رهبری اسلامی

هر حکومتی ساختار و مؤلفه هایی دارد. این نوشتار، ساختار حکومت اسلامی، مؤلفه های آن و کارکرد و نقش امت در این تشکیلات را بررسی و تحلیل می نماید. ابتدا حق حاکمیت در نگره اسلام را با توجه به آیات و روایات مشخص می سازد و سپس ساختار کلی حکومت اسلامی را بر می شمارد و بیان می دارد. که در اندیشه سیاسی اسلام چه در زمان حضور وچه در زمان غیبت امام معصوم علیه السلام سه رکن اساسی دارد: رهبری، دولت و ملت. عناصر و ارکان این حکومت همچون نهاد قانون گذاری اجرایی و قضایی نیز در این نوشتار بررسی می شود. قسمت عمده این پژوهش به رهبری، ویژگی ها و اختیارات و صلاحیت های آن اشاره می کند و در نهایت نقش و کارکرد امت در حاکمیت اسلامی را بررسی می نماید.

دانشگاه های اسلامی به عنوان یکی از پدیده هایی که از دیرباز در سطح سنتی و مدرن در بستر آموزش عالی شکل گرفته اند، شرایط و الزامات ویژه ای می طلبند که یکی از اصلی ترین آن ها رهبری اینگونه از دانشگاه هاست. این پژوهش به دنبال استخراج یک الگوی مفهومی جهت رهبری دانشگاه اسلامی است؛ بدین منظور از روش آمیخته اکتشافی استفاده شده است و بر اساس استراتژی داده بنیاد نوخاسته در بخش کیفی، و روش توصیفی پیمایشی در بخش کمّی، الگوی رهبری دانشگاه اسلامی استخراج گردید. جامعه آماری پژوهش در هر دو بخش کیفی و کمّی، صاحب نظران مدیریت و رهبری اسلامی با تحصیلات دانشگاهی یا با سابقه حضور در عرصه های مدیریتی دانشگاه ها می باشند که با نمونه ۱۹نفری، مصاحبه های عمیق بخش کیفی انجام پذیرفت و پس از برگزاری جلسه گروه کانونی و نهایی سازی مدل اولیه، در بخش کمّی با مراجعه به نمونه ۱۳ نفری، اعتبار مدل مستخرج سنجیده شد. در نهایت از مجموع ۷۷۸ کد باز اولیه، ۶۴ کد انتخابی و ۹ کد نظری استخراج شد؛ لذا الگوی رهبری دانشگاه اسلامی متشکل از ۹ بُعد اسلام مداری، انگیزه بخشی آرمانی، آینده نگری و مآل اندیشی، تربیت محوری، تکلیف محوری هدف مدار، خودسازی مداری، عدالت محوری، علم محوری و فرهنگ سازی ارائه گردید و ابعاد مذکور در الگوی نهایی رهبری دانشگاه اسلامی با مقوله های سازمان دهنده، شامل اصول و مبانی، اقتضائات دانشگاه اسلامی، مبانی بینشی و منشی رهبر و پیروان، و اهداف رهبری دانشگاه اسلامی سازمان دهی گردید.

در این پژوهش، نگارنده بمنظور تبیین الگوی رهبری آیه الله خامنه ای در پاسخ پرسش چیستی این الگو با روشی توصیفی تحلیلی به ساماندهی پژوهش پرداخته است. با این توصیف، برای گردآوری اطلاعات از روش کتابخانه ای و برای تحلیل داده ها از روش تحلیل محتوا استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که سبک معظم له در رهبری، مبتنی بر نوعی هوشمندی معنوی است. بر اساس این تحقیق، الگوی مورد نظر، دارای مؤلفه های سخت افزاری (رهبری سخت) و نرم افزاری (رهبری نرم) است؛ مؤلفه های سخت در الگوی رهبری معنوی هوشمند، در برگیرنده مواردی همچون امور نظامی، اقتصاد و موقعیت جغرافیایی و ژئوپلتیکی است و مؤلفه های نرم در این الگو، مشتمل بر مواردی همچون معنویت و خداگرایی، دانش و فناوری، فرهنگ، سیاست، امنیت درون و برون مرزی است. یادآور می شود که اساس کاربست رهبری معظم له با توجه به رهبری نرم، با ابتنای بر مؤلفه معنویت بوده؛ مع الوصف رهبری سخت از الزامات رهبری معنوی هوشمند با توجه به پیچیدگی های تحول دنیای بین الملل تلقی می شود.

