مطالب مرتبط با کلیدواژه

باروری


۱۴۱.

تأثیر اپیدمی کووید- 19 بر وضعیت باروری در ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جمعیت بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۱۱۵ و ۱۱۶ 1-24
تعداد بازدید : ۳۲۹ تعداد دانلود : ۲۴۷
بیماری همه گیر کووید-19 نه تنها زندگی فردی، بلکه ساختارهای اقتصادی - اجتماعی، فرهنگی و روندهای جمعیت شناختی را تحت تأثیر قرار داده است. هدف از این مقاله بررسی تأثیر ویروس کرونا بر وضعیت باروری در ایران می باشد. روش مطالعه تحلیل داده های ثانویه است و از داده های ثبتی سازمان ثبت احوال و مرکز آمار ایران استفاده شده است. مقایسه تعداد موالید ثبت شده طی پنج سال اخیر نشان داد که تعداد موالید در دو سال اخیر کاهش چشمگیری داشته است؛ البته در 6 ماه نخست سال 1399 فرزندانی متولد شدند که قبل از شیوع کرونا شکل گرفته اند و تنها متولدین پنج ماه آخر سال 1399 بعد از شیوع کرونا و آشکارشدن آن در کشور شکل گرفته اند. به هر حال شمار موالید شش ماهه دوم سال 1399 و موالید شش ماهه اول سال 1400 نشان دهنده تداوم روندهای کاهشی باروری است. در شش ماهه دوم سال 1400 افزایش اندکی در تعداد موالید رخ داده که ممکن است ناشی از افزایش تعداد ازدواج در دو سال اخیر باشد. شاخص میزان باروری کل به تفکیک استان در سال های 1398 و 1399 نیز حاکی از این است که روند کاهشی باروری در همه استان ها به استثناء استان سیستان و بلوچستان، ادامه یافته است. استان سیستان و بلوچستان در موج چهارم یعنی در خرداد سال 1400 عمدتاً درگیر کووید- 19 شد، لذا ممکن است اثر کووید-19 بر باروری این استان در سال آتی نمایان شود. اتخاذ سیاست های حمایتی مالی از زوجین جوانی که قصد باروری دارند و همچنین ارائه خدمات مراقبت از بارداری و اطلاع رسانی در مورد آن ها به منظور کاهش نگرانی های افراد از عدم دسترسی به مراکز بهداشتی و بیمارستانی مناسب در دوران اپیدمی کرونا، می تواند از اثرات کاهشی کرونا بر تصمیمات باروری بکاهد.
۱۴۲.

مقایسه تفاوت های رفتارها و نیات باروری در بین زنان مهاجر و بومی در شهر مهاجران شازند (استان مرکزی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جمعیت بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۱۱۵ و ۱۱۶ ۱۶۹-۱۹۵
تعداد بازدید : ۲۲۹ تعداد دانلود : ۲۵۶
مقاله حاضر به بررسی و مقایسه رفتارها و نیات باروری و تعیین کننده های آن بین زنان سنین باروری (49-15ساله) مهاجر و بومی در شهر مهاجران شازند، در سال 1399 می پردازد. مبانی نظری تحقیق شامل: وقفه مهاجرتی، نظریه انطباق مهاجرتی و نظریه مشخصه ها و تبیین های هنجاری-فرهنگی است. روش تحقیق در این مطالعه، پیمایش است. برای این منظور با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای، 358 نفر از زنان همسردار 15-49 ساله شهر مهاجران شازند (192نفر مهاجر و 192نفر بومی) مورد بررسی قرار گرفتند و پرسش نامه محقق ساخته توسط آن ها پر شد. نتایج مطالعه نشان داد که، افراد دارای یک فرزند، تمایل به فرزندآوری داشتند، اما در افراد دارای دو فرزند، تمایلی به داشتن بیشتر از دو فرزند مشاهده نشد. میانگین به دست آمده از طریق آزمون تی دو نمونه مستقل نشان داد، که تعداد فرزندان بومیان حدود 5/2 فرزند و مهاجران حدود 2 فرزند می باشد و از نظر آماری این تفاوت معنادار است. ارزش فرزندان، ترجیحات جنسی، سن زن در اولین بارداری در تعیین تفاوت های باروری زنان بومی و مهاجر از نظر آماری معنادار شد. در این مقاله فرضیات مبتنی بر نظریه وقفه مهاجرتی و نظریه مشخصه ها مورد تأیید قرار گرفت، اما فرضیات نظریه انطباق رد شد.
۱۴۳.

علل و پیامدهای تک فرزندی در ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت سال ۳۱ اسفند ۱۴۰۱ شماره ۳۰ 67-79
تعداد بازدید : ۲۰۱۶ تعداد دانلود : ۷۲۷
باروری زیر سطح جانشینی (باروری کمتر از دو فرزند) از چالش های جدی در تعیین میزان جمعیت یک کشور است که اندیشه روان شناسان و جامعه شناسان را به خود مشغول می دارد. میزان باروری زیر سطح جانشینی و استمرار آن در ایران، شیوع خانواده های تک فرزندی را در پی داشته و این امر می تواند بحران جمعیتی را برای کشور در سال های آینده ایجاد کند. این مقاله باهدف بررسی علل انتخاب تک فرزندی توسط خانواده ها و تبیین پیامدهای آن از ابعاد مختلف، به قلم تحریر درآمده است. بررسی توصیفی تحلیلی در یافته های تحقیق حاضر نشان می دهد که عوامل فرهنگی، شامل آرمان گرایی در تربیت فرزند، فردگرایی، مصرف گرایی، سبک زندگی و عوامل اجتماعی، شامل اشتغال زنان، تحصیل زنان و عوامل اقتصادی در انتخاب تک فرزندی مؤثر است. تک فرزندی در سه بخش فردی، شامل فرزندسالاری، وابستگی، احساس تنهایی؛ و خانوادگی، شامل کم رنگ شدن فرهنگ خانواده، آسانی طلاق و جدایی والدین و نیز اجتماعی، شامل کاهش روابط خویشاوندی، پیری جمعیت؛ پیامدهای نامطلوبی را به دنبال دارد. ازاین رو مسئولان در سیاست گذاری های جمعیتی خود برای کاهش تک فرزندی لازم است به علل مختلف انتخاب تک فرزندی توسط خانواده ها توجه داشته و پیامدهای مختلف آن را برای آنها تبیین کنند.
۱۴۴.

