حسن بلقان آبادی

فضائل بی کران امام علی(ع) در بسیاری از آثار محدثین بزرگ قرون اولیه اهل سنّت بازتاب یافته است. روایت نگاران و علماء اهل سنّت به فراوانی فضائل و مناقب امام علی(ع) اذعان داشته اند. همچنین، بسیاری از آنان بخشی از کتاب های خود را به این موضوع اختصاص داده اند. با این وجود، فضائل امام علی(ع) در کتاب های بخاری به گونه ای کم رنگ نمایان است که مثلاً در کتاب صحیح، تنها هفت روایت در باب فضائل حضرت علی(ع) نقل کرده است. از این روی پژوهش حاضر با بهره گیری از روش مقایسه ای و رویکرد تحلیلی با بررسی نحوه نقل مشهورترین روایات فضائل امام علی(ع) در آثار بخاری و نقل همان فضائل از منظر محدثین سده های نخستین و هم عصر بخاری، درصدد دستیابی به الگوی مواجهه او با روایات فضائل امام علی(ع) می باشد. یافته های پژوهش نشان می دهد که الگوی مواجهه بخاری با روایات فضائل امام علی(ع) بر سه رکن زیر استوار است: الف) نقل نکردن بسیاری از روایات فضائل امام علی(ع) در موضوعاتی همانند شأن نزول آیه مباهله و آیه تطهیر، حدیث مدینه العلم و... ؛ ب) دخل و تصرف یا نقل به شکل مقلوب در روایاتی همانند شأن نزول آیه مودت، حدیث سدالابواب و حدیث رایَت؛ ج) تضعیف و انکار در روایاتی همانند حدیث غدیر، حدیث ثقلین، حدیث سدالابواب و حدیث طیر

ناصبی گری که با ابراز دشمنی نسبت به اهل بیت: شناخته می شود، از جریان های با نفوذ در تاریخ اسلام بوده است و ردپای آن را از همان دوران حضور معصومان: می توان جستجو کرد، ازاینرو «نصب و ناصبی گری» از عناوین پرتکرار در ابواب گوناگون حدیثی و فقهی نگاشته های شیعی است و احکام و آثار بسیاری بر این عنوان بار شده است. نوشتار پیش رو با بهرهگیری از منابع کتابخانه ای و به روش توصیفی تحلیلی به استخراج و دسته بندی مفهوم نصب و ناصبی گری در میان اندیشمندان شیعه و اهل سنت پرداخته و سپس با تحلیل انتقادی دیدگاه ها تلاش دارد به مفهوم دقیق و جامعی از این اصطلاح دست یابد. نتایج این پژوهش نشان می دهد، دیدگاه قرارداشتن عامه تحت عنوان نواصب یا انحصار نصب در تدین به دشمنی حضرت علی7 با روایات فراوانی ناسازگار است؛ بنابراین باید دیدگاه مشهور فقهای شیعه را پذیرفت که تنها کسانی را ناصبی برشمرده اند که با اهلبیت: و شیعیان دشمنی و بغض دارند و آن را بهگونهای اظهار میکنند. ناصبیبودن عنوان خاصی و دارای احکام ویژه ای در فقه اهل سنت نیست و اهتمام ویژه ای برای بیان تعریف دقیق آن دیده نمی شود؛ گرچه معیارهایی که برخی از آنان برشمرده اند، به همان تعریف مشهور فقهای شیعه بازگشت دارد.