بازنمایی دین

این پژوهش به دنبال بررسی نحوه بازنمایی ابعاد پنج گانه اعتقادی، عاطفی، رفتاری، دانشی و پیامدی دین در سینمای پس از انقلاب، زمینه های اجتماعی مقولات بازنمایی شده و رابطه سینمای دینی پس از انقلاب با مقوله دین رسانه ای شده است. برای این منظور فیلم هایی که بیشترین نزدیکی را با تعریف حداکثری سینمای دینی و مذهبی داشته اند از دهه های مختلف با نظر صاحبنظران این حوزه انتخاب شدند. فیلم های «توبه نصوح» و «افق» از دهه 60، «از کرخه تا راین» و «به رنگ خدا» از دهه 70، «خیلی دور-خیلی نزدیک» و «طلا و مس» از دهه 80 و فیلم «شیار 143» از نیمه اول دهه 90 انتخاب شدند. روش شناسی این پژوهش تحلیل محتوای کیفی با رویکرد نشانه شناسی امبرتو اکو است. رمزگان های ده گانه اکو شامل ادراکی، شناسایی، انتقالی، لحن، تصویری، شمایل انگاشتی، ذوق و احساس، نظریه بیان، سبک شناختی و ناخودآگاه در صحنه های اصلی و فرعی فیلم ها بررسی و مقولات مختلف دینی استخراج شد. از جمله نتایج این پژوهش عبارتست از: اهمیت ویژه ابعاد «رفتاری» و «دانشی» دین در فیلم های بررسی شده دهه های مختلف، عمیق تر شدن دغدغه های سینمای دینی در سال های پس از دهه 60، سیاسی نبودن فیلم های بررسی شده دهه 80 علیرغم سیطره سیاست بر نظامات اجتماعی ایران و همسویی کامل فیلم ها با روندهای دینی جامعه در همه دهه ها.

دین، از معدود نهادهایی محسوب می گردد که طی دوران متمادی، بخش ارزشمندی از حیات بشری را شکل بخشیده و در نحوه و شکل زیست موجود انسانی اثر نهاده است. در حوزه فقه شیعه، دین را گروهی از عقاید، اخلاق، قواعد فقهی و حقوقی دانسته اند که از ناحیه خداوند به منظور هدایت و رستگاری انسان تعیین گردیده استهدف پژوهش حاضر، بررسی جامعه شناختی نقش رسانه های اجتماعی نوین بر بازنمایی دین نزد دختران 14 تا 18 سال شهر خرم آباد است. روش پژوهش حاضر، از نوع کیفی می باشد. جامعه آماری دربرگیرنده متخصصین و خبرگان دانشگاهی و نیز محققین مستقل در حوزه دین و رسانه دارای مدرک آکادمیک و مرتبط (بالغ بر 100 نفر) و نیز گروهی از دختران نوجوان و جوان خرم آبادی (بالغ بر 12000 نفر) بودند که به طور پیوسته از شبکه های اجتماعی به ویژه اینستاگرام استفاده می نمودند. حجم نمونه (30 نفر) به روش نمونه گیری هدفمند- قضاوتی برگزیده شد. نتایج این پژوهش در قالب نظریه داده بنیاد نشان دادند که درنتیجه وجود برخی بسترها (8 مقوله)، اثرگذاری شرایط علی (18 مقوله) و شرایط مدخله گر (3 مقوله)، رسانه های اجتماعی نوین بر بازنمایی دین در وجوه شناختی، پیامدی، اعتقادی، تجربی و مناسکی اثر نهاده و شرایط را برای نفی دین، بازاندیشی در دین، اخذ نگرش بازتابی، متکثر و نسبی به دین و دینداری خودمرجع فراهم می سازند.