فرایند جانشین پروری

جانشین پروری به عنوان یک زیرسیستمِ مدیریت منابع انسانی بر یادگیری سازمانی، افزایش رضایت شغلی کارکنان، نرخ گردش نیرو و عملکرد مالی سازمان تأثیرگذار است. جانشین پروری از زوایای گوناگون مورد مطالعه قرار گرفته و توصیه های زیادی از سوی محققان برای اجرای موفقیت آمیز و اثربخش آن ارائه شده است. در این مقاله نخست توصیه ها بررسی و دسته بندی شده است. سپس با توجه به هدف مقاله که اندازه گیری بلوغ و گستردگی جانشین پروری در سازمان های بزرگ می باشد، شاخص ""گستردگی مدیریت جانشین پروری"" تعریف شده است. این شاخص دارای سه بعد، مدیریت فرایند و مدیریت تغییر در برنامه جانشین پروری، انتخاب جانشین و توسعه جانشین می باشد و در مجموع در بیست و دو مؤلفه توسعه پیدا کرده است. بررسی روایی محتوا، بررسی روایی همگرا و واگرا با استفاده از همبستگی مؤلفه ها و ابعاد، ضریب آلفای کرونباخ و روش آزمون موازی، مؤید روایی و پایایی شاخص توسعه یافته هستند. داده ها حاصل گردآوری اطلاعات از 23 سازمان زیرمجموعه یکی از وزارتخانه های کشور است. این شاخص بلوغ جانشین پروری را در سطح 1 تا 5 اندازه گیری می کند و می تواند مبنای عمل مدیران و مشاوران توسعه سازمانی در شناخت وضعیت فعلی جانشین پروری در سازمان های بزرگ، تحلیل فاصله و طراحی نقشه راه حرکت به سمت وضعیت ایدئال قرار گیرد.

مهم ترین عامل در بقاء و دوام سازمان ها، داشتن نگرش راهبردی بلندمدت است. سازمان هایی که فاقد دیدگاه راهبردی هستند، دچار فرایند روزمرگی شده و به موفقیت های پیشین، دل خوش می کنند، درحالی که زمانه در حال تغییرات پُرشتاب است و دیری نمی پاید که رقبا با تدبیر و تلاش خود در رقابت پیشی می گیرند. سرانجام نادیده انگاشتن تحولات آتی و تربیت نکردن منابع انسانی برای زمان آینده این است که در زمانی که به افراد توانمند، متعهد و متخصص نیازمندیم، به آنها دسترسی نداریم و سازمان با به کارگیری افرادی که برای آن مشاغل تربیت نشده اند، دچار بحران می شود.برای پاسخ به این پرسش که الگوی مناسب جانشین پروری در منظر فرمانده کل قوا حضرت آیت الله خامنه ای چیست؟، تحلیل مضمون بیانات فرمانده معظم کل قوا و مقام معظم رهبری حضرت آیت الله خامنه ای (مدظله العالی) انجام شد.جامعه آماری پژوهش، همه بیانات فرمانده کل قوا درباره جانشین پروری در وب گاه معظم له است. در جست وجوی اینترنتی از کلیدواژه های جانشین پروری 12 مورد، جانشینی 71 مورد، سازماندهی 407 مورد، جوان گرایی 27 مورد، مدیریت استعداد 407 مورد، کادرسازی 20 مورد و کلیدواژه انتصاب نیروهای مسلح 114 مورد، استفاده شد.الگوی مناسب برای مدیریت جانشین پروری با روش تحلیل مضمون در قالب 4 مضمون سازمان دهنده مبانی، اصول، فرایند و ویژگی های فرد جانشین مشخص شد.