امام خمینی (ره) و سپس آیت الله خامنه ای (دام ظله) به عنوان رهبران انقلاب اسلامی موجب دگرگونی در جهان شده و معادلات جهانی را تغییر داده اند. این مهم در سبک سیاستمداری آنها در سطح ملی و بین المللی متبلور است. ازاین رو، بررسی تطبیقی رهبری آنان مفید است. این مقایسه، با بهره گیری از مدل «کری واک» با روش توصیفی – تحلیلی انجام شده است. شیوه گردآوری اطلاعات، کتابخانه ای و اسنادی و روش تحلیل، مبتنی بر مدل «کری واک» است. نتایج نشان می دهد که از منظر تئوری سازی، رهبری مقام معظم رهبری(دام ظله) در امتداد و بازنمود رهبری امام راحل(ره) است و جنبه تکمیل کنندگی دارد. افزون بر این، الگوهای مورد مطالعه، در مبانی و منظومه فکری همانندی دارند؛ بدین سان که هر دو الگو مبانی توحیدی دارند و از منظومه فکری اسلام سیراب می شوند. این در حالی است که الگوها در صحنه عمل با توجه به کاربست رهبری اقتضایی در هر دو الگو متفاوتند؛ امام راحل (ره) با پیشنهاد مدل مدیریت بر قلب ها به رهبری نرم گرایش دارد، بنابراین از منظر نظری بر رهبری سخت در مقابل دشمنان تأکید می کند. با وجود این، کاربست رهبری سخت در زمان ایشان در مواردی امکان پذیر نبوده است؛ ولی رهبری آیت الله خامنه ای (دام ظله) هوشمندانه و تلفیقی از رهبری نرم و سخت است که در اوضاع کنونی جهان به عنوان الگویی موفق عمل کرده است.

رهبری تحول آفرین، سبکی از رهبری است که در آن رهبر و پیروان تلاش می کنند با تشویق و الهام بخشی به سطوح متعالی، موفقیت سازمان را موجب شوند. آموزه های اسلام به عنوان مجموعه ای دربردارنده ابعاد گوناگون سعادت دنیوی و اخروی انسان ها است که توجه به موضوع سرپرستی، رهبری و روابط میان فردی، از جمله آن ها شمرده می شود. نوشتار پیش رو درصدد است تا از طریق بررسی گفتارهای امیرالمؤمنین (علیه السلام) به عنوان الگوی انسان کامل و با الهام گیری از سبک تحول آفرین، الگوی رهبری تعالی بخش را ارائه نماید. به منظور دستیابی به مؤلفه های مدل رهبری تعالی بخش، متن کتاب شریف نهج البلاغه با روش تحلیل مضمون مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت که نتیجه طبقه بندی آن در نرم افزار Maxqda2020، شامل 819 کد اولیه، 186 مضمون پایه، 27 مضمون سازمان دهنده و 6 مضمون فراگیر بوده است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که مدل رهبری تعالی بخش مبتنی بر شخصیت امیرالمؤمنین (علیه السلام)، شامل شش بعد اصلی «هدایت راهبردی»، «هم افزایی میان فردی»، «پرورش قدرت شناختی»، «تقویت آینده نگری راهبردی»، «توسعه زیرساخت های رشد» و »پشتیبان در توسعه فردی» است. در مجموع الگوی رهبری تعالی بخش علوی، نه تنها می تواند یک جایگزین مناسب و اسلامی بر سبک رهبری تحول آفرین غربی باشد، بلکه می تواند به عنوان یک الگوی کامل و بی نقص به جهانیان معرفی شود؛ چرا که انتقادات وارده به سبک رهبری تحول آفرین مانند سوءاستفاده از قدرت و عدم توجه به اخلاق، دیگر در الگوی رهبری تعالی بخش علوی مطرح نیستند.

