ارتباطات سلامت

با توجه به رشد استفاده از اینستاگرام در حوزه سلامت، این پژوهش درصدد شناسایی کارکرد و کژکارکردی استفاده از اینستاگرام در نظام سلامت از دیدگاه نخبگان دانشگاهی و خبرگان است. این پژوهش از نوع کیفی و روش آن تحلیل مضمون است. برای گرداوری اطلاعات از مصاحبه نیمه ساختاریافته و برای پردازش داده ها از کدگذاری کینگ (1998) استفاده شده است. مشارکت کنندگان این پژوهش نخبگان دانشگاهی در حوزه ارتباطات سلامت و متخصصان حوزه سلامت بودند. معیار انتخاب نخبگان دانشگاهی تدریس یا پژوهش بیش از 10 سال در حوزه رسانه های جدید و ارتباطات سلامت و در حوزه متخصصان نیز پزشکان یا متخصصان حوزه سلامت که از ظرفیت اینستاگرام در فعالیت تخصصی خود به صورت حرفه ای استفاده می کردند، بود. نمونه گیری به شیوه هدفمند و درمجموع با 20 نفر مصاحبه شد. نتایج نشان داد، کاربردهای اینستاگرام در ارتقای سلامت کاربران، افزایش سطح دانش و آگاهی افراد در زمینه سلامتی، آگاهی دادن در مورد بیماری ها و عوارض و فواید داروها، دسترسی به مطالب پزشکی و سلامتی، برقراری مشاوره و ارتباط آنلاین بین پزشک و بیمار است. از کارکرد های منفی استفاده اینستاگرام در بخش سلامت اعتیاد به اینستاگرام، اخبار نادرست و جعلی، خوددرمانی و عدم مراجعه به پزشک، مقاومت در برابر توصیه های پزشکی، مبتلا شدن به مشکلات روحی و روانی، اعتماد بیش ازحد به مطالب صفحات سلامتی و پزشکی است. همچنین مشارکت کنندگان براین باورند که با نظارت و ایجاد صفحات معتبر در حوزه پزشکی و سلامتی، ارائه اطلاعات و مطالب معتبر سلامتی، راهنمایی افراد در زمینه سلامتی، ایجاد اعتماد و دسترسی سریع به اینستاگرام می توان به مرجع سازی اینستاگرام در حوزه سلامت کمک کرد.

صنعت سلامت در حال حاضر یکی از بسترهای غنی کارآفرینی است و نقش مهمی در توسعه اقتصادی و ثروت افزایی دارد. مربیگری (کوچینگ) به عنوان یک گرایش نوین در عرصه کارآفرینی با استفاده از مهارت های ارتباطی نقش مهمی در موفقیت یا عدم موفقیت استارتاپ ها ایفا می کند. هدف این پژوهش ارزیابی نقش مربیگری در ارتباطات درون گروهی استارتاپ های حوزه سلامت است و محقق به عنوان یک پژوهشگر حوزه ارتباطات تلاش کرده تا با چنگ زدن به حوزه کارآفرینی نقش مربیگری را در استفاده از دانش و مهارت های ارتباطی در استارتاپ های حوزه سلامت مطالعه کند. نوآوری این مطالعه در برقراری پیوند میان ارتباطات با حوزه کارآفرینی، به ویژه کسب و کارهای نوین فناورانه است. در این مطالعه از روش کیفی استفاده شده و جامعه هدف آن نیز استارتاپ های حوزه سلامت فعال در پارک های علم و فناوری بوده است. براساس اهداف و سؤالات تحقیق، از تکنیک «مصاحبه همراه با مشاهده» برای جمع آوری داده ها استفاده شده است. برآیند تحلیل حاصل از 15 مصاحبه با کنشگران اصلی استارتاپ های حوزه سلامت، شناسایی و احصای 4 مقوله اصلی همراه با 24 زیرمقوله است. همچنین مقایسه مقولات احصا شده از بطن مصاحبه ها که نماینده وضعیت فعلی کوچینگ در ایران می باشد، با ادبیات جهانی نشان از فقدان 7 مقوله مهم در بدنه دانشی کوچینگ در ایران است که همگی دارای دلالت های مهم ارتباطی می باشند و می توانند نقش مهمی در موفقیت این استارتاپ ها ایفا نمایند. این مطالعه نشان داده که بدنه دانشی مربیگری که نقش مهمی در هدایت کسب و کارهای نوین ایفا می کند، خود نیازمند غنی سازی بیشتر با مهارت های دانشی و کاربردی ارتباطی است.

