حمیدرضا حاجی اسماعیلی

مناظره های انتخاباتی یکی از مهم ترین و جنجالی ترین رویدادهای هر دوره ی انتخابات ریاست جمهوری در ایران می باشند. در این تحلیل، بر اساس نظرات کاربران در شبکه ی اجتماعی ایکس، در بازه های زمانی مشخص، از پیش تا پس از هر یک از مناظره های انتخاباتی دور اول و دوم و بر اساس موضوعات و هشتگ های مرتبط با هر یک از نامزدهای محترم چهاردهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری، بررسی جامعی در خصوص برآیند احساسات تمامی توییت های منتشرشده، در بازه ی خیلی منفی، منفی، خنثی، مثبت و خیلی مثبت (از ۲- الی ۲+) انجام شد. همچنین مجموعه تکنیک ها و شیوه های عملیات شناختی در حوزه مباحثات و مناظرات رو در رو، مورد بررسی و ثبت لحظه ای قرار گرفتند. علاوه بر همه ی این ها، موضوعاتی چون پرکاربردترین کلمات، هشتگ ها و روند انتشار پیام، تحلیل و گزارش شدند. یافته های این پژوهش نشان می دهد که مناظره های انتخاباتی تأثیر غیر قابل انکار و قابل توجهی بر نتایج نهایی انتخابات دارند. این مناظرات، نقش مهمی در شکل دهی و تثبیت نگرش های عمومی در شبکه های اجتماعی ایفا می کنند. استفاده از تکنیک های پیشرفته تحلیل احساسات در پردازش زبان طبیعی بر روی داده های گسترده شبکه اجتماعی ایکس به ما این امکان را داد تا نه تنها میزان حمایت یا مخالفت با هر نامزد را در بازه های زمانی مختلف مناظره اندازه گیری کنیم، بلکه همچنین به شناسایی لحظات کلیدی و مباحثی که بیشترین تأثیر را بر نگرش های کاربران داشتند بپردازیم. این مطالعه به درک بهتر نقش مناظره ها در فضای رسانه ای و تأثیرات آن ها بر بحث های اجتماعی و سیاسی آنلاین کمک می کند و نشان می دهد که چگونه این وقایع سیاسی می توانند به سرعت و به طور گسترده نگرش های عمومی را تحت تأثیر قرار دهند.

با توجه به تبلیغات سیاسی شبکه های معاند در رسانه های اجتماعی فارسی زبان، بررسی این موضوع که محتوای این شبکه ها چطور با برانگیختن هیجانات، شکاف های سیاسی را در جامعه تشدید می کند و همچنین بررسی روش های افزایش تاب آوری در برابر اطلاعات گمراه کننده، در قالب یک کارآزمایی تصادفی سازی شده کنترل شده حائز اهمیت است. در این مطالعه برای پیاده سازی آزمایش، چهار گروه به صورت تصادفی طی دو مرحله مداخله و آزمایش، در معرض چهار دسته محتوای رسانه ای تصویری- ویدئویی قرار گرفتند. در مرحله مداخله، گروه اول (کنترل) و دوم، صرفاً شاهد تصاویری با محتوای خنثی بودند. گروه سوم شش تصویر با محتوای سواد رسانه ای و گروه چهارم ویدئویی با موضوع سواد رسانه ای دریافت کردند. در مرحله آزمایش، همه گروه ها تصاویری یکسان مشاهده کرده و واکنش هیجانی و رفتاری مخاطب در هر مورد ثبت شد. در این پژوهش دو سازوکار قرار دادن شرکت کنندگان در معرض مداخلات سواد رسانه ای در دسترس و کم هزینه و آگاهی مخاطب از منبع پیام، بر افزایش تاب آوری مورد بررسی قرار گرفت. یافته ها نشان می دهد آگاه سازی مخاطب از منبع پیام تا جایی که محتوای آن مستقیماً به سوگیری های شخصی مربوط نباشد، در کاهش واکنش هیجانی و واکنش رفتاری (لایک کردن و اشتراک گذاری)، تأثیر معناداری دارد. از طرفی سوگیری ها، قوی تر از مداخلات دیگر، باعث افزایش هیجان مثبت و واکنش رفتاری می شوند. در پیام های خنثی، فرد بیشتر از مسیر مرکزی به تحلیل و اقدام می پردازد؛ اما در محتوای هم خوان با سوگیری های شخصی، رفتار مخاطب از طریق مسیر محیطی/ اکتشافی که نیازمند منابع شناختی کمتری است کنترل می شود.