فیلترهای جستجو:
فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱٬۰۸۱ تا ۱٬۱۰۰ مورد از کل ۷٬۷۰۹ مورد.
حوزههای تخصصی:
غدیر را باید ثمره نبوت و میوه رسالت و تعیین کننده خط مشیّ مسلمانان تا قیامت دانست، نه فقط یک واقعه تاریخی؛ اگرچه برخی همواره برآنند که از فروغ این حقیقت تابناک، کاسته و با طرح پرسش هایی بی اساس، آن را مخدوش و یا به گونه ای مورد پسند خود تفسیر کنند. پژوهش حاضر در راستای نقد آرای عثمان خمیس در کتاب نگرشی نو به تاریخ صدر اسلام و پاسخگویی به اصلی ترین پرسش های پیرامون غدیر، همانند : موقعیت جغرافیایی غدیر، آیه ولایت و دلالت معنای واژه «مولا»، ادعای عدم حضور امام علی (ع) در مکه و غدیر، استناد به آیه شورا در موضوع جانشینی، متن صحیح حدیث ثقلین و سبب و مکان نزول آیه اکمال، نگاشته شده و با استناد به براهین عقلی و نقلی، مستندات شیعه را در مواجهه با پندارانگاری این واقعه تاریخی تبیین کرده است.
نقش ارتباطات و مهارت های ارتباطی در دوران حکومت حضرت علی (ع)(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
در طول عصرهای متمادی، به ویژه عصر حاضر، «ارتباطات» (Communication) به عنوان سرمایه اجتماعی در کنار سرمایه های طبیعی، فناورانه و انسانی اهمیت فوق العاده یافته است. به این دلیل هر مدیری باید کوشش کند با ایجاد ارتباط دوجانبة مثبت، حسن تفاهم و احساس رضایت متقابل و سازنده را به وجود آورد و با تأمین نیازهای مادی و معنوی افراد، زمینة ایجاد تفاهم، احساس رضایت و خرسندی متقابل کارکنان و کارگران را با یکدیگر فراهم سازد تا از این طریق، باعث ایجاد انگیزش و رشدیافتگی افراد در راستای رسیدن به اهداف سازمان شود.
از طرفی، اسلام، چکیده تمامى ادیان آسمانی و حاصل زحمات همه انبیاى الهى است. اسلامى که با «الیوم أکملت لکم دینکم وأتممت علیکم نعمتی ورضیت لکم الإسلام دینا» (احزاب: 33) کامل شد و نعمت را بر انسان تمام کرد. اسلام پس از وفات پیامبر اکرم (ص) دچار کمبود ها، انحرافات و مصائب متعددی شد که با شروع حکومت و رهبری پیامبرگونه حضرت علی (ع) به جایگاه اصلی خویش بازگشت. حکومت آن حضرت، همانند دیگر حکومت ها، به مدیران و امیرانی نیاز داشت که با داشتن مهارت های ارتباطی مؤثر، درپی جلب رضایت و خرسندی کارکنان و مراجعان باشند و نیز با ایجاد این ارتباط مؤثر و دوسویه، حکومت را در رسیدن به اهداف خود یاری کنند. از این رو در مقاله حاضر برآنیم تا با تشریح ابعاد ارتباطات و مهارت های ارتباطی، نقش آن را در دوران حکومت حضرت علی (ع) مشخص سازیم.
تعاملات سیاسی زیدیان و حسنیان (درقیام های مشترک176-145 ه.ق / 792-762 م )(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
زیدیان پس از قیام زید و یحیی، پیوستن به جنبش حسنیان را در راستای باورهای خود دیدند و با نفس زکیه بیعت کردند. با روی کارآمدن عباسیان، بزرگان حسنی، که از پیش خود را لایق حکمرانی می دانستند و در این مدت صاحب پیروانی شده بودند، حکومت آنان را نامشروع خواندند و فعالیت سیاسی خود را ادامه دادند. ثمره حمایت زیدیان از جنبش حسنی، پنج قیام مهم در قرن دوم بود. نوشته حاضر با روش توصیفی-تحلیلی و با هدف دست یابی به چگونگی مناسبات سیاسی این دو گروه، به وضعیت فرهنگی، اجتماعی و سیاسی آنان پیش از قیام نفس زکیه و سپس تعاملات آنان در قیام های یاد شده می پردازد. نتایج حاکی از آنست که مناسبت زیدیان و حسنیان در دو نمود همگرایی و واگرایی قابل پیگیری است و نشان از دو جریان مستقل و به هم آمیخته دارد.