فرزندآوری، دوگانه انگاری مخاطره و اطمینان: مطالعه کیفی در شهر یزد(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: راهبرد اجتماعی فرهنگی سال یازدهم زمستان ۱۴۰۱ شماره ۴۵ 403 - 436
تعداد بازدید : ۳۱۲ تعداد دانلود : ۲۲۱
باروری در ایران و بسیاری از استان های کشور به سطوح پایین رسیده است. در این میان استان یزد از معدود استان هایی است که در سالهای اخیر باروری بالاتر از سطح جانشینی (حدود 3/2 فرزند) را تجربه می کند. در همین ارتباط دلایل باروری بالاتر این استان هم در سطوح خرد و هم کلان اهمیت یافته است. هدف اصلی مطالعه شناسایی تفسیر و درک زنان یزدی از فرزندآوری است. رویکرد تحقیق کیفی است. مشارکت کنندگان 25 زن متأهل یزدی بودند که به روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند. داده ها طی یک دوره 4 ماه از ابتدای شهریور تا پایان آذرماه 1397 با استفاده از ابزار مصاحبه نیمه ساختارمند جمع آوری شد. تحلیل داده ها با کمک روش تحلیل محتوای کیفی انجام گرفت. طی تحلیل های صورت گرفته از 25 مصاحبه انجام شده، مقوله هسته با عنوان«فرزندآوری، دوگانه انگاری مخاطره و اطمینان» حاصل شده که از دو مقوله اصلی شامل تأملات معنا بخش و اطمینان آفرین و مخاطرات فرزندآوری احصاء شده است. یافته ها بیانگر آنست که به رغم اطلاع و توجه زنان به مخاطرات فرزندآوری، آن را مایه اطمینان، خیر و برک تو دارای ارزش خانوادگی و مذهبی می دانند. این رویکرد و درک افراد از فرزندآوری تاکنون مانع از تمایل آنها به سمت بی فرزندی، تک فرزندی و باروری پایین شده است. با این حال تداوم این وضعیت ارتباط زیادی به بستر اقتصادی اجتماعی کشور و استان دارد و اتخاذ سیاست ها و حمایتهای دولت از زوجین جوان و خانواده و تسهیل شرایط ازدواج و فرزندآوری تضمین کننده تداوم این شرایط خواهد بود.
۱۴۵.

تاخیر در تولد فرزند دوم: تحلیل دوره ماندگاری در وضعیت تک فرزندی در شهر خرم آباد(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نامه انجمن جمعیت شناسی ایران سال هفدهم پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۳۴ 73 - 111
تعداد بازدید : ۳۰۹ تعداد دانلود : ۲۵۳
از دو دهه قبل به این سو، شاخص میزان باروری کل در ایران کم تر از دو فرزند بوده است. افزایش میانگین سن فرزندآوری و نیز طولانی تر شدن فاصله گذاری میان تولدها، بخشی از تجربه باروری پایین ایران طی این دو دهه بوده است. هدف از این مطالعه، تحلیل دوره ماندگاری در وضعیت تک فرزندی تا رسیدن به فرزند دوم و تعیین کننده های آن در شهر خرم آباد است. داده ها، از یک پیمایش مقطعی در سال 1399 با استفاده از پرسشنامه محقق ساخته در حجم نمونه ای برابر با 478 زن ازدواج کرده 49-15 ساله گردآوری شد. برای برآورد زمان بقای تک فرزندی از روش تحلیل بقا و آزمون کاپلان مایر و برای بررسی تأثیر متغیرهای مستقل از مدل پارامتری لگ نرمال با شکنندگی گاما استفاده شد. یافته ها نشان داد میانه زمان بقای تک فرزندی 60 ماه است. زنان با تحصیلات دانشگاهی، دارای نگرش جنسیتی مدرن، همچنین زنان دارای شبکه اجتماعی محدود و احساس ناامنی اقتصادی- اجتماعی بالا، دیرتر از سایر زنان به فرزند دوم می رسند. بنابراین احتمال بقای تک فرزندی بالاتری دارند. در مجموع، با توجه به ارتباط زیاد بین تأخیر در فرزندآوری با باروری پایین، تأخیر در تولد فرزند دوم از مسائل مهم جمعیتی کشور است و زمان بندی موالید در سطح سیاستگذاری و برنامه ریزی نیازمند توجه اساسی است. لذا همسو با سیاست های افرایش جمعیت، اجرای برنامه هایی برای تسهیل فرزندآوری و حمایت از افرادی که تمایل به فرزندآوری دارند، اما به دلیل هزینه های فرصت و یا محدودیت های اقتصادی اجتماعی، ممکن است مدت طولانی تک فرزند باقی بمانند، ضرورت دارد.
۱۴۶.