هدف این پژوهش تعیین تأثیر رهبری اسلامی بر رفتارهای انحرافی در محیط کار از طریق اخلاق کار اسلامی و سرمایه اجتماعی (موردمطالعه: دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان (خوراسگان)) است. پژوهش حاضر ازنظر هدف کاربردی و ازنظر نحوه گردآوری اطلاعات توصیفی از نوع همبستگی است. جامعه آماری پژوهش حاضر را کلیه کارکنان شاغل در دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان به تعداد 1000 تشکیل دادند که از طریق فرمول نمونه گیری کوکران تعداد 287 نفر به عنوان نمونه از طریق روش نمونه گیری طبقه ای متناسب با حجم انتخاب شدند. ابزار پژوهش پرسشنامه استاندارد رهبری اسلامی Khaliq Ahmad and Ogunsola ( 2011 ) ، پرسشنامه استاندارد رفتارهای انحرافی در محیط کار Robinson and Bennett (2000) و پرسشنامه سرمایه اجتماعی  Nahapitogoshal(1998) و پرسشنامه استاندارد اخلاق کار- اسلامی Ali (1988) بود که روایی پرسشنامه ها بر اساس روایی محتوایی، صوری و سازه موردبررسی قرار گرفتند و پس از اصطلاحات لازم روایی مورد تأیید قرار گرفت و از سوی دیگر پایایی پرسشنامه ها با روش آلفای کرونباخ به ترتیب 93/0، 91/0، 91/0 و 92/0 برآورد شد و تجزیه وتحلیل داده ها در سطح استنباطی مشتمل بر مدل سازی معادلات ساختاری انجام گرفت. نتایج پژوهش نشان داد که رهبری اسلامی از طریق اخلاق کار اسلامی بر رفتارهای انحرافی در محیط کار تأثیر منفی و معناداری دارد که ضریب این تأثیر 78/0- است و از طریق سرمایه اجتماعی بر رفتارهای انحرافی در محیط کار تأثیر منفی و معناداری دارد که ضریب این تأثیر 67/0- است و همچنین تأثیر مستقیم رهبری اسلامی بر رفتارهای انحرافی در محیط کار معنادار منفی ضریب این تأثیر 77/0- است.

هدف این پژوهش تعیین تأثیر رهبری اسلامی و اخلاق کاری اسلامی بر عملکرد اسلامی کارکنان با نقش میانجی فرهنگ سازمانی اسلامی است. پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر نحوه گردآوری اطلاعات توصیفی از نوع همبستگی است. جامعه آماری پژوهش حاضر را کلیه کارکنان شاغل در دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان (خوراسگان) به تعداد 660 نفر تشکیل دادند که از طریق فرمول نمونه گیری کوکران تعداد 244 نفر به عنوان نمونه از طریق روش نمونه گیری  طبقه ای متناسب با حجم انتخاب شدند. ابزار پژوهش پرسش نامه استاندارد رهبری اسلامی فبریانی و همکاران (20018)، پرسش نامه استاندارد اخلاق کاری اسلامی علی و الکاظمی (2007)، پرسش نامه استاندارد فرهنگ سازمانی اسلامی فضل الرحمن  و فواد (2022) و پرسش نامه استاندارد عملکرد اسلامی کارکنان  مرسودی و همکاران (2019)بود که روایی پرسش نامه ها بر اساس روایی محتوایی، صوری و سازه مورد بررسی قرار گرفتند و پس از اصطلاحات لازم روایی مورد تأیید قرار گرفت  و از سوی دیگر پایایی پرسش نامه ها با روش آلفای کرونباخ به ترتیب 90/0، 90/0 ، 92 /0 و 92/0 برآورد شد و تجزیه و تحلیل داده ها در سطح استنباطی مشتمل بر مدل سازی معادلات ساختاری انجام گرفت. نتایج پژوهش نشان داد که رهبری اسلامی، اخلاق کاری اسلامی و فرهنگ سازمانی اسلامی بر عملکرد کارکنان تأثیر مثبت و معناداری دارند. از سوی دیگر، رهبری اسلامی با میانجی فرهنگ سازمانی اسلامی تأثیر قابل توجهی بر عملکرد کارکنان دارد.    

