خدمات مرجع

هدف: هدف این پژوهش بررسی وضعیت دانش و مهارت های کتابداران در کاربرد خدمات مرجع بر اساس دیدگاه کواکس (تفکر انتقادی، تحلیل سؤالات، مصاحبه، سازماندهی اطلاعات، یافتن منابع مرجع و تسلط بر ابزارهای پیشرفته اطلاع یابی) از نظر کارکنان کتابخانه های دانشگاه های دولتی استان مازندران است. روش: پژوهش حاضر توصیفی - پیمایشی و جامعه آماری شامل مدیران و کتابداران کتابخانه های دانشگاه های دولتی استان مازندران است. روش نمونه گیری هم تصادفی طبقه ای متناسب با حجم بود. ابزار گردآوری داده ها، پرسشنامه محقق ساخته است که ضریب پایایی آن با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ (80/0) محاسبه شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها در دو سطح آمار توصیفی و استنباطی از نرم افزار SPSS V.16 استفاده شد. یافته ها: نتایج نشان داد که دیدگاه کواکس بر دانش و مهارت های مرجع کتابداران در کتابخانه های دانشگاه های دولتی استان مازندران مؤثر و میانگین تمام مؤلفه های مذکور بالاتر از حد متوسط و در وضعیت مناسبی است. مطلوب ترین مؤلفه «تسلط بر ابزارپیشرفته» و کمترین مؤلفه «سازماندهی اطلاعات» محسوب می شود. همچنین بین نظرهای کتابداران بر پایه عوامل جمعیت شناختی (جنسیت، رشته تحصیلی، سابقه خدمت، سطح تحصیلات، محل خدمت، و نوع کار) در کتابخانه های دانشگاه های دولتی استان مازندران تفاوت معناداری وجود ندارد. اصالت/ ارزش: دیدگاه کواکس جنبه های تعامل و تفکر انتقادی را با زمینه های ابزارهای اطلاع یابی در هم آمیخته است و به توسعه مهارت ها و دانش افزایی کتابدار مرجع کمک می کند. کتابداران کتابخانه ها می توانند با توسعه مهارت های خود در خدمات مرجع، دسترسی و اشاعه اطلاعات به مراجعان را تسریع ببخشند.

هدف: بررسی کاربرد روش گسترش عملکرد کیفیت (QFD) در ارتقای کیفیت خدمات بخش مرجع کتابخانه مرکزی دانشگاه الزهرا. روش/ رویکرد پژوهش: این پژوهش، یک پژوهش کاربردی و از نوع توصیفی و پیمایشی است. ابزار پژوهش پرسشنامه استاندارد لایب کوال و مصاحبه است. از مدل سه مرحله ای QFD و تیم تمرکز 7 نفره برای تعیین ماتریس ارتباط این مدل استفاده شد. جامعه پژوهش شامل 106 نفر از دانشجویان کارشناسی ارشد دانشگاه الزهرا که از خدمات بخش مرجع استفاده می کنند، می باشد. یافته ها: اختلاف بین خواسته هایی که دانشجویان از آنها رضایت داشتند و خواسته هایی که برای آنان اهمیت بالایی داشت، نشان می دهد که خدمات ارائه شده در بخش مرجع کتابخانه مرکزی دانشگاه الزهرا، در حدی نیست که مراجعه کننده می خواهد. همچنین نتیجه محاسبه میزان رضایت دانشجویان بر اساس روش QFD نشان داد که جامعه مورد پژوهش، بیشترین میزان رضایت را از رفتار کتابداران بخش مرجع دارند و کمترین میزان رضایت را از تجهیزات و فضای بخش دارند. اجرای روش QFD نیز روشهایی برای بهبود خدمات ارائه شده بخش مرجع و اولویتهای آن را نشان داد. واژه های کلیدی: گسترش عملکرد کیفیت(QFD)، خانه کیفیت، کیفیت خدمات مرجع، خدمات مرجع، کتابخانه مرکزی دانشگاه الزهرا، کتابخانه های دانشگاهی .

هدف: آموزش و مشاوره در چگونگی بازیابی منابع اطلاعاتی از وظایف بخش مرجع در راستای برقراری تعامل بین مراجعان و کتابخانه ها است. پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش خدمات مرجع در بهره مندی مراجعان و آینده آن در کتابخانه های عمومی انجام شد. روش پژوهش: پژوهش با روش توصیفی- پیمایشی انجام شده است. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه محقق ساخته استفاده شد. جامعه آماری پژوهش اعضای کتابخانه های عمومی بودند که تعداد 224 نفر از آنها در پژوهش مشارکت نمودند. داده ها با استفاده از آمار توصیفی فراوانی، میانگین، انحراف معیار، انحراف از میانگین و آزمون آنووا فریدمن تجزیه و تحلیل شده است. یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد که مراجعان کتابخانه های عمومی در خصوص خدمات مرجع به ترتیب از کمترین تا بیشترین میزان بهره مندی را از اطلاع رسانی جاری، خدمات ارجاعی، مشاوره، میز مرجع، آموزش کاربران، تهیه منابع و کتابدار مرجع دارند. همچنین در خصوص منابع مرجع به ترتیب از کمترین تا بیشترین میزان بهره مندی را از منابع جغرافیایی، سالنامه ها، نمایه ها، چکیده ها، دایره المعارف ها، کتاب شناسی ها و زندگی نامه ها دارند. نتیجه گیری: بخش مرجع اعم از فیزیکی یا مجازی یکی از اساسی ترین خدمات در کتابخانه است که با هدف پاسخ گویی مستند و مستدل به نیازهای اطلاعاتی مراجعان در سریع ترین زمان شکل گرفته است. بنابراین، روزآمد نگهداشتن آن نه تنها باعث ارتقای کیفیت خدمات می شود بلکه به بهره مندی از خدمات و افزایش نقش کتابخانه ها در ترویج دانش و آگاهی در جامعه کمک شایان خواهد بود.