رابطه هویت جنسیتی بازاندیشانه با رفتار باروری زنان: مورد مطالعه زنان دارای همسر مناطق شهری شهرستان کاشان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نامه انجمن جمعیت شناسی ایران سال هفدهم پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۳۴ 113 - 144
تعداد بازدید : ۲۷۱ تعداد دانلود : ۲۲۰
گسترش مدرنیته و جهانی شدن، به تنوع منابع هویت ساز و بازاندیشی در هویت های پیشین در بین زنان منجر شده است. روش این پژوهش، پیمایش و داده های تحقیق، با انتخاب 385 نفر از زنان همسردار 18-44 سال در نقاط شهری شهرستان کاشان براساس روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای گردآوری شده است. یافته ها حکایت از آن دارد که در تمامی ابعاد هویت جنسیتی مورد مطالعه به جز متغیرهای هویت مادری و مدیریت ظاهر بدن؛ میانگین نمره زنان بالاتر از میانگین مورد انتظار بوده است. تحلیل چندمتغیره نشان داد که از بین تمامی متغیرهای نگرشی هویت بازاندیشانه، تنها نوع نگرش به هویت مادری بر رفتار باروری زنان اثرگذار بود؛ به گونه ای که به موازاتِ مدرن تر شدن آن، باروری زنان مورد مطالعه کاهش می یابد. همچنین نتایج تحلیل مسیر، بیانگر نقش واسطه ای و محوری هویت مادری در اثرگذاری غیرمستقیم برخی از متغیرهای هویت جنسیتی بر رفتار باروری بود. این یافته ضرورت توجه به هویت مادری را دوچندان می کند. ازآنجایی که زن ان هویت خود را همچون گذشته در خانواده، نقش مادری و فرزن ددار ش دن خلاصه نمی کنند؛ توصیه می شود گسترش تسهیلات و برنامه های حمایتی از مادران و کاهش تعارضات بین نقش مادری با سایر منابع هویت ساز جدید زنان مانند اشتغال و تحصیلات در دستور کار سیاست های جمعیتی قرار گیرد.
۱۴۷.

بازنمود و برهم کنش اسطوره های گاو و ماه در داستان ماه پیشانی

نویسنده:
منبع: پژوهش های نوین ادبی سال دوم بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۳ 133 - 152
تعداد بازدید : ۳۲۸ تعداد دانلود : ۲۱۷
از دیرباز، اسطوره ها در خودآگاه و ناخودآگاه ملل سهم بسزایی داشته اند. انسان در ابتدایی ترین برخورد خویش با ادبیات، یعنی داستان ها و لالایی های کودکانه، همواره با اسطوره ها در ارتباط بوده است. داستان «ماه پیشانی» یکی از داستان های عامیانه کهن است که در طول حیات فرهنگ و تمدن ایرانی، شفاهی و کتبی، از نسلی به نسل دیگر منتقل شده است. این داستان مملو از اسطوره ها و باورهای ایرانی است. در پژوهش حاضر به روش توصیفی تحلیلی و با استفاده از منابع کتاب خانه ای صورت گرفته؛ به اسطوره ماه و گاو و کارکرد و برهم کنش آنها در داستان ماه پیشانی اشاره می کنیم و به این مطلب می پردازیم که چگونه این دو عنصر داستان را پیش می برند و شخصیت اصلی داستان را در مسیر و سفر خود برای رسیدن به مرحله باروری و آفرینش آماده می کنند. با توجه به بازنمود ماه و گاو به عنوان نماد زنانگی و باروری و همچنین بستر روایی داستان «ماه پیشانی»، این دو کهن الگو با روایت داستان کاملا متناسب هستند. گاو که نماد اسطوره قربانی شونده است در حقیقت مادری است که به این صورت درآمده است. او با راهنمایی های خود دخترش را به چاهی هدایت می کند که نماد زنانگی است همانگونه که چاه و غار نیز در طول تاریخ به عنوان نمادهای زنانگی وجود داشته اند. در چاه، دختر سیرت زیبای خود را نشان می دهد و این شایستگی را می یابد که با شستن صورتش با آب در واقع ماه، یعنی نماد باروری را به دست آورد
۱۴۸.

حق زنان در باروری در روایت عزل از دیدگاه امامیه و اهل سنت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های فقهی دوره ۱۹ بهار ۱۴۰۲ شماره ۱ 59 - 71
تعداد بازدید : ۳۱۵ تعداد دانلود : ۱۸۲
حق زنان در باروری و انعقاد نطفه در رحم در ازدواج از نظر روایت و هم از منظر حقوق انسانی در عصر کنونی محل بحث و نظر است. بسا یکی از زوجین بعد از ازدواج تمایل و یا عدم تمایل به فرزندآوری، تأخیر، تنظیم و یا تحدید نسل بدون مشورت و هماهنگی از طریق عزل یا یکی از روش های متداول امروزی دارد که موجب نزاع در میان زوجین و سبب ایجاد پرونده های قطور در مراجع قضایی گاهی نیز به طلاق در میان زوجین  منجر خواهد شد. به دلیل عدم اهمیت آن در زمان گذشته، فقهای متأخرین در کتاب های فقهی باب مستقلی به آن اختصاص نداده اند. اما امروزه با پدیده دنیای مجازی، دهکده جهانی و تهاجم رسانه های غربی به نادیده گرفتن حق زنان در اسلام، بیان اهمیت موضوع در عصر حاضر ضرورت دارد. این تحقیق با احصا و تحلیل دیدگاه مذاهب چهارگانه اهل سنت و امامیه و نظرهای فقهای معاصر فریقین با بررسی ادله عقلی و استنباط از روایات نقلی، درصدد جواب این مسئله است که آیا با ازدواج، حقی برای زن در فرزندآوری ایجاد خواهد شد یا خیر؟ نتیجه تحقیقات نشان می دهد که زنان در باروری ذی حق اند و فرزندآوری حق مشترک بین زوجین است.
۱۴۹.

