سونا بایرام زاده

تفکر استراتژیک، شایستگی کلیدی به منظور مواجهه با عدم قطعیت و پیچیدگی محیط است. با این حال، فقدان این شایستگی کلیدی و از طرفی کمبود مطالعات در این زمینه هدف اصلی پژوهش را شکل داده است. این هدف شناسایی عوامل مؤثر، ابعاد و پیامدهای تفکر استراتژیک است و در صنعت دام و طیور که از جمله صنعت استراتژیک در کشور است انجام شده است. به منظور ارائه مدلی متناسب با شرایط کشور، رویکرد کیفی و نظریه داده بنیاد مورد کاربرد قرار گرفت. ابزار پژوهش، جستجو در منابع معتبر علمی و مصاحبه نیمه ساختار یافته با خبرگان صنعت بوده که تعداد 16 مصاحبه به روش گلوله برفی و تا رسیدن به اشباع نظری انجام شد. مدل اکتشاف شده دربردارنده عوامل مؤثر در بعد فردی (دانش و مهارت حرفه ای، عوامل ادراکی، هوش عاطفی و اجتماعی)، سازمانی (فرهنگ سازمانی، مدیریت دانش، ساختار و فرایندها) و محیطی (رقابت سازنده در محیط، حضور فناوری های نوین در صنعت، عوامل سیاسی اقتصادی حامی کسب و کار) بوده است. همچنین ابعاد تفکر استراتژیک در پنج دسته درک پیچیدگی زنجیره ارزش، تفکر تحلیلی، آگاهی سازمانی، فرصت طلبی خلاقانه و مواجهه هوشمندانه با بحران شناسایی شد. پیامدها نیز در دو سطح سازمانی (پایداری مالی، بهبود جایگاه سازمان در محیط) و صنعت (توسعه ظرفیت صنعت، بهبود جایگاه صنعت) شناسایی و ارائه شد. مدل ارائه شده از لحاظ ابعاد شناسایی شده دارای نوآوری بوده و الزاماتی برای توسعه تفکر استراتژیک ارائه می دهد که مورد بحث و تشریح قرار گرفته اند.

هدف از پژوهش حاضر، بررسی تاثیر رفتارهای پنهان کننده دانش بر سکوت کارکنان و رفتارهای منحرف سازمانی با نقش میانجی نقض قرارداد روانشناختی می باشد. این پژوهش از نظر نوع هدف، کاربردی و از نظر نوع ماهیت، توصیفی- پیمایشی است. جامعه آماری پژوهش حاضر، شامل کارکنان اداره امور مالیاتی مودیان بزرگ که مشتمل بر 400 نفر می باشند که تعداد 227 نفر به روش تصادفی ساده و به روش تحلیل توان به عنوان نمونه آماری انتخاب گردیدند. جهت گردآوری اطلاعات از پرسشنامه استاندارد استفاده شده است و داده ها بوسیله تحلیل چندمتغیره مبتنی بر مدل سازی معادلات ساختاری با رویکرد کواریانس محور در بستر نرم افزار Amos ورژن 24 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج تحقیق حاکی از تایید تاثیر پنهان کاری منطقی بر سکوت تدافعی، پنهان کاری گریزان بر سکوت رابطه ای، پنهان کاری منطقی بر سکوت رابطه ای، پنهان کاری گریزان بر سکوت بی اثر، پنهان کاری منطقی بر سکوت بی اثر و سکوت تدافعی بر رفتار منحرف سازمانی، سکوت رابطه ای بر رفتار منحرف سازمانی و سکوت بی اثر بر رفتار منحرف سازمانی می باشد و همچنین نتایج حاصل از تحلیل میانجی نشان می دهد که سازه "نقض قرارداد روانشناختی" برای تمامی روابط میان ابعاد پنهان کاری و ابعاد سکوت دارای نقش میانجی است، به طوری که فرآیند میانجی گری مذکور برای روابط علی میان "پنهان کاری خاموش" و "سکوت تدافعی/ سکوت بی اثر" به صورت کامل و برای مابقی روابط به صورت جزئی است. در نهایت، از میان بیست و یک فرضیه مطروحه، هفده فرضیه مورد تائید قرار گرفت که از این بین تاثیر سکوت رابطه ای بر رفتار منحرف سازمانی از بالاترین ضریب مسیر (0.33) برخوردار است.