سیره ائمه: در مراسم و مواسم دینی؛ بررسی سبک زندگی امیرالمؤمنین حضرت علی علیه السلام در ماه رمضان(مقاله پژوهشی حوزه)
حوزههای تخصصی:
مراسم و موسم های اجتماعی جلوه ای از آداب، رسوم، تاریخ، فرهنگ و دیگر مؤلفه های فکری و مذهبی یک جامعه هستند. یکی از نکاتی که موجب اهمیت بررسی تاریخی مراسم و مواسم دینی می شود واکاوی اصالت و بدعت گرایی در شعائر و نمادهای دینی است؛ زیرا امکان دارد برخی با رویکردی نص گرایانه به مخالفت با هر نماد و آیین نوپیدای تصریح نشده از سوی معصومان: بپردازند و برخی دیگر با استناد به کلیات و نکته های عمومی دلایل، دست خود را در ابداع آیین های خودساخته منسوب به دین، باز ببینند. بر اساس درک چنین ضرورتی، این مقاله می کوشد با این فرض که مواسم و مراسم دینی، یکی از منابع مهم تقویت باورهای دینی است، رفتار امیرالمؤمنین حضرت علی علیه السلام را در محدوده زمانی ماه رمضان به عنوان یک مناسبت و موسم دینی در سه محور اصلی سیرة شخصی، سیرة اجتماعی و سیرة سیاسی بررسی کند. سیرة شخصی امیرالمؤمنین علیه السلام نشان دهندة اهتمام به نظافت، آراستگی، بهداشت، سلامت، خضوع، خلوص، خیرخواهی، اعتدال و هدف گذاری معنوی در زندگی مادی است. سیرة اجتماعی آن حضرت، آموزه هایی مانند همگرایی و تعامل، اهتمام به تبلیغ و مسئولیت اجتماعی، توجه به مساجد به عنوان یک نهاد مؤثر اجتماعی سیاسی، جانمایی شعائر مذهبی در حقوق اجتماعی، تأکید بر نتایج اعتقادی و عرفانی و اخلاقی تکالیف دینی، مبارزه با بدعت ها و توجه به جنبه های اقتصادی شعائر مذهبی را نشان می دهد. توجه به جهاد، مسئولیت پذیری سیاسی و استفاده از عوامل و محرک های معنوی در تدابیر سیاسی در سیرة سیاسی آن حضرت علیه السلام جایگاه ویژه ای دارند.
تأثیر شرایط اقلیمی و سیاست گذاری های اقتصادی بر انحطاط اقتصادی شهر بغداد در عصر خلافت عباسی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
عوامل متعدد سیاسی، اجتماعی، مذهبی و... در روند انحطاط اقتصادی بغداد در عصر دوم خلافت عباسی تأثیر داشته است. این پژوهش، دو متغیّر شرایط اقلیمی و سیاست گذاری های اقتصادی را به دلیل تأثیر مستقیم بر انحطاط اقتصادی بغداد بررسی کرده و با رویکردی تاریخی و با استفاده از داده های برگرفته از منابع تاریخی و جغرافیایی و با روش تحلیلی تبیینی، در صدد پاسخ گویی به این پرسش است که شرایط اقلیمی و همچنین سیاست گذاری های اقتصادی بر انحطاط اقتصادی بغداد چه تأثیری داشت؟.
نتایج بررسی حاکی از آن است که شرایط اقلیمی بغداد، که در دوران ثبات سیاسی خلافت عباسی و تحت نظارت دقیق حاکمیت، از عوامل اصلی رونق اقتصادی دارالخلافه بود، در دوره های پرآشوب حضور امیرالامرایان، دیلمیان و سلجوقیان در بغداد، عامل نابسامانی کشاورزی و تجارت شد. شاخصه های اقلیمی چون طغیان و نقصان رودها، تغییرات آب وهوایی و... آسیب های جدی به زمین های کشاورزی زده یا موجب خشکسالی، قحطی، کمبود محصولات زراعی، گرانی نرخ اجناس و زمینه ساز انحطاط اقتصادی بغداد شد. از سوی دیگر، سیاست گذاری های ناکارآمد اقتصادی در زمینه اخذ خراج و مالیات، مصادره اموال، نبودِ نظارت بر بازار، بی توجهی به خطوط ارتباطی بغداد، که گذرگاه های اصلی واردات و صادرات بودند، موجب اختلال در امر تجارت و رکود اقتصادی بغداد شد.
