مطالب مرتبط با کلیدواژه

تربیت شهروندی


۲۱.

تحلیل برنامه ی درسی اجرا شده ی مقطع ابتدایی نظام آموزشی جمهوری اسلامی ایران از بعد تربیت شهروندی(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تربیتی دوره پنجم زمستان ۱۳۸۷ شماره ۱۷

کلیدواژه‌ها: برنامه درسی تربیت شهروندی مقطع ابتدایی شهروند مطلوب

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۵۴ تعداد دانلود : ۵۹۴
در این مقاله که برنامه درسی مقطع ابتدایی جمهوری اسلامی ایران از بعد تربیت شهروندی تحلیل شده است و در این راستا محقق ابتدا برای تعیین فاصله اهداف و محتوای برنامه درسی تربیت شهروندی فعلی مدارس ابتدایی با اهداف و محتوای علمی موجود در این زمینه محتوای کتب درسی پایه های چهارم و پنجم دوره ابتدایی را بر مبنای 27 مقوله مرتبط با تربیت شهروندی تحلیل کرده است و سپس در خصوص چگونگی انجام فعالیتهای یاددهی – یادگیری در راستای ارتقاء رفتار شهروندی دانش آموزان در کلاس درس توسط معلم به کمک چک لیستی که مفاد آن را 45 مولفه در بر می گرفت عملکرد معلمان مشاهده و کیفیت تدریس آنها ارزشیابی شد و نهایتا محقق از چگونگی طراحی و اجرای برنامه های مکمل مدارس که در کنار برنامه درسی رسمی می تواند به ارتقاء رفتارهای شهروندی دانش آموزان کمک نماید، از دانش آموزان درباره این اقدامات نظرخواهی کرد. آنچه که از تجزیه و تحلیل این داده ها برآمد نشانگر این بود که مقوله های تربیت شهروندی به صورت متعادل و متوازن در محتوای کتب درسی توزیع نشده و این در حالی است که باید به همه آنها به صورت مساوی توجه شود. فعالیتهای یاددهی– یادگیری انجام شده توسط معلمان در ارتقاء رفتارهای شهروندی از حد متوسط پایین تر بوده و طراحی و اجرای برنامه های مکمل برنامه درسی تربیت شهروندی در مدارس ابتدایی در حد قابل قبول نمی باشد. بدین ترتیب در پاسخ به این سئوال که «آیا برنامه درسی فعلی مدارس ابتدایی در حیطه تربیت شهروندی از مطلوبیت کافی برخوردار است؟» که سئوال اصلی این مقاله بود، جوابش «نه» می باشد و درستی این ادعا را نتایج بدست آمده از تجزیه و تحلیل داده های تحقیق، تایید می نماید.
۲۲.

طراحی برنامه درسی مبتنی بر توسعه پایدار، توسعه ی حرفه ای و تربیت شهروندی و اعتبارسنجی آن از دیدگاه متخصصان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش در نظام های آموزشی دوره ۱۴ تابستان ۱۳۹۹ شماره ۴۹ 111 - 124

کلیدواژه‌ها: برنامه درسی اعتبارسنجی توسعه پایدار توسعه حرفه ای تربیت شهروندی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۶۸ تعداد دانلود : ۴۰۷
هدف از انجام این تحقیق، طراحی برنامه درسی مبتنی بر توسعه پایدار، توسعه ی حرفه ای و تربیت شهروندی و اعتبارسنجی آن از دیدگاه متخصصان بوده است. برنامه درسی با رویکرد جهانی شدن براساس الگوی تایلر شامل اهداف، محتوا، روش های تدریس و ارزشیابی برنامه درسی می باشد. جامعه آماری این پژوهش شامل اساتید و اعضای هیئت علمی متخصص در زمینه توسعه پایدار و توسعه حرفه ای و تربیت شهروندی شاغل در دانشگاه های شهر تهران و متخصصان نظام آموزش و پرورش در این حوزه بود وبرای تعیین حجم نمونه مورد نیاز از نمونه گیری هدفدار قضاوتی که تعداد آنان 30 نفر می باشد. ایزار جمع آوری داده ها، پرسشنامه محقق ساخته است که برای تجزیه و تحلیل داده ها از شاخص های آمار توصیفی و آمار استنباطی استفاده شده است. پس از روایی سنجی به وسیله نسبت روایی محتوایی CVR و شاخص روایی محتوای CVI ، 13 گویه در بخش اهداف، 13 گویه محتوا، 9 گویه روش های تدریس و 6 گویه ارزشیابی حاصل شد که در مجموع شامل 41 گویه می باشد.
۲۳.

تحلیل جایگاه مفاهیم تربیت شهروندی در برنامه درسی نظام آموزشی 3-3-6 (مورد مطالعه: کتاب های مطالعات اجتماعی و جامعه شناسی سال تحصیلی 98-97)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جامعه شناسی نهادهای اجتماعی دوره هفتم بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۱۵ 177 - 199

کلیدواژه‌ها: تربیت شهروندی مؤلفه های شهروندی برنامهدرسی تحلیل محتوا نظام آموزشی 3-3-6