اندیشه های جمعیتی ابن سینا با تأکید بر باروری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نظریه های اجتماعی متفکران مسلمان دوره هفتم پاییز و زمستان ۱۳۹۶ شماره ۲ 63 - 87

کلیدواژه‌ها: ابن سینا زنان ازدواج و تشکیل خانواده طلاق باروری تنظیم خانواده مرگ جنینی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۴ تعداد دانلود : ۱۷۵
از بین سه پدیده ی اساسی باروری، مرگ ومیر و مهاجرت، که به تغییر و تحولات جمعیتی منجر می شوند، مقاله حاضر درصدد بررسی و تحلیل مفهوم باروری در میان اندیشه های ابن سینا، پزشک و فیلسوف ایرانی (370 – 428 ﻫ.ق) است. روس مورد استفاده در این بررسی نیز روش اسنادی- تحلیلی است. یافته های پژوهش حاکی از آن است که ابن سینا در آثار خود علاوه بر بحث در باب زنان به عنوان کسانی که نقش فرزندآوری را برعهده دارند، درباره ازدواج که مبنایی برای فرزندآوری مشروع است و پدیده طلاق که در با گسست پیوند زناشویی، فرزندآوری مشروع را از هم می گسلد، بحث نموده است. هم چنین یافته ها مبین آن است که وی به صورت مستقیم بحث باروری و تنظیم خانواده (مانند سن مناسب ازدواج، راه های پیشگیری از حاملگی و...) را نیز مطرح نموده است. وی از مباحث بهداشتی پیرامون پدیده ی باروری غفلت ننموده و از مرگ جنینی در طول دوران بارداری، مرگ مادر در دوران بارداری و در هنگام زایمان سخن به میان آورده و به صورت کاملاً مبسوط و با دیدی تخصصی و پزشکی به تشریح و توصیف آن ها پرداخته است.
۱۵۰.

سنجش تأثیر مسئولیت زنان شاغل بر باروری در ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زن در توسعه و سیاست دوره ۱۱ بهار ۱۳۹۲ شماره ۱ 29 - 44

کلیدواژه‌ها: بار مسئولیت مضاعف باروری زنان شاغل و کارمزدی فرزندان وابسته فشار نقش کار غیرمزدی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۷ تعداد دانلود : ۱۵۱
زنان شاغل، در مقایسه با زنان غیرشاغل، علاوه بر کارهای غیرمزدی خانه داری و بچه داری، بایستی مدت زمانی را نیز به کار مزدی در بیرون از خانه اختصاص دهند. بار مسئولیت مضاعف زنان شاغل اشاره به مقدار کاری دارد که آن ها در مقایسه با زنان غیرشاغل انجام می دهند. این مقاله درباره کمّی کردن بار مسئولیت مضاعف زنان شاغل برحسب تعداد فرزندان وابسته آن هاست. بدین منظور، به مقایسه مدت زمان اختصاص داده شده به کارهای غیرمزدی (خانه داری و بچه داری) و مزدی بین زنان شاغل و غیرشاغل دارای همسر به تفکیک تعداد فرزندان وابسته (زیر 7 سال) در کشور پرداخته شده است. در این پژوهش، از تحلیل ثانویه داده گذران وقت استفاده شده است. این پیمایش توسط مرکز آمار ایران در نقاط شهری کشور در دو سال پی درپی و در چهار فصل متمادی آذر و اسفند 1378 و خرداد و شهریور 1388 انجام شده و در آن از روش نمونه گیری احتمالی به کار است. جامعه آماری تحقیق حاضر همه زنان شاغل و غیرشاغل دارای همسرِ فاقد کودک یا دارای کودک وابسته (زیر 7 سال) ساکن در نقاط شهری کشور است. نتایج پژوهش حاضر نشان می دهد که زنان شاغل فاقد فرزند، 3 ساعت و 6 دقیقه؛ دارای یک فرزند وابسته، یک ساعت و 42 دقیقه؛ و دارای 2 فرزند وابسته، یک ساعت و 29 دقیقه بیشتر از همتایان غیرشاغل خود کار می کنند. درواقع، نتایج نشان می دهد که با افزوده شدن بر تعداد فرزندانِ وابسته از میزان بار مسئولیت مضاعف زنان شاغل نیز کاسته می شود.
۱۵۱.