هدف و مقدمه: برنامه ریزی سناریومحور یکی از روش های نوین تدوین  راهبرد در عصر پیچیدگی و عدم قطعیت های جدی است، شناسایی عدم قطعیت ها و تدوین راهبرد های مبتنی بر آن در صنایعی با سرعت رشد بالا اهمیتی ویژه دارد تا از این طریق سازمان ها برای روبرو شدن با محیط پیچیده مهیا باشند. در پژوهش حاضر به منظور تدوین راهبرد برای یک شرکت فعال در صنعت بانکداری الکترونیک، برنامه ریزی مبتنی بر سناریو مورد کاربرد قرار گرفته است. روش شناسی: در این مقاله روش شوارتز به منظور سناریونویسی مورد کاربرد قرار گرفته است. به منظور انجام مراحل روش شوارتز، رویکرد به کار رفته، کیفی و استراتژی پژوهش، تحلیل محتوا بوده است. بر این اساس 12 جلسه به شکل گروه های کانونی،  با مجموع 315 نفر- ساعت وقت اختصاص یافته، با گروهی از خبرگان دانشگاهی و فعالان صنعت فناوری های بانکی با تنوعی از تخصص ها و تجارب همکاری با شرکت مورد مطالعه برگزار شد یافته ها: پس از مقوله بندی گزاره های کلامی، یک لیست اولیه مشتمل بر 13 عدم قطعیت شناسایی گردید. سپس سه عدم قطعیتِ تحریم (فضای تعاملی سازگار در مقابل فضای تعاملی ناسازگار)، رفتار قانونگذار (قانونگذار بالغ در مقابل قانونگذار نابالغ) و رفتار رقبای صنعت (صنعت منسجم در مقابل صنعت پراکنده) به عنوان عدم قطعیت های کلیدی انتخاب شدند. بر اساس سه عدم قطعیت کلیدی انتخاب شده، تعداد هشت فضای سناریو به دست آمدند. هشت فضای سناریو به همراه راهکارهای پیشنهادی به شرح زیر هستند: فضای اول: فضای تعاملی ناسازگار، قانونگذار نابالغ، صنعت منسجم راهکارهای پیشنهادی برای فضای اول: توسعه محصولات و خدمات با اتخاذ استراتژی مشارکت به صورت کنسرسیوم چند جانبه با بانک ها، موسسات مالی و اعتباری و شرکت های فناوری اطلاعات بانکی داخلی. رهبری و سازماندهی شبکه های شراکت با سایر بازیگران صنعت. افزایش سرمایه گذاری در تحقیق و توسعه در جهت فناوری های نوین بانکی. کاهش زمان ارائه محصولات و خدمات. فضای دوم: فضای تعاملی ناسازگار، قانونگذار نابالغ، صنعت پراکنده راهکارهای پیشنهادی برای فضای دوم: افزایش مزیت رقابتی از طریق سرمایه گذاری در تحقیق و توسعه. افزایش آمادگی و زیرساخت لازم را برای ایجاد و رهبری مشارکت ها با بازیگران صنعت به منظور ورود سریع تر به فضای منسجم. فضای سوم: فضای تعاملی ناسازگار، قانونگذار بالغ، صنعت منسجم راهکارهای پیشنهادی برای فضای سوم: افزایش سرعت کاربرد ظرفیت های تولید سامانه های متعدد به منظور کسب جایگاه رهبری و سازماندهی مشارکت ها. چابک سازی شرکت به منظور سرعت در پاسخگویی به نیازها. توسعه محصولات و خدمات نوآورانه. توجه ویژه و پاسخگویی به نیازهای مشریان کنونی به منظور افزایش سطح رضایت آنها. فضای چهارم: فضای تعاملی ناسازگار، قانونگذار بالغ، صنعت پراکنده راهکارهای پیشنهادی برای فضای چهارم: افزایش رضایت و توسعه روابط با مشتریان کنونی به منظور افزایش سفارشات آنها در آینده. افزایش هزینه جایگزینی شرکت برای مشتری از طریق تکمیل سبد خدمات و ارائه خدمات تکمیلی. افزایش آمادگی و زیرساخت لازم را برای ایجاد و رهبری مشارکت ها با بازیگران صنعت. شناسایی و ورود به بازارهای جدید غیر بانکی داخلی.  کاهش زمان ارائه محصولات و خدمات. فضای پنجم: فضای تعاملی سازگار، قانونگذار بالغ، صنعت منسجم راهکارهای پیشنهادی برای فضای پنجم: ایجاد مشارکت با بانک ها و موسسات مالی بین المللی به خصوص با اتکا به دانش بومی شرکت.  استفاده بیشتر از امکانات زیرساختی و ارائه دانش بومی به خصوص در حوزه فین تک در راستای ارائه خدمات متمایز به بانک ها.  ایجاد مشارکت ها با رقبای داخلی برای حفظ موقعیت رقابتی.  