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۰۷ تعداد دانلود : ۶۰۳
هدف پژوهش حاضر، بررسی میزان توجه به مؤلفه های دانش، مهارت و نگرش شهروندی در کتاب های درسی نظام آموزشی 3-3-6 در سال تحصیلی 98-97 می باشد. روش تحقیق در پژوهش حاضر، تحلیل محتوای کمی بود. جامعه آماری تحقیق شامل کتاب های درسی مطالعات اجتماعی دوره دوم ابتدایی، مطالعات اجتماعی دوره اول متوسطه و جامعه شناسی دوره دوم متوسطه است. ابزار گردآوری داده ها، سیاهه تحلیل محتوای کتب درسی به دست آمده از مبانی نظری بود که روایی آن توسط متخصصان این حوزه تأیید شد. به منظور تعیین پایایی ابزار تحقیق از روش بازآزمایی استفاده شد و مقدار ضریب همبستگی 86/0 حاصل گردید. یافته های حاصل از تحلیل با استفاده از نرم افزار اس پی اس اس (نسخه 23) و روش آماری غیرپارامتریک نشان دهنده تفاوت معنادار بین میزان توجه به مؤلفه ها و مفاهیم تربیت شهروندی در کتاب های درسی مذکور در بین پایه های تحصیلی در هر سه دوره آموزشی بود. نتایج این تحقیق نشان دادکه در طراحی و تدوین کتب مذکور به مؤلفه ها و مفاهیم تربیت شهروندی بطور متوازن توجه نشده است و توجه به یک چنین توازنی زمینه لازم را برای تقویت ابعاد جامعه شناختی سایر نهادهای اجتماعی در جامعه را فراهم می کند. بنابراین بازنگری کتاب های مطالعات اجتماعی و جامعه شناسی نظام آموزشی 3-3-6  در راستای توجه بیشتر به مؤلفه ها و مفاهیم کمتر مورد توجه ضروری به نظر می رسد.  
۲۴.

جایگاه تربیت شهروندی در گفتمان های سیاسی بعداز انقلاب اسلامی ایران مطالعه موردی گفتمان های عدالت محوری و اعتدال(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دانش سیاسی سال شانزدهم پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۲ (پیاپی ۳۲) 347 - 368

کلیدواژه‌ها: تحلیل انتقادی انقلاب اسلامی تربیت شهروندی گفتمان اعتدال گفتمان عدالت محوری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۴۰ تعداد دانلود : ۴۴۱
بعداز انقلاب اسلامی در ایران گفتمان های مختلفی ظهور یافته است و هر گفتمان اهداف و برنامه های خاصی در زمینه تربیت شهروندی ارائه نموده است. مقاله حاضر، با هدف تحلیل انتقادی جایگاه تربیت شهروندی در گفتمان های عدالت محوری و اعتدال تدوین شده است. جامعه پژوهش شامل اسناد مرتبط با تربیت شهروندی در هر دو گفتمان می باشد. یافته ها نشان داد که برای تربیت شهروندی از دید گفتمان عدالت محوری، رعایت حقوق اجتماعی- اقتصادی، و از نظر گفتمان اعتدال، رعایت حقوق سیاسی و مدنی، مهمترین مطالبات شهروندان را تشکیل می دهند. متون مورد بررسی در هر دو گفتمان به نقش شهروندان در فرآیند برآورده شدن حقوق توجه چندانی نمی کنند، بلکه تمرکز آنها بر وظیفه دولت برای تحقق بخشیدن به حقوق و زمینه های دستیابی به تربیت شهروندی است. شهروند بازنمود شده در این دو گفتمان موجودی است تک بعدی که تنها در هر دوره در یکی از ابعاد رشدی سریع و نامتوازن را تجربه کرده است. در غالب موارد، اسناد مورد بررسی از الگوی تک گفتمانی پیروی می کنند و علاقه ای به استفاده از عناصر گفتمان های رقیب ندارند.
۲۵.

میزان توجه به رویکردهای تربیت شهروندی قانون مدار، مشارکتی و انتقادی در کتب جدیدالتألیف جامعه شناسی دوره دوم متوسطه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات برنامه درسی ایران سال چهاردهم زمستان ۱۳۹۸ شماره ۵۵ 91 - 112

کلیدواژه‌ها: تربیت شهروندی رویکردهای تربیت شهروندی تحلیل محتوا کتب جامعه شناسی دوره دوم متوسطه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۳۸ تعداد دانلود : ۳۸۶
هدف مقاله، بررسی میزان توزیع رویکردهای تربیت شهروندی قانون مدار، مشارکتی و انتقادی در کتب جدید التألیف جامعه شناسی دوره دوم متوسطه ویژه نظام آموزشی 3-3-6 در سال تحصیلی 98-1397 در ایران است. برای نیل به این هدف، از روش تحلیل محتوا از نوع کمّی و کیفی استفاده شده است. روش گردآوری اطلاعات در این تحقیق روش اسنادی و استفاده از چک لیست های رویکردهای تربیت شهروندی به همراه شاخص ها و مؤلفه های مربوط به هر یک از رویکردها بوده است. یافته ها ی تحقیق حاکی از آن است که بیشترین توجه به رویکردهای تربیت شهروندی در کتاب پایه دوازدهم (5/39 درصد) و کمترین در کتاب پایه یازدهم (36/24 درصد) شده است. همچنین از بین سه رویکرد، بیشترین حجم را رویکرد تربیت شهروند قانون مدار (03/42 درصد) و کمترین حجم را رویکرد تربیت شهروند انتقادی (47/25 درصد) داشته است. با تأمل در باب این یافته ها می توان گفت در سطح پایه های تحصیلی توزیع رویکردهای تربیت شهروندی نامتوازن بوده و نیز برخی از رویکردها مورد کم توجهی برنامه ریزان درسی قرار گرفته است. از این رو بازنگری در نحوه ارائه رویکردهای تربیت شهروندی در کتب مورد بررسی لازم به نظر می رسد.
۲۶.