از کارکردهای رسانه تولید اجتماعی معنا است. رسانه ها با قدرت ارتباطی خود می توانند نگرش جامعه به مسائل بهداشتی و بیماری هایی مانند بیماری اچ آی وی/ ایدز را تغییر دهند. در این تحقیق وضعیت نمایش رسانه ای این بیماری را در سینما و تلویزیون ایران از دیدگاه صاحبنظران حوزه ارتباطات سلامت مطالعه می کنیم تا هم به شناخت از وضع موجود رسیده و هم پتانسیل های  رسانه ای ایران را شناسایی کنیم. روش تحقیق مصاحبه عمیق و تحلیل محتوای کیفی متن مصاحبه ها است. جامعه هدف عبارت است از صاحبنظران حوزه ارتباطات سلامت. روش نمونه گیری هدفمند است که تا رسیدن به اشباع نظری ادامه یافته است. در این پژوهش از 14 نفر از صاحبنظران ایرانی حوزه ارتباطات سلامت پرسیدیم: چرا مواجهه رسانه ها با بیماری اچ آی وی/ ایدز مهم است؟ ارزیابی شما از نمایش بیماران اچ آی وی در سینما و تلویزیون ایران چیست؟ آیا ظرفیت هایی در سینما وتلویزیون ایران برای کمک به مسائل اجتماعی مرتبط با این بیماری وجود دارد؟یافته های  تحقیق نشان داد صاحبنظران با اینکه نقش رسانه ها را در حل مسائل اجتماعی بیماری اچ آی وی/ ایدز مهم می دانند اما به کارکرد سینما و تلویزیون ایران و معنایی که از طریق آن در مورد بیماری اچ آی وی/ ایدز برساخت می شوند نقد دارند. در نهایت به نظر می رسد پیوند و تعامل ضعیفی میان صاحبنظران حوزه ارتباطات سلامت، پزشکان و متولیان امر سلامت و تولیدکنندگان برنامه های  تلویزیونی وجود دارد

زمینه و هدف: امروزه مفهوم سلامت، به رفاه کامل جسمانی، روانی و اجتماعی شهروندان اشاره دارد و به عنوان یکی از ارکان اصلی توسعه پایدار شناخته می شود. به همین دلیل، کشورهای مختلف برای ارتقای سلامت جامعه تلاش می کنند و رویکرد ارتباطات سلامت به عنوان یک ابزار مؤثر برای تحقق این هدف مورد توجه قرار گرفته است. این رویکرد از شیوه های مختلفی همچون «بازاریابی اجتماعی»، «آموزش از طریق سرگرمی»، «ارتباطات پزشکی» و «حمایت رسانه ای» بهره می برد. در این میان، حمایت رسانه ای به دلیل استفاده از رسانه های جمعی، جایگاه ویژه ای پیدا کرده است. صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران نیز در راستای تغییر نگرش به مفهوم سلامت و تأکید بر پیشگیری به جای درمان، اقدام به تولید و پخش برنامه های سلامت محور کرده است. در این زمینه، شبکه استانی یزد با تولید دو برنامه نارنجستان و پزشک شما، گام های مؤثری در جهت ارتقای آگاهی های سلامت محور در جامعه برداشته است. روش و داده ها: گردآوری داده ها در این پژوهش با استفاده از روش تحلیل محتوای کمی انجام شد. برای این منظور، بخش های گفتگومحور دو برنامه سلامت محور شبکه استانی یزد با نام های «پزشک شما» و «نارنجستان» انتخاب و مورد بررسی قرار گرفتند. یافته ها: بررسی محتوای این برنامه ها نشان داد که بعد سلامت جسمی در برنامه های سلامت محور شبکه استانی یزد از اولویت بالاتری برخوردار است. همچنین، رویکرد غالب پیام های ارائه شده در این برنامه ها، تمرکز بر پیام های سلبی و استفاده از جملاتی با مضمون ترس، کارآمدی رفتار و خودکارآمدی رفتار بوده که از این طریق، سعی در تأکید بر اهمیت پیشگیری و تغییر رفتارهای سلامت محور داشته اند.  بحث و نتیجه گیری: برپایه یافته ها، سلامت جسمی موضوع غالب برنامه های سلامت محور در استان یزد بوده است. در این برنامه ها، تنها به صورت محدود به مباحث سلامت روحی و معنوی پرداخته شده و به بعد سلامت اجتماعی، که به حوزه ارتباطات و تعاملات افراد در جامعه اشاره دارد، توجهی نشده است. بنابراین، ضروری است که برنامه های سلامت محور به سایر ابعاد سلامت، به ویژه سلامت اجتماعی و روانی، توجه بیشتری نشان دهند. این امر می تواند به ایجاد تعادل در ارائه پیام های سلامت و بهبود اثربخشی این برنامه ها کمک کند. پیام اصلی: در تولید برنامه های سلامت محور، توجه به نوع پیام، زمان پخش و ابعاد مختلف سلامت از اهمیت بالایی برخوردار است. همچنین، انتخاب پیام های اثربخش و زمان بندی مناسب برای پخش این برنامه ها، نقش کلیدی در جلب توجه مخاطبان و تغییر رفتارهای سلامت محور ایفا می کند.