هدف این پژوهش تعیین تاثیر تقوی اسلامی بر رفتارهای انحرافی در محیط کار از طریق رهبری اسلامی و عدالت سازمانی است. پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر نحوه گردآوری اطلاعات توصیفی از نوع همبستگی است. جامعه آماری پژوهش حاضر را کلیه کارکنان شاغل در (مورد مطالعه: دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان(خوراسگان)) به تعداد660 نفر تشکیل دادند که از طریق فرمول نمونه گیری کوکران تعداد 244 نفر به عنوان نمونه از طریق روش نمونه گیری طبقه ای متناسب با حجم انتخاب شدند. ابزار پژوهش پرسش نامه استاندارد رفتار های انحرافی در محیط کار اپلبام و همکاران(2007)، پرسش نامه استاندارد تقوی اسلامی عمر و همکاران(2015) و پرسش نامه استاندارد رهبری اسلامی خالق و اوگانسولا (2011(، و پرسشنامه استاندارد عدالت سازمانی نیهوف و مورمن،) 1993 ( بود که روایی پرسشنامه ها بر اساس روایی محتوایی، صوری و سازه مورد بررسی قرار گرفتند و روایی مورد تائید قرار گرفت و از سوی دیگرپایایی پرسش نامه ها با روش آلفای کرونباخ به ترتیب 88/0 ، 90/0 ، 90 /0 و 88/0 برآورد شد و تجزیه و تحلیل داده ها در سطح استنباطی مشتمل بر مدل سازی معادلات ساختاری انجام گرفت. نتایج پژوهش نشان داد که تقوی اسلامی از طریق رهبری اسلامی بر رفتارهای انحرافی در محیط کار تاثیر منفی و معناداری دارد که ضریب این تاثیر 65/0- است و از طریق عدالت سازمانی بر رفتارهای انحرافی در محیط کار تاثیر منفی و معناداری دارد که ضریب این تاثیر 69/0- است

مقدمه و هدف پژوهش: مشکل رفتارهای انحرافی در محیط کار همچنان باقی است و این رفتارها به ویژه از منظر اسلام مورد بررسی قرار نگرفته است. اسلام به عنوان یک دین جامع و یک قانون کامل زندگی می تواند راه حل مناسبی برای مدیریت آن ارائه دهد. کارکنانی که به مفاهیم اسلامی پایبند باشد می تواند بهترین رفتار خود را به نمایش بگذارد. از این رو هدف از پژوهش حاضر تعیین تاثیر رهبری اسلامی بر رفتار های انحرافی در محیط کار از طریق معنویت در محیط کار و تقوای اسلامی بود.روش پژوهش: پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر نحوه گردآوری اطلاعات توصیفی از نوع همبستگی بود. جامعه آماری پژوهش حاضر را کلیه کارکنان دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان (خوراسگان) به تعداد 660 نفر تشکیل دادند که از طریق فرمول نمونه گیری کوکران تعداد 242 نفر به عنوان نمونه از طریق روش نمونه گیری طبقه ای متناسب با حجم انتخاب شدند.ابزار پژوهش پرسشنامه استاندارد بود که روایی پرسشنامه ها براساس روایی محتوایی،صوری و سازه مورد بررسی قرار گرفتند و پس از اصطلاحات لازم روایی مورد تائید قرار گرفت و از سوی دیگر پایایی پرسش نامه ها با روش آلفای کرونباخ به ترتیب 92/0، 92/0 ،90/0 و 90/0 برآورد شد و تجزیه و تحلیل داده ها مشتمل بر مدل سازی معادلات ساختاری انجام گرفت.یافته ها: نتایج پژوهش نشان داد که رهبری اسلامی از طریق معنویت در محیط کار بر رفتارهای انحرافی در محیط کار تاثیر منفی و معناداری دارد که ضریب این تاثیر 78/0- بود و از طریق تقوای اسلامی بر رفتارهای انحرافی در محیط کار تاثیر منفی و معناداری دارد که ضریب این تاثیر 67/0- بود و همچنین تاثیر مستقیم رهبری اسلامی بر رفتار های انحرافی در محیط کار معنادار منفی ضریب این تاثیر 77/0- بود.نتیجه گیری: با بهبود رهبری اسلامی میزان رفتار های انحرافی در محیط کار کاهش می یابد و همچنین با بهبود رهبری اسلامی از طریق معنویت در محیط کار و تقوای اسلامی میزان رفتار های انحرافی در محیط کار کاهش می یابد.