شناسایی ابعاد برنامه درسی مغفول بر اساس تفاوت برنامه درسی آکادمیک و برنامه درسی قصد شده آموزش مفاهیم شهروندی در کتب مطالعات اجتماعی متوسطه دوره اول(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های برنامه درسی دوره دهم بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۱ 157 - 202

کلیدواژه‌ها: تربیت شهروندی برنامه درسی مغفول برنامه درسی آکادمیک مطالعات اجتماعی متوسطه دوره اول

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۱۹ تعداد دانلود : ۵۹۲
  آماده سازی و تربیت شهروندان یکی از مهمترین وظایف نظام های تربیتی به خصوص نظام تعلیم و تربیت محسوب می شود. هدف این تحقیق شناسایی ابعاد برنامه درسی مغفول بر اساس تفاوت برنامه درسی آکادمیک، و برنامه درسی قصد شده آموزش مفاهیم شهروندی در کتب مطالعات اجتماعی متوسطه دوره اول بوده است. در این مطالعه از دو روش کیفی منطبق بر منطق استقرایی یعنی تحلیل محتوای کیفی متون، و مطالعه موردی کیفی استفاده شد. در مرحله تحلیل محتوای متون، منابع تحلیل شده عبارت از محتوای کتب مطالعات اجتماعی پایه های هفتم، هشتم و نهم بوده اند، و نمونه برابر با جامعه بوده است. واحد تحلیل، یک درس و واحد ثبت نیز عبارت از یک پاراگراف، یک تصویر و یا یک تکلیف بوده است. در قسمت مطالعه موردی کیفی ، مشارکت کننده ها شامل استادان حوزه مطالعات اجتماعی، و جامعه شناسی دانشگاه های تبریز و ارومیه بوده، و نمونه گیری نیز با رویکرد هدفمند، و مبتنی بر تکنیک نمونه گیری موارد مطلوب انجام شده و با 16 نفر مصاحبه ژرف نگر به عمل آمد. مصاحبه ها با استفاده از روش تحلیل مضمونی، تحلیل شدند. در نهایت مضمون های حاصل از مصاحبه های استادان با مضمون های کتب درسی مقایسه شد. بر اساس نتایج به دست آمده، مضامین آموزش اقتصادی (آشنا نمودن دانش آموزان با شغل های نوین در شبکه های اجتماعی، کمک به دانش آموزان در انتخاب شغل مناسب، تلاش کردن به صورت جدی در زمینه های مالی، آشنایی با مفهوم پس انداز و ساده زیستی)، آموزش خانواده (آشنایی با شیوه های همسر گزینی)، آموزش صلح، حل تعارضات و کشمکش ها- مقاومت در برابر ظالم، و دفاع ازحقوق خود، امنیت، تربیت سیاسی، آموزش مهارت های زندگی، آشنایی با نقش جنسیت، و آموزش تفکر منطقی به عنوان مضمون های مغفول از نظر استادان شناسایی شد.
۲۷.

تحلیل مبانی تربیت شهروندی از منظر آموزه های قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش دینی دوره ۱۹ پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۳۹ 235-263

کلیدواژه‌ها: شهروندی تربیت شهروندی مبانی تربیت شهروندی ویژگی های شهروند مسلمان مدل تربیت شهروندی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۷۷ تعداد دانلود : ۶۸۹
پژوهش حاضر با هدف "بررسی تحلیلی مبانی تربیت شهروندی از منظر آموزه های قرآن کریم " تدوین شده است. این پژوهش از نوع هدف کاربردی و از لحاظ رویکرد کیفی است که برای دست یابی به اهداف آن از روشهای استنتاجی و تحلیل محتوای کیفی استقرایی بهره گرفته شده است. بعد از بررسی تحلیلی قرآن کریم حول سوالات پژوهش به این نتیجه رسیدیم که مبانی مرتبط با تربیت شهروند اسلامی عبارتنداز: توحیدمحوری، کرامت ذاتی انسان، مسئولیت پذیری، ازخودگذشتگی و ایثار، همدلی و وحدت، خودآگاهی، مدارا یا تساهل و تسامح، امر به معروف و نهی از منکر، خوش خلقی، دوری از منکرات اخلاقی، رعایت سجایای اخلاقی، جانبداری از حق و ترویج حق طلبی، صدق ، وفای به عهد، صلح طلبی و پرهیز از جنگ و آشوب ، پرهیز از سخن ناحق، وحدت و همدلی، امانتداری، تعاون و همکاری و ویژگی های یک شهروند مطلوب مسلمان عبارتنداز: پایمال نکردن حقوق مردم(حق الناس) و احترام به حقوق شهروندان؛ احساس مسئولیت نسبت به هم نوعان و کمک رسانی به آنان به هنگام بروز بلاهای طبیعی و غیر طبیعی؛ رعایت اخلاق اسلامی در تعاملات اجتماعی؛ داشتن حُسن خلق و رویی گشاده، تواضع و فروتنی، حلم و بردباری و مدارا کردن با مردم و شهروندان؛ احساس مسئولیت و تعهد؛ یاری رساندن و کمک به دیگران.
۲۸.

تبیین مبانی تربیت سیاسی واجتماعی در اندیشه های دیویی و مطهری به منظور تدوین الگوی تربیت شهروندی برای آموزش و پرورش(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش در نظام های آموزشی دوره ۱۴ تابستان ۱۳۹۹ ویژه نامه 271 - 291