تحلیل کوهورتی (نسلی) نگرش زنان درباره ارزش فرزند در استان سمنان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زن در توسعه و سیاست دوره ۱۲ تابستان ۱۳۹۳ شماره ۲ 229 - 250

کلیدواژه‌ها: ارزش فرزند باروری تحلیل طبقه بندی چندگانه زنان سمنان متولدان هم دوره (کوهورت تولد)

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۷ تعداد دانلود : ۱۳۷
هدف از این مقاله، بررسی تفاوت های ارزش فرزند در سه کوهورت (هم دوره) تولد دهه های 1340، 1350 و 1360 به بعد و شناسایی عوامل مؤثر بر آن است. به منظور دستیابی به اهداف تحقیق، از داده های طرح پیمایشی«شمار فرزندان موجود و فرزندان ایده آل و شکاف میان آن ها در سه استان منتخب در سال 1391» استفاده شده است. روش نمونه گیری در این طرح ترکیبی از روش های نمونه گیری طبقه ای چند مرحله ای و نمونه گیری تصادفی سیستماتیک بوده است. جامعه آماری 405 زن ازدواج کرده ساکن استان سمنان است. یافته های مطالعه نشان می دهد که متولدان هم دوره دهه 1340 بالاترین ارزش را به فرزند می دهند. ارزش فرزند به جهت منافع حمایتی، عاطفی، و تداوم و پیوستگی خانواده از ویژگی های این هم دوره است. کمترین نمره ارزش فرزند، متعلق به متولدان سال های 1360 به بعد است. تأکید بر هزینه های اقتصادی و هزینه فرصت از دست رفته و اهمیت زیاد به منافع عاطفی و روانی فرزندان از ویژگی های متولدان هم دوره 1360 به بعد است. بر اساس این مطالعه، ملازم با تغییرات اجتماعی، تغییرات محسوسی در زمینه ارزش فرزند در سه نسل پدید آمده است. با این حال، متولدان هم دوره 1360 به بعد نیز، که بیش از هر نسل دیگر ارزش ها و رفتارهای مدرن فرزندآوری را تولید می کند، به کارکرد عاطفی فرزندان اهمیت می دهند و فرزندآوری یکی از اهداف و ارزش های آن هاست. نتایج تحلیل طبقه بندی چندگانه نشان داد که با کنترل عوامل مرتبط با نوسازی و برخی ویژگی های جمعیتی افراد، میانگین ارزش فرزند در بین سه هم دوره تغییر می کند. بخش زیادی از تفاوت بین هم دوره ها تحت تأثیر متغیر تحصیلات است. با ورود این متغیر، شدت رابطه ارزش فرزند و هم دوره به طور درخور توجهی کم می شود. با این حال، تفاوت در میانگین ارزش فرزند در دوره های مختلف، همچنان به لحاظ آماری معنادار باقی می ماند.
۱۵۲.

برابری جنسیتی و باروری در ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زن در توسعه و سیاست دوره ۱۳ تابستان ۱۳۹۴ شماره ۲ 245 - 262

کلیدواژه‌ها: ایران باروری برابری جنسیتی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۷ تعداد دانلود : ۱۱۱
این مقاله به بررسی تأثیرات متقابل باروری و برابری جنسیتی در ایران با استفاده از داده های های پانل استانی در دوره زمانی 1387 1391 می پردازد. برای دستیابی به این هدف، اثر دو نوع برابری، برابری در خانواده و برابری در نهادهای فردگرا، بر باروری بررسی شده است. برای این منظور، دو مدل باروری و برابری جنسیتی برآورد شده است. مدل اول نشان می دهد که با افزایش برابری جنسیتی (در کل و در بازار کار) باروری از یک الگوی U (وارونه) تبعیت می کند؛ یعنی ابتدا افزایش برابری جنسیتی باروری را کاهش می دهد، ولی پس از رسیدن به نقطه عطف باروری، افزایش می یابد. مدل دوم نمایانگر یک رابطه U مانند بین باروری و برابری جنسیتی (در کل و در تحصیلات) است. به عبارت دیگر، افزایش باروری ابتدا برابری جنسیتی را افزایش می دهد، سپس پس از رسیدن به نقطه ای افزایش برابری جنسیتی را به همراه دارد. نتایج دلالت بر این دارد که در ایران انتقال از باروری بالا به باروری زیر سطحِ جایگزینی همراه با برابریِ سریع در نهادهای فردگرا (مانندآموزش)، ولی برابری کمتر در دیگر نهاد فردگرا، یعنی مشارکت در بازار کار، بوده است. به علاوه این انتقال همراه با برابری سریع در نهاد خانواده، و لی برابری کمتر در نهادهای خانواده گرا، مانند توسعه سیاست های حمایتی مناسب در دوره بارداری و فرزندداری، توسعه ترتیبات کاری انعطاف پذیر محیط کار بوده است.
۱۵۳.

بررسی ابعاد ساختار قدرت در خانواده و رابطه آن با باروری (مطالعه موردی: زنان متأهل شهر تهران)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زن در توسعه و سیاست دوره ۱۳ تابستان ۱۳۹۴ شماره ۲ 291 - 308

