سالمندآزاری

پژوهش حاضر به منظور شناخت ماهیت، سنخ ها و تجربه زیسته سالمندان در زمینه ناخشنودی در روابط خانوادگی، با رویکرد کیفی و روش پدیدارشناسی به مطالعه ناخشنودی های سالمندان تهرانی در این روابط پرداخته است. روش نمونه گیری، نمونه گیری هدفمند با استراتژی دردسترس بود. افراد مورد مطالعه شامل 30 نفر از مردان و زنان سالمند شهر تهران بود که با آنها مصاحبه عمیق نیمه ساختاریافته انجام شد و داده ها با تکنیک تحلیل تماتیک (مضمونی) تحلیل شدند. یافته ها حاکی است که سالمندان ضمن درک غفلت گونه از ناخشنودی، تجارب چندگانه ای از ناخشنودی و انواع آن داشتند که مهمترین آنها، سوء رفتار کلامی، سوء رفتار جسمی، سوء رفتار احساسی/عاطفی، بی اعتباری و نامراقبتی توسط اعضای خانواده بود. ناخشنودی را براساس نوع آن که سالمندان در روابط خانوادگی تجربه کرده اند، می توان به 5 سنخ تقسیم کرد: عاطفی، کلامی، مراقبتی، اقتصادی و مالی، و جسمی. در مقابل، سالمندان استراتژی های متفاوتی را برای مواجهه با این ناخشنودی ها در پیش گرفته اند که رایج ترین آنها، سکوت و تساهل، و طرد انتخابی است. یافته ها دلالت بر آن دارند که سالمندان، اگرچه ناخشنودی های مضاعف و چندگانه ای را تجربه می کنند، اما شکل این تجربه فراگیر نبوده و از الگوی متفاوتی در بین سالمندان برحسب مرد و زن، بی /کم سواد و باسواد، و شاغل و غیرشاغل تبعیت می کند.

با استفاده از نظریه زمینه ای، سالمندآزاری در شهر تهران بررسی شد تا الگوی مناسبی جهت ارتقاء کیفیت سالمندی ارائه شود. نمونه پژوهش شامل 20 نفر از سالمندان بود که به شیوه نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند . جامعه آماری پژوهش را مراجعه کنندگان به پزشکی قانونی، اورژانس اجتماعی و ... تشکیل می داد . ضمن انجام مصاحبه نیمه ساختاریافته با جامعه آماری ، مجموعه ای از مضامین اولیه طی فرایند کدگذاری بازگردآوری و از بطن آنها مقوله هایی استخراج گردید . سپس در مرحله کدگذاری محوری ، پیوند میان این مقوله ها ذیل عناوین شرایط ّعلی ، پدیده محوری ، مقوله راهبردی ، شرایط محیطی ، مقوله واسطه ای و مقوله پیامدی در قالب پارادایم تعیین شد . در ادامه و در مرحله کدگذاری گزینشی ، اجزای پارادایم کدگذاری تشریح ، سیر سالمندآزاری ترسیم و نظریه خلق شد. یافته های نتایج پژوهش ، 6 مؤلفه اصلى و 39 زیرمؤلفه را براى سالمندآزاری استخراج و آنها را در قالب الگوی نظرى بر مبناى نظریه داده بنیاد ارائه نموده است. نتیجه گیری یافته های پژوهش ضمن اشاره به نیازهای بهداشت روانی و جسمانی و مسائل خانوادگی ، هیجانی ، سالمندان آزار دیده به شناخت و مفهوم پردازی متغیرهای مختلف مؤثر بر زندگی این سالمندان براساس نظریه داده بنیاد تأکید می کند.

پژوهش حاضر با هدف واکاوی تجربه سالمندان از خشونت خانگی و چگونگی مواجهه با آن انجام شده است. روش پژوهش کیفی است. افراد مشارکت کننده، 18 نفر از سالمندان دارای تجربه خشونت خانگی در شهر دهدشت هستند که به روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شده اند. روش گردآوری اطلاعات، مصاحبه عمیق نیمه ساختاریافته بوده و برای تحلیل اطلاعات از تکنیک تحلیل مضمون بهره گرفته شده است. نتایج به دست آمده نشان دهنده سه مضمون اصلی شامل خشونت متنوع (آزار فیزیکی، روانی، مسامحه و بهره کشی مالی)، رکود احساسی و روابط آسیب زا (طرد انتخابی و درهم شکستگی درونی) و راهبرد غالب انفعال و تسلیم در مواجهه با خشونت است. آموزش خانواده ها در خصوص نحوه تعامل مناسب با سالمندان، آشنایی با نیازها و نحوه مراقبت از آن ها، فراهم کردن زمینه تعامل سالمندان با یکدیگر و جامعه به منظور کاهش انزوا و طرد اجتماعی، اختصاص خط مشاوره تلفنی ویژه سالمندان و اطلاع رسانی در این زمینه، تشکیل بانک جامع اطلاعات سالمندان و شناسایی سالمندان در معرض آسیب و خشونت و انجام مداخلات حرفه ای توسط مددکاران اجتماعی از جمله توصیه های سیاستی مؤثر در پیشگیری و کاهش سالمندآزاری است.