ارایه خدمات نوین مالی هم تراز با نظام بانکی بین المللی. فضای ششم: فضای تعاملی سازگار، قانونگذار نابالغ، صنعت منسجم راهکارهای پیشنهادی برای فضای ششم: توسعه بازار با ایجاد کنسرسیوم های بین المللی با حضور شرکت هایی از بازار هدف، برای فعالیت و ارائه خدمات و محصولات رقابتی در بازارهای خارج از کشور. شناسایی شرکت های توانمند بین المللی برای همکاری و انتقال دانش در حوزه های فناوری های نوین بانکی. فضای هفتم: فضای تعاملی سازگار، قانونگذار بالغ، صنعت پراکنده راهکارهای پیشنهادی برای فضای هفتم: آمادگی همکاری و تعامل سازنده با سایر بازیگران بزرگ به خصوص بازیگران خارجی. تمرکز بر مشتریان فعلی و بالا بردن سطح رضایت آنها. شناسایی و ورود به بازارهای جدید داخلی و خارجی. فضای هشتم: فضای تعاملی سازگار، قانونگذار نابالغ، صنعت پراکنده راهکارهای پیشنهادی برای فضای هشتم: سرمایه گذاری در حوزه تحقیق و توسعه و افزایش توان رقابتی (به خصوص در حوزه هایی که دانش بومی مورد نیاز است) افزایش آمادگی و زیرساخت لازم را برای ایجاد و رهبری مشارکت ها با شرکت های داخلی و خارجی.   بحث و نتایج: سناریوی شماره 2 (فضای تعاملی ناسازگار، قانون گذار نابالغ، صنعت پراکنده) را می توان سناریوی بدبینانه در نظر گرفت. این وضعیت باید مورد تعمیق و پیگیری شرکت قرار گیرد تا زیان های ناشی از آن به حداقل رسانده شود، به خصوص سرمایه گذاری در تحقیق و توسعه و افزایش آمادگی و ایجاد زیرساخت لازم برای شروع مشارکت ها و ورود سریع تر به فضای صنعت منسجم مورد پیگیری قرار گیرد. از طرفی سناریوی شماره 5 (فضای تعاملی سازگار، قانونگذار بالغ، صنعت منسجم) را می توان به عنوان سناریوی خوش بینانه در نظر گرفت. در این صورت طرف عرضه و تقاضا در تعامل با یکدیگر شکل گرفته و رشد می نمایند. در این فضا باز هم پیگیری ایجاد مشارکت های داخلی و خارجی از اولویت های شرکت خواهد بود همچنین توجه به فین تک ها در راستای ارائه خدمات متمایز بسیار سودآور خواهد بود. به خصوص که با ورود شرکت های رقیب خارجی و توان بالای آنها، داشتن دانش بومی و بهره برداری مناسب از آن در حوزه فین تک، از قابلیت های اساسی شرکت به شمار خواهد آمد. همچنین با بررسی فضاهای مختلف مشخص می شود که چند محور اصلی در تمام آنها به چشم می خورد که پیشنهاد می شود با توجه همزمان به آنها، آمادگی شرکت برای مواجهه با سناریوهای مختلف بیشتر گردد. این محورها به شرح زیر هستند: ایجاد، توسعه و رهبری مشارکت های داخلی و خارجی سرمایه گذاری در تحقیق و توسعه تعالی فرایندها

مقاله حاضر، برای انجام پژوهش در علوم اجتماعی و به خصوص در مطالعات مدیریت، روایت پژوهی مساله محور را پیشنهاد می دهد که پژوهش گران را قادر به درک عمیق تری از پیچیدگی های مسایل و ارایه راه حل های اثربخش تر می سازد. در ابتدا، برای تفکیک مفهوم روایت از سایر مفاهیم، سه شرط آینه کلیت، آینه بازخورد و آینه زمان، ارایه شده است و سپس روشی چهار مرحله ای برای برآورده نمودن این سه شرط، پیشنهاد شده است. این چهار مرحله عبارت اند از: شناسایی و انتخاب کنش گران، جمع آوری حکایت ها، تحلیل سه لایه ای و روایت گری مساله محور. روش پیشنهادی را می توان چه به صورت یک روش منفرد و چه به صورت ترکیبی با سایر روش ها برای ایجاد درک و توصیف عمیق تر از وضعیت پیچیده، به کار برد. در انتها، به عنوان مطالعه موردی، یک تحلیل روایت از جایگزینی خودروی پیکان در شرکت ایران خودرو، ارایه شده است. در این مطالعه موردی، سعی بر این است تا نشان داده شود که چگونه می توان از یک مساله پیچیده، لایه برداری کرد تا زوایای آن مشخص گردد.