کلیدواژه‌ها: تربیت اجتماعی تربیت سیاسی تربیت شهروندی دیویی مطهری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۲۲ تعداد دانلود : ۷۳۳
هدف از انجام پژوهش حاضر، تبیین مبانی تربیت سیاسی و اجتماعی در اندیشه های جان دیویی و مطهری به منظور تدوین الگوی تربیت شهروندی بود. روش پژوهش ازنظر هدف، کاربردی و ازنظر گردآوری داده ها، روش آمیخته اکتشافی بود. مشارکت کنندگان در این پژوهش در بخش کیفی شامل متخصصان و صاحب نظران تعلیم و تربیت بود که از بین آن ها تعداد 17 نفر با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند. همچنین، در بخش کمی، جامعه آماری پژوهش شامل کلیه دبیران دروس مطالعات اجتماعی و جامعه شناسی شهرستان بندرلنگه به تعداد 150 نفر بود که با استفاده از جدول مورگان و روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای با تخصیص متناسب تعداد 108 نفر به عنوان حجم نمونه انتخاب شدند. اطلاعات موردنیاز در بخش کیفی با مصاحبه ساختاریافته و در بخش کمی با استفاده از پرسشنامه محقق ساخته جمع آوری شد. برای تعیین روایی و پایایی ابزار پرسشنامه مذکور به ترتیب از روش های صوری و محتوایی و ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد که بر این اساس روایی صوری و محتوایی تأیید و مقدار پایایی نیز برابر با 84/0 به دست آمد. مجموعه یافته های به دست آمده از بخش کیفی در 4 طبقه کلی مبنی بر اندیشه های سیاسی و اجتماعی مطهری و اندیشه های سیاسی و اجتماعی دیویی و 19 مؤلفه گزارش شد. بر این اساس، اندیشه های سیاسی مطهری شامل مؤلفه های ارزش ها، مشارکت، شایستگی های درونی و شایستگی های بیرونی و اندیشه های اجتماعی نیز شامل مؤلفه های قانون مداری، مسئولیت پذیری، شهروندگری، انسانیت، اخلاق مداری، درون سازی بودند. همچنین مؤلفه های اندیشه سیاسی دیویی شامل آزادی های عقاید، منابع، انسان و فردیت و مؤلفه های اندیشه های اجتماعی وی نیز شامل تعامل، تشریک مساعی، فرد محوری و اجتماع محوری بودند. داده های بخش کمی با تکنیک معادلات ساختاری تحلیل شد که نتایج نشان داد، مؤلفه های مذکور در سطح معناداری 95/0 بزرگ تر از مقدار 96/1 است، بنابراین، نتیجه حاصل از پژوهش حاکی از آن است که اندیشه های مطهری و جان دیویی دلالت های مهمی برای تربیت شهروندی دارد. بر این اساس می توان اندیشه های فلاسفه مذکور را به عنوان یک منبع و راهبری مطمئن در حوزه های تربیت شهروندی جهت بهتر زیستن و ایجاد مدینه فاضله به کار گرفت.
۲۹.

مبانی ارزش شناسی تربیت شهروندی در آموزش و پرورش ایران(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تربیتی سال پانزدهم بهار ۱۳۹۹ شماره ۶۲ 1 - 32

کلیدواژه‌ها: شهروند تربیت شهروندی ارزش شناسی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۰۱ تعداد دانلود : ۷۶۷
آموزش انسان ها، مهم ترین مسئله جوامع مختلف می باشد. آموزش و پرورش زمانی در رسیدن به اهدافش موفق خواهد بود که بتواند شهروندانی آگاه،  مسئول و خلاق بپرورد و این میسر نیست مگر از طریق آموزش بهینه شهروندی و نیز ارتقا فرهنگ شهروندی. هدف این پژوهش بررسی مبانی ارزش شناسی تربیت شهروندی در آموزش و پرورش ایران است. پژوهش از نوع پژوهش های کیفی بوده و از لحاظ جهتگیری جزو پژوهش های بنیادی طبقه بندی می شود.روش پژوهش تحلیلی استنتاجی است. ابزار پژوهش فیش برداری است. نتیجه تحقیق نشان می دهد که در تربی ت شهروندی اسلامی- ایرانی، ارزش های اسلامی به تربی ت ش هروندی س مت و سوی الهی می بخشند. این ارزش ها از قبیل ایمان، تقوا، آخرت گرایی، احترام ب ه هم نوع، عدالت، توکل بر خدا و... در تمام شئون تأثیرگذارند. از یافته های این پژوهش می توان به مواردی همچون مشارکت دانش آموزان در فعالیت های فوق برنامه، ضرورت برنامه جامع آموزش شهروندی بین خانه، مدرسه و جامعه اشاره نمود.
۳۰.

تبیین مبانی تربیت سیاسی و اجتماعی اندیشه های جان دیویی و استاد مطهری در تربیت شهروندی(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تربیتی سال پانزدهم بهار ۱۳۹۹ شماره ۶۲ 115 - 138

کلیدواژه‌ها: تربیت سیاسی تربیت اجتماعی اندیشه های دیویی اندیشه های مطهری تربیت شهروندی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۶۵ تعداد دانلود : ۵۸۸
هدف از انجام پژوهش حاضر تبیین مبانی تربیت سیاسی و اجتماعی اندیشه های جان دیویی و مطهری در تربیت شهروندی است. روش مورد استفاده در این پژوهش استنتاجی و توصیفی- تحلیلی بوده است که در مرحله نخست مبانی اندیشه جان دیویی و مطهری توصیف شده و بعد دیدگاه آنان نسبت به تربیت شهروندی و مؤلفه های آن تحلیل و تبیین شده است. بر این اساس نتیجه به دست آمده حاکی از آن شد که تربیت شهروندی رکنی مهم در جامعه و در کلیه سطوح ملی و فراملی با توجه به توسعه تعاملات بشری خارج از مرز های جغرافیایی است که این خود نیازمند پایبندی به حقوق شهروندی، قانون مداری و تعهد نسبت به دیگران می باشد. آنان تربیت سیاسی و اجتماعی افراد را فرصتی ممتاز در پیدایی و تقویت تربیت شهروندی و نمایان سازی هویت فردی در جامعه دانسته اند که می تواند در مسیر رشد و تعالی شهروندی قرار بگیرد. به همین منظور نظام آموزشی جامعه به عنوان محور یادگیری افراد، با طراحی و برنامه ریزی های دقیق آموزشی می تواند فرصت رشد شهروندی دانش آموزان را به عنوان سرمایه های انسانی جامعه و با عنایت به نظریات ارزنده اندیشمندانی چون دیویی و مطهری فراهم آورند و تربیت شهروندی را از اصول یادگیری دانش آموزان قرار دهند. ضمن آن که تدابیر صحیح و توجه های علمی و میدانی در این حوزه از سوی متولیان آموزشی بسیار مهم می باشد.
۳۱.