کلیدواژه‌ها: استقلال زنان باروری تقسیم کار خانگی تهران ساختار قدرت در خانواده مشارکت اجتماعی منابع ارزشمند نابرابری های جنسیتی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۰ تعداد دانلود : ۱۵۱
ایران، در چند دهه اخیر، افت شدیدی را در میزان باروری کل داشته است. نتایج مطالعات نشان می دهد نقش زنان در اجتماع و توانایی تصمیم گیری در امور خانواده از عوامل مؤثر بر رفتار باروری زنان است. پژوهش حاضر، با استفاده از روش پیمایش، به بررسی رابطه برخی ابعاد ساختار قدرت زنان در خانواده با میزان فرزندآوری زنان در شهر تهران می پردازد. داده ها از طریق پرسش نامه از 400 زن همسردار دارای حداقل یک فرزند در شهر تهران جمع آوری شده است. نتایج تحلیل دو متغیره نشان می دهد که رابطه بین متغیرهای دسترسی به منابع ارزشمند (تحصیلات، اشتغال، سرمایه اقتصادی)، استقلال فکری زنان، تقسیم کار خانگی، نگرش به نابرابری های جنسیتی و ساختار قدرت در خانواده با میزان فرزندآوری معنادار است. همچنین، نتایج تحلیل رگرسیون بیانگر این است که از میان متغیرهای مختلف، متغیر دسترسی زنان به منابع ارزشمند و تقسیم کار خانگی نقش تعیین کننده ای در تبیین تغییرات متغیر وابسته دارد؛ به گونه ای که با افزایش دسترسی زنان به منابع ارزشمند و کاهش مشارکت آنان در تقسیم کار خانگی فرزندآوری کاهش می یابد. علاوه بر این، متغیر استقلال زنان نیز به طور مستقیم و غیر مستقیم در رابطه با متغیر فرزندآوری قدرت تبیین بالایی دارد؛ به گونه ای که وقتی استقلال زنان افزایش می یابد، فرزندآور شان کاهش پیدا می کند.
۱۵۴.

تحلیل ارتباط میان نرخ اشتغال زنان و میزان باروری (مطالعه موردی: ایران)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زن در توسعه و سیاست دوره ۱۵ پاییز ۱۳۹۶ شماره ۳ 311 - 325

کلیدواژه‌ها: آزمون کرانه ای با وقفه های توزیعی آموزش زنان اشتغال زنان باروری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۶ تعداد دانلود : ۱۴۱
یکی از تحولات بزرگ صورت گرفته طی دهه های اخیر، افزایش چشمگیر مشارکت زنان در عرصه های اقتصادی و اجتماعی بوده و در این راستا رابطه میان مشارکت زنان در بازار کار به عنوان یکی از عوامل مهم و اثرگذار در رشد اقتصادی و نرخ های باروری به منزله عاملی مؤثر در رشد جمعیت مورد توجه قرار گرفته است. بررسی این مسئله، که رابطه بین اشتغال زنان و نرخ باروری منفی است، در بسیاری از مطالعات تجربی تأیید شده است. از طرفی، محققان بسیاری دریافتند که در کشورهای اروپایی همبستگی منفی بین میزان باروری و میزان مشارکت زنان در بازار کار قبل از دهه 1980 به یک همبستگی مثبت در بعد از آن تغییر کرده است. بنابراین، در این پژوهش سعی شده است با استفاده از داده های سال های 1360 تا 1392، که از سایت بانک مرکزی و مرکز آمار ایران استخراج شده اند، و نیز استفاده از رویکرد آزمون کرانه ای با وقفه های توزیعی به بررسی رابطه میان نرخ باروری و میزان اشتغال زنان در کشور ایران پرداخته شود. یافته های مطالعه نشان می دهند که سن ازدواج، نرخ شهرنشینی و درآمد سرانه با نرخ باروری رابطه منفی دارند؛ در حالی که نرخ اشتغال با نرخ باروری رابطه ای مثبت دارد که نشان می دهد با افزایش میزان اشتغال و به تبع آن ایجاد امنیت مالی میل به باروری در میان زنان ایران افزایش پیدا کرده است و رابطه منفی میان این دو متغیر، که در مطالعات قبلی اشاره شده، تأیید نمی شود.
۱۵۵.

تأثیر برابری جنسیتی درون خانواده بر قصد فرزندآوری زنان نقاط شهری استان بوشهر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زن در توسعه و سیاست دوره ۱۸ بهار ۱۳۹۹ شماره ۱ 151 - 172

کلیدواژه‌ها: باروری برابری جنسیتی خانواده قصد فرزندآوری نظام های جنسیتی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۳ تعداد دانلود : ۲۲۰
هنگامی که مفهوم برابری جنسیتی در تبیین باروری استفاده می شود، اغلب در رابطه با تغییرات تحصیلات و وضعیت اشتغال زنان تقلیل می یابد؛ در حالی که بخش مهمی از برابری جنسیتی به حوزه خانواده بر می گردد. با بهره گیری از نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای 600 زن 18 تا 44 ساله واجد شرایط در نقاط شهری استان بوشهر مطالعه شدند. نتایج تحلیل خوشه ای نشان دهنده دو سنخ متفاوت برابریِ جنسیتی درون خانواده در میان زنان پاسخگو بود. میزان مشارکت مردان در مراقبت از فرزند، مشارکت مردان در امور خانه، مشارکت مردان در امور بیرون از خانه (که با امور منزل در ارتباط است) و میزان مشارکت زنان در تصمیمات خانواده در سنخ اول کمتر از میانگین قرار داشت؛ درحالی که هر یک از متغیر های گفته شده در سنخ دوم بالاتر از میانگین قرار دارد. نتایج تحلیل چند متغیره نشان داد با کنترل سایر متغیرهای پژوهش احتمال قصد رفتن به توالی بالاتر فرزندآوری در خانواده های با ساختار برابری جنسیتی بیشتر نسبت به خانواده های با ساختار برابری جنسیتی کمتر حدود 56 / 2 برابر بالاتر است. بر اساس نتایج این پژوهش می توان گفت فرهنگ سازی و گفتمان سازی در جهت افزایش برابری جنسیتی درون خانواده در افزایش تمایلات زنان به فرزندآوری می تواند نقش مهم و تعیین کننده ای داشته باشد.
۱۵۶.

