تصحیح سند

توجه به روش بررسی حدیث در مباحثی که مقارن با دیگر مذاهب اسلامی است از بایسته های علوم حدیث است. قطعاً با توجه به اختلاف پیشوایان مذاهب اسلامی، مبانی هریک از از ایشان در علومی مثل حدیث متفاوت خواهد بود و برای پویایی مناظرات و تعاملات نوشتاری بین مذاهب اطلاع از قواعد حدیثی و رجالی طرف مقابل اهمیت فراوانی دارد. میر حامد حسین در کتاب «عبقات الانوار» این توانایی را به عرصه ظهور رسانده و نشان می دهد که چگونه می-توان با توجه به یک حدیث که شیعه و اهل سنت آن را نقل کرده اند، اثبات مدعا نمود. این نوشتار با روش توصیفی-تحلیلی و به هدف بررسی جزئیات روش ایشان، پیرامون اثبات امامت امیرالمؤمنین (ع) در برخورد با مذاهب غیر شیعی با استفاده از حدیث ولایت تالیف شده است. نتیجه این مقاله اثبات کارآمدی روش ایشان در تعامل علمی با مذاهب اسلامی غیر شیعی خواهد بود.

حصول اطمینان به صدور روایت از جانب معصوم همواره حائز اهمیت بوده و با شناخت احوال راویان درهم تنیده است و هر ایرادی در سند، این امکان را فراهم می کند که اعتبار روایت را از جانب صدور دچار خدشه کند. بدون شک برخی از روایاتی که از طریق شیعه و اهل سنّت به دست ما رسیده، دچار عارضه ضعف سند هستند و از طرف دیگر صِرف ضعف سند، دلیل بر حذف روایت از دائره گزاره دینی نیست؛ ازاین رو، برخی از دانشمندان فریقین برای تصحیح روایات ضعیف، راهکارهایی ارائه کرده اند. حال سؤال این است که دانشمندان فریقین برای رفع خِلَل های احتمالی وارده بر أسناد برخی از روایات، از چه راهکارهای مشترکی سود جسته اند و از چه قرائنی برای این امر استفاده کرده اند؟ پژوهش پیش رو به دنبال پاسخ به پرسش های فوق، با روش توصیفی تحلیلی و با تکیه بر منابع متقدّم و متأخّر شیعه و اهل سنّت سامان یافته است. نتیجه پژوهش بیانگر این است که شیعه و اهل سنّت برای تصحیح احادیث ضعیف، در پنج راهکار با یکدیگر مشترک هستند که عبارتند از: تصحیح مراسیل راویان ثقه، انتساب با صیغه جزم، تعدّد أسناد روایت ضعیف، تسامح در ادلّه سنن و وجود روایت در کتب معتبر.