تربیت شهروندی در بستر آموزش دانش تاریخ و چالش های آن

نویسنده:
منبع: پژوهش در آموزش تاریخ دوره اول تابستان ۱۳۹۹ شماره ۲ 1 - 34

کلیدواژه‌ها: آموزش تاریخ تربیت شهروندی تاریخ گریزی چالش ها

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۱۷ تعداد دانلود : ۳۰۷
هدف پژوهش حاضر، تحلیل چگونگی تربیت شهروندی در بستر آموزش دانش تاریخ است. برای دست یابی به این هدف، از رویکرد توصیفی- تحلیلی و روش پژوهش َاسنادی- کتابخانه ای، بهره برده شد. یافته های این پژوهش در دو بخش و در پاسخ به دو سوال بود: نخست این که آموزش تاریخ، به عنوان یکی از راه های تربیت شهروندی و در کنار سایر امور، در زمانه ی کنونی، باعث تربیت شهروندانی با این ویژگی ها خواهد بود: واقع گرا، چندجانبه نگر، صبور، تحلیلگر، پرسشگر، اهل تردید، اهل تعامل، اخلاق محور، آماده ی تغییر عقاید خود، منتقد، استدلال خواه و استدلال آور، دقیق و ریزبین، اهل منطق. دوم: آموزش دانش تاریخ،در دانشگاه ها و موسسات آموزش رسمی، دارای آچالش هایی است مانند: متن گریزی، عدم ایجاد فهم تاریخی در متربی، تعصب گرایی در متون تاریخی، گریز از آموزش فلسفه ی تاریخ. از این رو، پیشنهاد می شود که آموزش درس تاریخ در مدارس در تمامی رشته ها، علاوه بر افزایش کمّی، مورد بازنگری کامل و مجدد قرار گیرد، روش های علمی و آکادمیک تاریخ خوانی و تاریخ نویسی مورد توجه قرار گیرند، آشنایی با کتب تاریخی دست اول و تعامل با مورخین مشهور کشوری و جهانی، تمرکز بر تحلیل منطقی روابط تاریخی، کاربری سازی دانش تاریخ در زندگی متربیان مورد توجه بیشتر نظام آموزشی کشور قرار گیرد.
۳۲.

بررسی میزان توجّه کتب مطالعات اجتماعی به تربیت شهروندان مطلوب در ایران

نویسنده:
منبع: پژوهش در آموزش مطالعات اجتماعی دوره سوم تابستان ۱۴۰۰ شماره ۲ (پیاپی ۸) 83 - 106

کلیدواژه‌ها: مطالعات اجتماعی شهروند مطلوب تربیت شهروندی برنامه درسی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۱۸ تعداد دانلود : ۳۸۴
ارتقای سطح فرهنگ شهروندی شامل بهبود قوانین و مقررات فرهنگی و اجتماعی، ارائه آموزش های لازم به مردم برای آگاهی از حقوق اجتماعی خود، دیگران تعیین معیارهایی برای رفتار صحیح افراد است. این پژوهش باهدف بررسی تأثیرگذاری برنامه های درسی در جهت ارتقای فرهنگ شهروندی انجام پذیرفته است و بر آن است که کتب درسی مرتبط با مفهوم شهروندی را مورد تحلیل انتقادی قرار داده و جایگاه مؤلفه های شهروندی را در برنامه های درسی ایران مورد ارزیابی قرارداد. در این تحقیق با روش تحلیل محتوای کتب مطالعات اجتماعی؛ بر اساس عملیات برش و برای پردازش داده ها از روش آنتروپی شانون استفاده شده است. همچنین برای گردآوری اطلاعات از روش کتابخانه ای و اسنادی بهره گرفته شده است. در این مقاله در دو سطح میزان و حجم مفاهیم نقش برنامه درسی در ارتقای فرهنگ شهروندی موردبررسی قرار گرفته است. بررسی ها نشان می دهد از مجموع واحدهای ارائه شده کمتر از 10 درصد یعنی 05/8 درصد از واحدها به کتب مطالعات اجتماعی که مرتبط با مهارت های ویژه شهروندی هستند، اختصاص یافته است و می توان نتیجه گرفت در برنامه های درسی به مقوله مطلوبیت شهروندی و آموزش های مرتبط با آن، توجّه کافی نشده است و یا توجّه کمتری شده است. علاوه بر این توجّه کتب مرتبط با فرهنگ شهروندی به مؤلفه های اساسی ازنظر ضریب اهمیت (قانونمندی 474/. مشارکت فعّال 196/.، حفظ محیط زیست 160/. و توسعه پایدار 169/.) نیز بسیار پایین است. البته در این میان برنامه های درسی پنهان را نباید در ارتقای رفتارهای مطلوب شهروندی یا برعکس در تضعیف رفتارهای مطروحه نادیده گرفت.
۳۳.

مؤلفه های اساسی تربیت شهروندی اسلامی- ایرانی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات ملی سال ۱۴ زمستان ۱۳۹۲ شماره ۴ (پیاپی ۵۶) 51 - 74
تعداد بازدید : ۴۰۶ تعداد دانلود : ۲۲۶
هدف از پژوهش حاضرشناسایی مؤلفه های اساسی تربیت شهروندی اسلامی ایرانی است. مسأله مورد پژوهش شناسایی مؤلفه های اساسی تربیت شهروندی اسلامی ایرانی است. روش پژوهش تلفیقی از دو روش تحلیل اسنادی و پیمایشی دلفی است. مطالعات در برخی منابع اسلامی نظیر قرآن، نهج البلاغه و روایات و هم چنین برخی آثار شعرا، فلاسفه و اندیشمندان صورت گرفت. از میان دانشگاه های کشور 5 دانشگاه (دانشگاه شاهد، بهشتی، تربیت معلم تهران، تربیت معلم اراک و دانشگاه آزاد اراک) به عنوان نمونه به صورت نمونه گیری در دسترس نظیر30 نفر از اساتید با تکمیل ابزار پرسشنامه محقق ساخته و اعتبار بخشی شده و بررسی شد. یافته ها دوازده مؤلفه اساسی تربیت شهروندی اسلامی ایرانی مشتمل بر مؤلفه های ارزشمندی، هدفمندی، روشمندی، نوعدوستی، مردم سالاری دینی، شایسته سالاری، جستجوگری، استقلال فردی، کفایت، سلامت، وطن دوستی و اعتدال را نشان دادند. مؤلفه اساسی مردم سالاری دینی دارای بیشترین میانگین بوده است.
۳۴.

