تحلیل مردم نگارانه ادراکات و تعاملات زائرین پیاده اربعین با تأکید بر مفهوم آستانگی(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
دین و ارتباطات سال ۳۱ پاییز و زمستان ۱۴۰۳ شماره ۲ (پیاپی ۶۶)
603 - 646
حوزههای تخصصی:
این تحقیق با هدف تحلیل مردم نگارانه در ادارکات و تعاملات زائرین اباعبدالله الحسین علیه السلام در زیارت پیاده روی اربعین با تمرکز بر نظریات گیرتز و ون جنپ و مفهوم آستانگی انجام شده است. برای فهم لایه های معنایی مشارکت کنندگان و توصیف پدیده مورد مطالعه، از روش مردم نگاری استفاده شد. ابزار اصلی گردآوری داده ها مشاهدات مشارکتی در طی چند سال سفر به عنوان دوگانه زائر و محقق و در کنار آن مصاحبه های نیمه ساخت یافته بوده است. نتایج تحقیق تأییدکننده کاربرد نظریه ون جنپ و گیرتز با زیارت پیاده اربعین بود. کدگذاری مصاحبه ها به چند مقوله مهم ختم شد که مهم ترین آنها تفکر طولانی و خوداندیشی بود. همچنین قوی ترین نوع اثرگذاری از طریق مشارکت مستقیم یا به طور غیرمستقیم از طریق مشاهده رفتار دیگران برای شرکت کنندگان رخ داده است. امید برای تغییر در آستانگی با توسل و تحمل رنج در مسیر برای همدلی و احیای مجدد نام و اعتقاداتِ امام حسین (ع) از مقولات مهم دیگر بود. از انگیزه های اصلی تشریف به این زیارت باور و حضور به اصلی ترین شخصیت کاریزما و اتوپیک یعنی امام حسین (ع) و بعد از آن به ترتیب حضرت زینب، حضرت ابولفضل و حضرت علی اصغر از نتایج مهم دیگر تحقیق حاضر است. در نهایت می توان گفت اثرگذارترین مرحله در این سفر، مرحله آستانگی است که در طی مسیر پیاده روی رخ می دهد و همه اتفاقات مهم و تحولات در همین لحظات گذرا و بسیار کوتاه رخ می دهد هرچند ممکن است از شرکت کنندگان رفتارهای ضد نقیض سر بزند. درواقع در این زیارت، مسیر و راه مهم تر از مقصد است که اتفاقاً وقتی بیشتر حائز اهمیت است که فرد این مسیر را پیاده طی کند تا به نتایجی مؤثری برسد.