هدف: در این پژوهش، در قلمرو ادبیات مدیریت آموزشی، مهم ترین ابعاد و مؤلفه های رهبری آموزشی در آثار منتشرشده مبتنی برآموزه های اسلامی شناسایی شدند. روش: رویکرد پژوهش حاضر، کیفی و روش آن فراترکیب به شیوه مرور نظام مند است. جامعه پژوهش را تمامی منابع علمی اعم از کتب، مقالات علمی-پژوهشی و مروری، پایان نامه ها و رساله هایی که مرتبط با حوزه مدیریت و رهبری اسلامی با تأکید بر مدیریت و رهبری آموزشی تشکیل دادند که پس از غربال گری درنهایت تعداد بیست ونه منبع (بیست و سه پژوهش، پنج پایان نامه و یک کتاب) مورد تحلیل قرار گرفتند. به منظور تحلیل داده ها از روش تحلیل محتوای کیفی استفاده شد. یافته ها: نتایج حاصل از پژوهش حاکی از مفهوم شناسی مدیریت و رهبری آموزشی در شش بعد اخلاقی، مدیریتی، رهبری، توسعه حرفه ای، زیستی و ویژگی های فردی مدیران و راهبران آموزشی می باشد که بر اساس دوازده مقوله و شصت وچهار مفهوم کلیدی معرفی شدند. یافته های حاصل از پژوهش از حاکی از شناسایی شش بُعد اصلی ناظر به بعد اخلاقی، مدیریتی، رهبری، توسعه حرفه ای، زیستی، و ویژگی های فرد مدیران و راهبران آموزشی می باشد. نتیجه گیری: یافته های این پژوهش بر جامعیت ابعاد رهبری آموزشی با اتکاء به آموزه های اسلامی در مفهوم وسیع دانش و مهارت های مدیریت و رهبری سازمانی، رشد و توسعه فردی و اخلاق حرفه ای دلالت دارد. از این رو با اتکاء به این ابعاد و مؤلفه ها می توان برای توسعه شایستگی های حرفه ای مدیران آموزشی و ارزیابی عملکرد مبتنی بر شایستگی ها بهره برداری نمود.

طراحی الگوهای رهبری اسلامی از حیث نظری می تواند به تولید علوم انسانی اسلامی و از حیث کاربردی به رهبری و جهت دهی نهادهای مردمی در نقش آفرینی ناظر به چشم اندازهای انقلاب اسلامی – مخصوصاً در گام دوم انقلاب اسلامی - مفید واقع گردد. پژوهش حاضر با هدف «طراحی الگوی کلان رهبری فرماندهان دفاع مقدس» انجام شده است. بدین منظور، از روش ها از روش کیفی فراترکیب (یکی از روش های مرور نظام مند) استفاده شد و 47 پژوهش علمی مرتبط با حوزه رهبری فرماندهان دفاع مقدس مورد مطالعه قرار گرفت. در این پژوهش 2227 مؤلفه فرعی در چهار بُعد زمینه ها، پدیده محوری، صفات و رفتارها و نهایتاً ره آوردها طبقه بندی شد. یافته ها نشان می دهد که، عوامل فردی، سازمانی و اجتماعی، مانند شخصیت معنویت محور در دوران نوجوانی و فرهنگ سازمانی دفاع مقدس، بستر شکل گیری جهان بینی و ایدئولوژی توحیدی را فراهم کرده است. این جهان بینی -به عنوان محوری ترین مؤلفه این الگو- مرکز الهام بخش صفاتی چون آرمان گرایی، تواضع، صداقت، شهادت طلبی، ساده زیستی، روحیه مربیگری، پیشگامی، مهرورزی به پیروان، عمل گرایی و شجاعت است. در نهایت، این صفات و رفتارها منجر به نفوذ در پیروان و تحقق ره آوردهایی برای رهبر، پیروان، دفاع مقدس و جامعه اسلامی شده است. همچنین، نتایج این تحقیق می تواند به بهبود روش های مدیریتی و رهبری در سازمان ها و نهادهای مختلف کمک کند و به عنوان مبنایی برای توسعه رهبری اسلامی در دوران انقلاب اسلامی مورد استفاده قرار گیرد.