ابعاد تربیت شهروندی در کتاب های دوره پیش دبستانی از دیدگاه مربیان این دوره(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات ملی سال ۱۵ پاییز ۱۳۹۳ شماره ۳ (پیاپی ۵۹) 31 - 54
تعداد بازدید : ۲۷۴ تعداد دانلود : ۲۶۴
پژوهش حاضر با هدف بررسی میزان تحقق ابعاد تربیت شهروندی در کتاب های درسی دوره پیش دبستانی از دیدگاه مربیان این دوره انجام شده است. ماهیت پژوهش کاربردی و از نوع توصیفی پیمایشی است. جامعه آماری شامل کلیه مربیان مقطع پیش دبستانی شهر یزد در سال تحصیلی 92-1391 می باشد. نمونه پژوهش 120 نفر تعیین شد. ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه محقق ساخته، شامل 47 سوال بود. جهت تجزیه و تحلیل داده های پژوهش از آزمون های آماری t تک نمونه ای و آزمون رتبه بندی فریدمن استفاده شد. نتایج پژوهش نشان داد که میزان تحقق ابعاد تربیت شهروندی در کتاب های درسی در بعد رفتارهای دانشی (36/2) و رفتارهای فرهنگی ملّی (44/2) پایین تر از سطح متوسط، و در بعد رفتارهای اجتماعی (53/3) بالاتر از سطح متوسط می باشد. در بعد رفتارهای دانشی بالاترین میانگین رتبه ای گویه «در مقابل خواسته های دیگران می تواند (نه) منطقی بگوید»، و پایین ترین میانگین رتبه ای گویه «می تواند رنگ ها و اشکال هندسی (برای درک مفاهیمی نظیر علائم راهنمایی و رانندگی) را از هم بازشناسد»، در بعد رفتارهای فرهنگی بالاترین میانگین رتبه ای گویه «رهبر و رئیس جمهور را می شناسد و نام آنها را می داند»، و پایین ترین میانگین رتبه ای «اقوام و اقلیت های دینی و اقوام را که در کشور وجود دارد می شناسد»، در بعد رفتارهای اجتماعی بالاترین میانگین رتبه ای گویه «انگیزه و هیجان برای پیشرفت دارد»، و پایین ترین میانگین رتبه ای گویه «در کارها و تصمیماتش دور اندیش است» می باشد.
۳۵.

طراحی الگوی تربیت شهروندی برای دانش آموزان دوره ابتدایی، برآمده از مؤلفه های مکتب اسلام(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مسائل کاربردی تعلیم و تربیت اسلامی سال ششم زمستان ۱۴۰۰ شماره ۴ (پیاپی ۲۱) ۵۲-۳۱

کلیدواژه‌ها: تربیت شهروندی طراحی الگو دوره ابتدایی مکتب اسلام

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۷۸ تعداد دانلود : ۲۸۷
هدف: پژوهش حاضر با هدف کلی مطالعه تربیت شهروندی در مکتب اسلام و ارائه الگویی برای تربیت شهروندی دانش آموزان دوره ی ابتدایی صورت پذیرفته است. روش: این پژوهش ترکیبی است که در مرحله کیفی از روش تحلیل محتوای کیفی و در مرحله کمی از تکنیک دلفی استفاده شده است. جامعه آماری پژوهش در مرحله کیفی شامل اندیشمندان و صاحبنظران اسلامی است که به صورت مستقیم و غیرمستقیم در مورد تربیت شهروندی در اسلام اظهار نظر نموده اند که در این بین به شکل هدفمند افکار و اندیشه های ایشان در مقالات، کتب، مجلات، رساله های دکتری و سایت های اینترنتی بررسی، و این فرایند تا دستیابی به اشباع نظری ادامه یافت. همچنین، جامعه آماری در مرحله کمی شامل خبرگان حوزه تربیت شهروندی بود که به شکل هدفمند 15 نفر به عنوان نمونه آماری انتخاب شد. برای جمع آوری داده های کیفی از فیش برداری و داده های کمی از پرسشنامه استفاده شد. با کاربرد تکنیک تحلیل محتوا و کدگذاری باز، محوری و انتخابی داده های جمع آوری شده تحلیل گردید. یافته ها: یافته های پژوهش حاکی از شناسایی 30 مؤلفه جهت تربیت شهروندی از منظر اسلام در ابعاد چهارگانه اخلاقی-اعتقادی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی بود که در ادامه 22 مؤلفه از قبیل "انسان در جستجوی خداوند ، لزوم تربیت دینی، مهرورزی و بخشش در پرتو تربیت، احیای باورهای فطری، پرورش روحیه عدالت خواهی، توجه به میانه روی ، قانون گرایی، تأکید بر مشورت و پذیرش خردجمعی، تشویق پرسشگری، منزلت سخت کوشی ، قناعت پیشگی و ... به عنوان مؤلفه های الگوی تربیت شهروندی در دوره ابتدایی شناسایی شد. نتایج: تربیت شهروندی برآمده از رویکرد اسلامی می تواند به عنوان الگویی جهانشمول و کامل در خدمت تربیت دانش آموزان دوره ابتدایی قرار گیرد.
۳۶.

