هنجارهای اخلاقی و دینی

مسئولیت اجتماعی شرکتها به عنوان موضوعی حساسیت برانگیز و نیازمند توجه در حوزه های بازاریابی و مدیریت مطرح شده که بخش مهمی از زبان کسب وکار روزمره آنان را به خود اختصاص داده است و در این پژوهش برآنیم به تبیین رابطه مسئولیت اجتماعی بنگاه های اقتصادی – انتفاعی  و هنجارهای اخلاقی و دینی بپردازیم. روش:روش تحقیق در مقاله حاضر روش پیمایشی است و جامعه آماری آن کلیه کارکنان شاغل در بانک پارسیان و واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی در شهر تهران می باشند که با توجه به فرمول کوکران 215 نفر به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. در این پژوهش برای سنجش متغیر مسئولیت اجتماعی از مقیاسی محقق ساخته براساس مدل نظری کارول (1991)، سالوسکی وزولچ (2014) و لانتوس (2001) در فرم مقیاس لیکرت متشکل از 16 گویه (آیتم) و با در نظر گرفتن 7 بعد مسئولیت اجتماعی در مدل های مذکور استفاده شده است. جهت سنجش هنجارهای دینی و اخلاقی از مقیاسی محقق ساخته متشکل از 12 گویه و با اقتباس از مقیاس های دینداری گلاک  و استارک ، شجاعی زند و محمدی در فرم مقیاس لیکرت و با درنظر گرفتن دو بعد جهت گیری های دینی و ارزشی بنگاه (با 5 آیتم) والتزام و تقید مدیران و مسئولین بنگاه به رعایت اخلاق، ارزش ها ، احکام و فرائض دینی (با 7 آیتم) استفاده شده است. یافته :یافته ها نشان داد جهت گیری های دینی و ارزشی بنگاه (امور بیرونی) سبب ارتقاء مسئولیت های اجتماعی آن می گردد و تقید و التزام عملی مدیران بنگاه های اقتصادی تحت مطالعه به اخلاق، اصول، ارزش ها و فرائض دینی مسئولیت اجتماعی بنگاه را متاثر می سازد و با آن رابطه مستقیم دارد. بحث: مسئولیت اجتماعی بنگاه های اقتصادی و موسسات مالی و انتفاعی به شدت متاثر از باورها و اعتقادات دینی آنان بوده و بر ارزش های پذیرفته شده اجتماعی و ارزش های اخلاقی و اعتقادات فرهنگی حاکم بر جامعه استوار است، به طوری که بسیاری از رفتارها، تصمیمات، برنامه ها و اهداف سازمان و بنگاه در عمل، رفتار، نیات و انگیزش کارکنان و مدیران نمایان است و هر دو تا حدود زیادی متاثر از ارزش های دینی، باورهای فرهنگی و مقتضیات عرفی است و اساسا ریشه در اخلاقیات دارد.

مسئولیت اجتماعی بنگاه ها یکی از موضوعات مهم مورد توجه در سال های اخیر بوده است تا جایی که سازمان های بین المللی استانداردهایی را در این زمینه ارائه نموده اند. امروزه یکی از مهم ترین موضوعات در مدیریت، مسئولیت اجتماعی بنگاه ها و شرکت ها CSR می باشد. مسئولیت اجتماعی بنگاه به معنای الزام به پاسخگویی گروههای ذینفع خارجی است. صاحب نظران مختلف از جمله وود، میچل، لاولی، سالوسکی، زولچ، کارول و لانتوس در سالهای اخیر به بررسی مباحث مسئولیت اجتماعی پرداخته اند. هدف اصلی این پژوهش نیز بررسی ابعاد و وضعیت کلی مسئولیت پذیری اجتماعی بر اساس هرم چهار بعدی کارول و تعاریف مفهومی سالوسکی ، زولچ و لانتوس در میان 215 نفر از مدیران دانشگاههای آزاد اسلامی و شعب بانک پارسیان واقع در شهر تهران  خصوصا در پایبندی به ابعاد اخلاقی و دینی بر اساس روش پیمایشی و استفاده از پرسشنامه است. با عنایت به نتایج حاصله جهت گیری های دینی، ارزشی و اخلاقی بنگاه های تحت مطالعه در سطح متوسط رو به بالا است. بر اساس اطلاعات مأخوذه در بعد اقتصادی و شرکت استراتژیک 87 % از مدیران کسب سود و افزایش سرمایه را به عنوان مسئولیت اولیه و اصلی ترین هدف برای یک بنگاه اقتصادی و انتفاعی دانسته اند . در بعد قانونی و حقوقی مسئولیت اجتماعی نیز بیش از نیمی از مدیران سازمان ها ( 57%) ملزم به رعایت قوانین و مقررات و حدود 70% آنان ملزم به رعایت شئونات اخلاقی هستند. نتایج به دست آمده پژوهش در بعد بشر دوستانه، مسئولیت اجتماعی را در سطح مثبت و قابل قبول ارزیابی نموده است. آزمون فرضیات تحقیق نشان داد: 1- رابطه مثبت و معنی داری میان جهت گیری های دینی و اخلاقی بنگاههای اقتصادی مورد مطالعه و مسئولیت اجتماعی آنها وجود دارد. (35/0 r=) 2- رابطه مثبت و معنی داری میان تقید و التزام عملی مدیران بنگاه های اقتصادی مورد مطالعه به اخلاق، اصول و فرایض دینی و مسئولیت اجتماعی آنها وجود دارد. (54/0 r=) 3- رابطه مثبت و معنی داری میان جهت گیری های دینی و اخلاقی بنگاههای اقتصادی تحت مطالعه و اثربخشی سازمانی آنان وجود دارد. (44/0 r=) 4- رابطه مثبت و معنی داری میان مسئولیت اجتماعی بنگاههای اقتصادی تحت مطالعه و اثربخشی سازمانی آنها وجود دارد. (55/0 r=).