بررسی تطبیقی تراژدی سیاوش در ایران و آراگِقِتسیک و شامیرام در ارمنستان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات ادبیات تطبیقی سال سیزدهم پاییز ۱۳۹۸ شماره ۵۱ 423 - 449

کلیدواژه‌ها: باروری جاودانگی مرگ اسطوره رستاخیز گیاهی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۱ تعداد دانلود : ۱۵۲
دین داری، در بسیاری از ملت ها، با پرستش طبیعت آغاز شد. بعدها گرایش به پرستش طبیعت با آیین ها و مراسم نمادینی همراه گردید. آیین مرگ و رستاخیز گیاهی نیز از این گونه آیین هاست که در دوره مادرسالاری و فرهنگ کشاورزی شکل گرفت. انسان کشاورز اعتقاد داشت با برپایی هر ساله این آیین، محصولات اش فراوان و پربرکت می شوند. این پژوهش مبتنی بر ابزار کتابخانه ای، آیین مرگ و رستاخیز گیاهی را در ایران و ارمنستان بررسی می کند و وجوه اشتراک و تفاوت های آن را در هر دو کشور با توجه به خویشکاری های ایزدان و ایزدبانوان تجزیه و تحلیل می کند. با توجه به اینکه ایران و ارمنستان از همسایگان دیرین یکدیگر در طول تاریخ بوده اند اشتراکات فرهنگی بسیاری دارند؛ علاوه بر آن، پس از سقوط دولت آشور، بخش هایی از ارمنستان، از زمان حکومت مادها تا زمان حکومت قاجاریه، تحت سلطه ایران بوده و این سلطه طولانی مدت باعث شده است ارمنی ها به اساطیر ایرانی گرایش یابند.
۱۵۷.

واکاوی شرایط زمینه ساز فاصله ازدواج تا تولد اولین فرزند از دید زوجین در آستانه ازدواج شهر کرمانشاه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جمعیت پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۱۱۷ و ۱۱۸ ۲۳۹-۲۱۹

کلیدواژه‌ها: باروری فاصله ازدواج تا تولد اولین فرزند تاخیر در فرزندآوری کرمانشاه ایران

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷۴ تعداد دانلود : ۳۶۳
یکی از عوامل اساسی کاهش باروری به سطح پایین و بسیار پایین، تاخیر در فرزند آوری است. پژوهش حاضر با هدف بررسی عوامل اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی موثر بر نگرش زوجین در آستانه ازدواج نسبت به فاصله ازدواج تا تولد اولین فرزند انجام شد. مطالعه حاضر مطالعه ای کمی، از نوع تحلیل داده های ثانویه بود که بر روی زوجین در آستانه ازدواج شهر کرمانشاه در سال 1394 انجام شد. از طریق نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای 374 نفر انتخاب شدند. ابزار های پژوهش شامل مجموعه ای از پرسش های مربوط به نگرش به فرزند آوری بود. تحلیل داده ها با استفاده از آزمون f، آزمون خی دو، آزمون t و رگرسیون چند گانه، توسط نرم افزار Spss نسخه 22 انجام شد. نتایج آزمون t دو گروه مستقل و خی دو نشان داد، بین جنس (025/0، 016/0P=)، وضع شغلی(060/0، 000/0P=)، ترجیح جنسیتی (028/0، 002/0P=) تفاوت معکوس و معنادار و نتایح آزمونf بین سن (000/0، 000/0P=)، تحصیلات (001/0، 000/0P=)، پایگاه اقتصادی – اجتماعی (039/0، 011/0P=)، فشار اجتماعی (034/0، 077/0P=)، حمایت اجتماعی (001/0، 000/0P=) و نگرانی از فرزندآوری (001/0، 013/0P=) اثر مثبت و معناداری بر نگرش آنها نسبت به فاصله ازدواج تا تولد اولین فرزند دارند. متغیرهای جمعیتی و اقتصادی- اجتماعی اگرچه بر نگرش پاسخ گویان نسبت به فاصله ازدواج تا تولد اولین فرزند موثر هستند، اما به نظر می رسد، باید به متغیرهای ارزشی- نگرشی (حمایت اجتماعی، فشار اجتماعی و نگرانی از فرزندآوری) بیشتر توجه شود که تاثیر بالاتری بر فاصله ازدواج تا تولد اولین فرزند دارند.
۱۵۸.

تحلیل اقتصادی وضع حق ثبت بر مهریه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: حقوق خصوصی سال ۱۹ پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۲ (پیاپی ۴۱) 291 - 302