ارزیابی سطح تربیت شهروندی دانش آموختگان دانشگاه فرهنگیان (مطالعه موردی: پردیس حکیم فردوسی)

نویسنده:
منبع: پویش در آموزش علوم انسانی سال هفتم بهار ۱۴۰۱ شماره ۲ (پیاپی ۲۶) 45 - 58

کلیدواژه‌ها: تربیت شهروندی شهروند دانش آموختگان دانشگاه فرهنگیان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۶ تعداد دانلود : ۲۱۱
هدف این مقاله ارزیابی میزان برخورداری دانش آموختگان پردیس حکیم فردوسی دانشگاه فرهنگیان از تربیت شهروندی بوده است . این پژوهش، تحقیق توصیفی و کاربردی است و در انجام آن از روش پیمایشی و ابزار پرسشنامه محقق ساخته استفاده شده است. جامعه پژوهشی شامل دو جامعه کارکنان و دانش آموختگان بود. انتخاب نمونه کارکنان به تعداد 20نفر با روش نمونه گیری هدفمند و نمونه گیری از جامعه 180 نفری دانش آموختگان سال 1396 با روش نمونه گیری در دسترس در زمان دانش آموختگی، به تعداد 68 نفر انجام شد. برای گردآوری اطلاعات کامل تر سه نوع پرسشنامه محقق ساخته با همان مولفه ها برای دو جامعه پژوهشی کارکنان و دانش آموختگان دانشگاه فرهنگیان پردیس حکیم فردوسی(برادران) استان البرز تنظیم شد: الف) ارزیابی کارکنان ب) خودارزیابی دانش آموختگان ج) ارزیابی دانش آموختگان از همتایان. تحلیل اطلاعات بدست آمده با استفاده از آمار توصیفی(میانگین) و استنباطی (تحلیل واریانس) انجام گردید. یافته های پژوهش نشان داد که میزان برخورداری دانش آموختگان مورد مطالعه از دانش شهروندی در حد متوسط و در بخش های نگرش و مهارت در حد بالاتر از متوسط و زیاد است .همچنین میزان برخورداری دانش آموختگان از تربیت شهروندان در دیدگاه همتایان و کارکنان متوسط و از منظر خود دانش آموختگان بالاتر از متوسط می باشد. از سوی دیگر یافته ها نشان داد به صورت کلی بین میانگین خودارزیابی با ارزیابی دانش آموختگان از همتایان و ارزیابی کارکنان تفاوت معنادار وجود دارد اما بین ارزیابی کارکنان با ارزیابی دانش آموختگان از همتایان خود به صورت کلی و به تفکیک مؤلفه ها تفاوت معنادار وجود ندارد.
۳۷.

شناسایی مؤلفه های فرامنطقه ای تربیت شهروندی در مکتب اسلام(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات آموزشی و آموزشگاهی دوره یازدهم بهار ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیاپی ۳۰) 377 - 402

کلیدواژه‌ها: ابعاد اجتماعی و سیاسی تربیت تربیت شهروندی در اسلام تربیت شهروندی مؤلفه های فرامنطقه ای

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۳۷ تعداد دانلود : ۲۷۴
پژوهش حاضر با هدف شناسایی مؤلفه های فرامنطقه ای تربیت شهروندی در مکتب اسلام، با به کارگیری روش تحلیل محتوای کیفی به تحلیل محتوای متون مرتبط با تربیت شهروندی پرداخته است. جامعه آماری این پژوهش، مجموعه افکار اندیشمندان، متخصصان و دانشمندان حوزه تربیت شهروندی در اسلام است که به صورت مستقیم و غیر مستقیم در مورد تربیت شهروندی اظهار نظر کرده اند. بدین منظور به شکل هدفمند و در راستای تحقق هدف پژوهش، مقالات، کتب، اسناد، مجلات، پایان نامه ها، رساله های دکتری و سایت های اینترنتی در دسترس بررسی و این افکار و اندیشه ها، برای بررسی و تحلیل موضوع انتخاب شده فیش برداری و استفاده از این متون تا دستیابی به اشباع نظری ادامه یافت. ابزار جمع آوری داده ها فیش برداری بود. با کاربرد تکنیک تحلیل محتوا و کدگذاری سه گانه (باز، محوری و انتخابی) به کمک نرم افزار MAXQDA12 داده های جمع آوری شده تحلیل شد. برای اعتباریابی کیفی داده ها از تکنیک قابل قبول و معتبربودن از طریق جمع آوری اطلاعات از منابع مختلف و چندگانه اقدام شد. به علاوه، از 5 نفر از اسلام شناسان حوزه علمیه و اساتید فلسفه تعلیم و تربیت به عنوان خبرگان موضوع، برای بررسی، بازبینی و استحکام داده ها کمک گرفته شد. در فرایند تحلیل تعداد 205 کد باز، 22 کد محوری و 2 کد انتخابی با عنوان سیاسی و اجتماعی به عنوان ابعاد تربیت شهروندی اسلام با نگاه فرامنطقه ای شناسایی و احصا شد. با انجام تحقیقات بیشتر زمینه تدوین و ارائه الگویی جهان شمول برای معرفی مفهوم تربیت شهروندی اسلامی به جهانیان به عنوان الگویی سعادت آفرین برای شهروندان جهانی ورای دین و قومیت و .... فراهم شود.
۳۸.