موضوع رهبری یکی از موضوعات کلیدی در حوزه علم مدیریت است که در سال های اخیر مورد توجه بسیاری از اندیشمندان علم مدیریت قرار گرفته است. عمده این پژوهش ها برپایه مطالعه الگوهای رهبری و رهبران موفق دنیا انجام شده است. مطالعه رهبران آسمانی که تمام اعمال و بیانات آنها بی عیب و نقص است و می تواند به عنوان الگوی رهبران مطرح شوند، بسیار ضروری است. در اسلام نیز پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله و امامان معصوم علیهم السلام به عنوان الگوهای رهبری مطرحند که لازم است مورد مطالعه قرار گیرند. در این مقاله، تلاش گردید با مطالعه بیانات برگزیده امام حسین علیه السلام، ابعاد و مولفه های رهبری اسلامی مورد مداقه قرار گیرد. روش این پژوهش از نوع کیفی است و تحلیل داده های متنی نیز با روش تحلیل مضمون انجام شده است. یافته های پژوهش در سه دسته کلان، رهبری، شرایط رهبری و پیروان ارائه شده است. دسته رهبری به اصول رهبری و شرایط رهبری به بسترهای رهبری و پیروان نیز به زمینه های پیروساز پرداخته است. نتایج پژوهش نشان می دهد که اصول رهبری اسلامی عبارتند از: رهبری جامع نگر، رهبری براساس مخاطب شناسی، انعطاف پذیری و خلاقیت در روش ها، الهام بخشی از طریق شعارها، به کارگیری ابزارهای غیر کلامی، ترکیب استدلال و عاطفه، رهبری در بحران، روشنگری و بصیرت افزایی، عاقبت نگری، رهبری با محوریت دل و عواطف، رهبری اخلاقی در جنگ، استقامت در مسیر اصول. شرایط رهبری نیز شامل بستر خیرخواهی، بستر سخت کوشی، بستر پیگیری، بستر امیدواری، بستر یادآوری، بستر رصد لحظه های ناب است. در بعد پیروان نیز می توان به این موارد اشاره کرد: بستر عاطفی-تربیتی، بستر تعاون، بستر محرک، بستر نیازمندی، بستر اجتماعی.

هدف: هدف از پژوهش حاضر، بررسی تأثیر رهبری اسلامی بر عملکرد اسلامی کارکنان از طریق ارزشهای سازمانی اسلامی کارکنان، فرهنگ سازمانی اسلامی و انگیزه کاری اسلامی در میان کارکنان سازمانهای آموزشی بود. روش: پژوهش حاضر از نظر هدف، کاربردی و از نظر نحوه گردآوری اطلاعات، توصیفی از نوع همبستگی بود. جامعه آماری پژوهش، کلیه کارکنان دانشگاههای استان چهارمحال وبختیاری به تعداد 2200 نفر بود که از طریق فرمول نمونه گیری کوکران، تعداد 600 نفر به عنوان نمونه با روش نمونه گیری طبقه ای متناسب با حجم انتخاب شدند. ابزار پژوهش، پرسشنامه رهبری اسلامی راتناساری(2021)، پرسشنامه ارزشهای سازمانی اسلامی یوسف(2000)، پرسشنامه فرهنگ سازمانی اسلامی حکیم(2012)، پرسشنامه انگیزش کاری اسلامی حکیم(2012) و پرسشنامه عملکرد اسلامی کارکنان حکیم(2012) بود. روایی پرسشنامه ها بر اساس، روایی محتوایی، صوری و سازه، بررسی و پس از اصطلاحات لازم، تأیید شد. از سوی دیگر، پایایی پرسشنامه ها با روش آلفای کرونباخ، به ترتیب: 945/0، 944/0، 933/0، 909 و 955/0 برآورد شد. تجزیه وتحلیل داده ها در دو سطح توصیفی و استنباطی مشتمل بر مدل سازی معادلات ساختاری انجام شد. یافته ها: رهبری اسلامی تأثیر مثبت و معناداری بر ارزشهای سازمانی اسلامی، فرهنگ سازمانی اسلامی، عملکرد اسلامی کارکنان و انگیزه کاری اسلامی دارد. ارزشهای سازمانی اسلامی و فرهنگ سازمانی اسلامی نیز تأثیر قابل توجهی بر عملکرد اسلامی کارکنان دارد. انگیزه کاری اسلامی پیش بینی کننده مهمی برای عملکرد اسلامی کارکنان است. از سوی دیگر، ارزشهای سازمانی اسلامی و فرهنگ سازمانی اسلامی، میانجی رابطه بین رهبری اسلامی با عملکرد اسلامی کارکنان است و انگیزه کار اسلامی به عنوان متغیّر میانجی، به طور معناداری رابطه بین رهبری اسلامی و عملکرد اسلامی کارکنان را توسعه داد. نتیجه گیری: یافته های پژوهش حاضر، از سیاستگذاران و دست اندرکاران مدیریت منابع انسانی برای توسعه برنامه ها و راهبُردهایی حمایت کرد که عملکرد اسلامی کارکنان سازمانها را افزایش دادند. همچنین، بینشهایی را برای پژوهشگران و دانشگاهیان در توسعه رهبری اسلامی در سازمانهایشان فراهم کرد تا بر اساس ارزشها و کدهای اسلامی عمل کنند.