کلیدواژه‌ها: باروری حق ثبت مهریه نرخ ازدواج هزینه های مبادله

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۵۷ تعداد دانلود : ۲۸۵
پژوهشگران در این نوشتار به دنبال ارائه یک تحلیل اقتصادی از وضع حق ثبت بر مازاد مهریه از مهرالسنه بودند. به زعم طراحان این ایده، مهریه بالا مانعی بر سر راه ازدواج مردان است و شکل گیری آن منجر به بروز هزینه های اجتماعی می شود و با اعمال حق ثبت بر مهریه بالا باید مانع از شکل گیری آن و ایجاد نظم عمومی شد. تمرکز بر منفعت زوج در این طرح و نادیده گرفتن زوجه، که پیش از این به دلیل کارکردهای عرفی و اقتصادی و حقوقیِ مهریه بالا از آن منفعت کسب می کرد، در عمل می تواند منجر به آشفتگیِ بازار ازدواج و بر هم خوردن نظم عمومی و افزایش هزینه های اجتماعی نسبت به قبل شود. ساختار انگیزشی ناشی از وضعِ حق ثبت بر مهریه می تواند به افزایش جایگزینی مهریه با شروط ضمن عقد نظیر گرفتن وکالت در طلاق توسط زن، تنصیف دارایی های مکتسبه پس از ازدواج، توافقات مهریه ای خارج از نکاح که قابل رصد توسط محاکم نباشد، و حتی ورود به بازارهای رقیبِ ازدواج، مانند هم باشی شود. علاوه بر رسیدگی غیر تخصصی به دعاوی خانواده، به دلیل تبدیل احتمالی مهریه به یک تعهد حقوقی دیگر، همه موارد پیش گفته با افزایش هزینه های مبادلاتی ازدواج می توانند به افزایش متوسط سن در اولین ازدواج و کاهش احتمال باروری منجر شوند.
۱۵۹.

آهنگ توسعه و سرعت کاهش باروری در کشورهای رو به توسعه(مقاله پژوهشی وزارت بهداشت)

نویسنده:
منبع: رفاه اجتماعی سال ۱۲ زمستان ۱۳۹۱ شماره ۴۷ ۱۱۰-۸۵

کلیدواژه‌ها: انتقال جمعیتی باروری توسعه سرعت کاهش باروری کشورهای در حال توسعه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۲ تعداد دانلود : ۱۴۱
مقدمه: به رغم تحقیقات فراوان در زمینه باروری، زمان آغاز و سرعت کاهش باروری تاکنون کمتر مطالعه و تحلیل شده است. مقاله حاضر، ارتباط میان سرعت تغییر شاخص های توسعه را با آغاز و سرعت کاهش باروری مطالعه می کند . روش: براساس گزارش های بانک جهانی، اطلاعات سری زمانی شاخص های اقتصادی و اجتماعی و جمعیتی نود کشور در حال توسعه استخراج و تحلیل شده است . یافته ها: رابطه معکوس و ضعیفی بین زمان آغاز انتقال و سرعت کاهش باروری وجود دارد؛ ولی سطوح توسعه در بدو ورود به مرحله گذار باروری با سرعت سالانه کاهش باروری به شدت هم بسته اند . بحث: این فرضیه رایج که روابط باروری و توسعه، در بستر زمان دچار تغییر می شود و انتقال باروری هرچه دیرتر آغاز شود، با سرعت بیشتری کاهش می یابد، تأیید نمی شود. کشورهایی که در سطوح پایینی از توسعه به مرحله انتقالی وارد شده اند، آهسته تر به سوی باروری پایین حرکت کرده اند. برعکس، سریع ترین کاهش باروری در کشورهایی بوده که در سطوح بالایی از توسعه، وارد مرحله انتقالی شده اند
۱۶۰.

تمایل به فرزندآوری در شهر کرمانشاه: تعیین کننده ها و محدودیت ها(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم اجتماعی (فردوسی مشهد) سال ۲۰ بهار ۱۴۰۲ شماره ۱ 109 - 83

کلیدواژه‌ها: تمایل باروری حمایت اجتماعی فشار اجتماعی نگرانی از فرزندآوری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۵ تعداد دانلود : ۲۱۰
به دلیل اهمیت تحولات جمعیتی ایران در دهه های گذشته، هدف از انجام این مطالعه، شناسایی عوامل اجتماعی_اقتصادی مرتبط با تمایل به فرزند آوری است. تحقیق حاضر، توصیفی_تحلیلی از نوع تحلیل ثانویه و روش پیمایش و به لحاظ هدف، کاربردی است. جامعه آماری این داده ها مربوط به طرح نگرش جوانان در آستانه ازدواج به فرزند آوری در شهر کرمانشاه است که توسط پژوهشکده آمار در سال 1397 انجام شد؛ بر این اساس، 374 نفر با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای انتخاب شدند. برای تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار  SPSS نسخه 22 استفاده شد. سپس داده ها با استفاده از رگرسیون خطی، آزمون خی دو، آزمون t و تحلیل واریانس تحلیل شدند. نتایج نشان داد، حدود 7/2 درصد از افراد بدون فرزند هستند و 1/33 درصد دارای یک فرزند، تمایل به داشتن فرزندی دیگر ندارند. تفاوت معناداری در تمایل به فرزندآوری در متغیر های حمایت اجتماعی، جنس، سن، ترجیح جنسیتی، وضعیت شغلی وجود دارد، اما بین تمایل به فرزندآوری و فشار اجتماعی، نگرانی از فرزندآوری، پایگاه اجتماعی_اقتصادی، محل سکونت، تحصیلات، وضعیت منزل و مدت زمان استفاده از اینترنت رابطه معنادار نیست .از بین متغیر هایی که بر تمایل به فرزندآوری اثر مستقیم دارند، ترجیح جنسیتی و وضع شغلی بیشترین تأثیر منفی و حمایت اجتماعی تنها متغیری است که بر تمایل به فرزندآوری اثر مثبت دارد. در مجموع، متغیر های تحقیق توانسته اند 56/0 درصد از تغییرات تمایل به فرزند آوری را تبیین کنند. برای ایجاد تمایل به فرزند و فرزندآوری، باید به نقش عواملی چون حمایت اجتماعی و زندگی شغلی و خانوادگی زنان توجه کرد و برای تقویت آن ها برنامه ریزی و سیاست گذاری کرد.