تحلیل انتقادی محتوای کتب درسی مدارس از منظر توجه به مفاهیم تربیت شهروندی (مورد مطالعه: سال های 1380تا 1400)

نویسنده:
منبع: مطالعات کاربردی در علوم اجتماعی و جامعه شناسی سال پنجم بهار ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیاپی ۱۹) جلد اول 17-26

کلیدواژه‌ها: تحلیل انتقادی گفتمان تربیت شهروندی کتب درسی مدارس گفتمان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۷ تعداد دانلود : ۲۰۴
مقاله حاضر به بررسی مفهوم تربیت شهروندی در کتب درسی مدارس بین سال های 1380 تا 1400 می پردازد. در این پژوهش محقق بر آن است تا با استفاده از روش تحلیل انتقادی گفتمان به شیوه فرکلاف در سه سطح توصیف، تفسیر و تبیین نشان دهد که کتب درسی مدارس چه برداشتی از مفهوم تربیت شهروندی دارند و از این طریق به بازنمایی مفهوم تربیت شهروندی بپردازد. جامعه آماری شامل 20 کتاب درسی مرتبط با تربیت شهروندی می باشد. که بصورت هدفمند انتخاب گردیده اند. نتایج پژوهش حاکی از آن است که گفتمان مسلط تربیت شهروندی در نظام آموزش و پرورش کشور با توجه به کتب بررسی شده، گفتمان شهروند اخلاقی- قانون مدار می باشد. کتابهای درسی مورد بررسی از ارائه تصویری متوازن و همه جانبه از تربیت شهروندی ناتوان بوده اند و قادر نیستند رفتارهای شهروندی را به طور مطلوب در دانش آموزان شکل دهند. و این امر موجب عدم توسعه شهروندی گردیده است. بنابراین هرچه زودتر باید نسبت به فعال کردن «شهروند» در کتب درسی اقدام کرد.
۳۹.

فراترکیبی بر الگوی تربیت شهروندی اسلامی مبتنی بر پژوهش های تجربی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تربیت اسلامی سال هفدهم تابستان ۱۴۰۱ شماره ۴۰ 59 - 73

کلیدواژه‌ها: فراترکیب الگو تربیت شهروندی منابع اسلامی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۱۷ تعداد دانلود : ۳۲۹
با هدف تدوین الگویی برای تربیت شهروند اسلامی از روش تحقیق فراترکیب به منظور ادغام نتایج تحقیقات قبلی از منابع تجربی پیشین مرتبط با پژوهش از منابع کتابخانه ای به عنوان جامعه آماری و با روش نمونه گیری هدفمند تعداد 15 مطالعه قبلی برای بررسی نهایی انتخاب و از روش تحلیل محتوای کیفی به روش کدگذاری برای تحلیل اطلاعات جمع آوری شده استفاده گردید و نتایج نشان داد که تربیت شهروند اسلامی از اصول 7گانه شامل: آزادی، عدالت، حفظ کرامت انسانی، اعتدال در رفتار، توحید، بهداشت و عقلانیت پیروی می کند که با استفاده از شاخص کاپا با مقدار 87/0 مورد تأیید و اعتبارسنجی متخصصان قرار گرفته، پیشنهادات ذیل ارائه گردید: 1. آموزش و پرورش با تدوین دوره های آموزشی، معلمان را با اصول تدوین شده در پژوهش، جهت اجرا و کاربرد در آموزشهای خود آشنا کند. 2. زمینه مشارکت جدی بخش های دولتی و غیردولتی به ویژه سازمان های مردم نهاد فعال در زمینه تربیت اجتماعی، سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و فردی (همچون سازمان تبلیغات اسلامی، نیروی انتظامی، شهرداری، میراث فرهنگی و گردشگری) فراهم شود. 3. زمینه ها و بسترهای مناسب از لحاظ اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و سیاسی به منظور به کارگیری مفهوم «تربیت شهروندی اسلامی» در منابع و محتواهای آموزشی فراهم شود.
۴۰.

بررسی نگرش دانش آموزان دوره ابتدایی نسبت به جایگاه مثبت تربیت شهروندی و عوامل اجتماعی مؤثر بر آن در کتاب های درسی (مطالعه موردی: کتاب فارسی خوانداری و مطالعات اجتماعی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: رویکردی نو در علوم تربیتی سال چهارم پاییز ۱۴۰۱شماره ۳ 162 - 180

کلیدواژه‌ها: تربیت شهروندی تعلیمات اجتماعی کتاب فارسی خوانداری (بخوانیم) برنامه درسی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۸ تعداد دانلود : ۲۱۲
هدف اصلی این پژوهش بررسی میزان ﺗﺄثیر گذار بودن جایگاه مثبت تربیت شهروندی و عوامل اجتماعی مؤثر بر آن در دوره ابتدایی بر اساس سند تحول بنیادین آموزش و پرورش بوده است . جامعه آماری کتب مطالعات اجتماعی دوره ی ابتدایی که شامل (مطالعات اجتماعی پایه سوم ، چهارم ، پنجم ،ششم) در سال تحصیلی 1401-1400 می باشد و محتوای کتب فوق که شامل متن و تصویر است مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است.به علت محدود بودن جامعه آماری نمونه گیری صورت نگرفته است . ابزارهای مورد استفاده در این پژوهش کتب مطالعات اجتماعی و فارسی خوانداری (بخوانیم )دوره ابتدایی ، فرم تحلیل محتوا باشد. و در روش تحلیل محتوا از تکنیک های آمار توصیفی (فراوانی ، درصد فراوانی و نمودار ستونی) برای تجزیه و تحلیل داده ها استفاده شده است . یافته های به دست آمده از پژوهش حاضر دلالت بر آن دارد که در راستای سوال اصلی پژوهش انجام شده و طی آن مؤلفه مفهومی مرتبط با مفاهیم کتاب در محتوای کتاب های مذکور بررسی شده است . نتایج حاصل از بررسی نشان می دهدکه محورهای مفهومی در کتاب های فوق الذکر که تربیت شهروندی به صورت جدی و پررنگ تنظیم نشده و نیاز به بازبینی و تصمیم گیری های جدیدی در راستای افزایش محتوای برنامه درسی در دوکتاب مذکور و در جهت تربیت شهروندی و اهداف های پیش رو در این چارچوب قرار گیرد