دلایل تاریخی مخالفت با خلافت منصوص از دیدگاه نقیب ابوجعفر (613ق.)(مقاله پژوهشی حوزه)
حوزههای تخصصی:
عوامل مخالفت با نص خلافت از موضوعاتی است که قرن ها، ذهن و اندیشه صاحب نظران مسلمان را مشغول ساخته است. بررسی دیدگاه های گوناگون درباره چرایی مخالفت ها می تواند بخش هایی ناپیدا از تاریخ را ترسیم کند. نقیب ابوجعفر(613ق.)، عالم و متکلم شیعی، یکی از افرادی است که در این زمینه، اندیشه هایی ناب دارد امّا تا کنون آرای او درباره خلافت بررسی نشده است. مجموعه دیدگاه های او را می توان در شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید معتزلی(656ق.) جست وجو کرد. در یک نگاه کلی، مجموعه دلایل مخالفت با خلافت منصوص از دیدگاه او را می توان در تفاوت بینش ها و نگرش های اهل سنت درباره خلافت، وجود زمینه های مخالفت در زمان حیات پیامبر3 که موجب جرأت مخالفان شده بود، عذر تراشی هایی علیه امیرالمؤمنین حضرت علی1 و نوع نگاه به شخصیت آن حضرت و نیز ابوبکر ترسیم کرد.
نگاه اهل حدیثی ابن سعد به تاریخ صدر اسلام؛ بررسی موردی شرح حال امام علی (ع) در کتاب الطبقات الکبری(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
الطبقات الکبری اثر محمد بن سعد بصری (د230ق) از کتاب های مهم و کهن درشرح حال پیامبر (ص)، صحابه، تابعین و روات حدیث تا آغازین سال های سده سوم هجری است. پژوهش حاضر با بررسی موردی زندگانی امام علی علیه السلام در این کتاب، به تبیین تفاوت گزارشهای محدّثان و مورّخان درباره حوادث صدر اسلام اختصاص دارد. یافته های آن نشان می دهد که ابن سعد به عنوان یک محدث- مورخ به سبب پایبندی به رعایت ضوابط و باورهای اهل حدیث، در توضیح وقایع صدراسلام، گاه سیر حوادث را به گونه ای متفاوت از مورخان نشان داده است.
نقش سادات علوی در تحولات سیاسی ماوراءالنهر در قرن ششم هجری(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
سادات علوی ساکن در ماوراء النهر در قرن ششم هجری، نقش قابل توجهی در تحولات سیاسی اجتماعی آن منطقه، به ویژه غلبه قراختاییان بر آنجا داشتند که به خاطر سکوت منابع تاریخی، تا کنون مغفول مانده؛ ولی به رغم قلّت داده های تاریخی، می توان حضور فعال سادات علوی در عرصه سیاست و جامعه ماوراءالنهر در قرن ششم را ردّیابی و مطالعه کرد. این مقاله در صدد است، با روش توصیفی تحلیلی به فعالیت سادات و نقش آنها در تحولات سیاسی ماوراءالنهر در قرن ششم وضوح بیشتری ببخشد. یافته های پژوهش، نشان می دهد که پایگاهِ قویِ اجتماعیِ سادات در منطقه، فرصتی برای آنها پیش آورد تا ضمن ستیزه با قدرت قراخانیان، به نحوی زمینه ی غلبه ی قراختاییان، برآن ناحیه را فراهم کردند؛ امّا در ادامه، ظاهراً به هدف تشکیل حکومت علوی، به تقابل با سلطه قراختاییان برخاسته و برخی رخدادهای اثر گذار سیاسی و اجتماعی را در آن ناحیه موجب شدند.
سبک زندگی ائمه (ع) در امور معیشتی و بازتاب آن در زندگی اجتماعی شیعیان(مقاله پژوهشی حوزه)
حوزههای تخصصی:
این نوشتار می کوشد با استناد به داده های موجود در گزیدة منابع شیعی، پس از ارائة گزارشی از دیدگاه و رفتار عملی ائمه: در امور معیشتی، بازتاب آن را در زندگی اجتماعی شیعیان در عصر حضور بکاود. این مقاله نشان می دهد ائمه: برای تبیین بعد نظری سبک زندگی در امور معیشتی، حداقل بر شش محور نگاه مثبت نگر به دنیا و بهره جستن از آن برای اهداف والا، تبیین سیره انبیا و اولیای الهی در اهتمام به تأمین معاش، برحذر داشتن از سستی و کسالت، اصلاح معنای زهد در دیدگاه عمومی جامعه تأکید می کردند. این سبک زندگی، حیات اجتماعی شیعیان عصر حضور را تحت تأثیر قرار داده بود و بازتاب نگرش و رفتار معصومان در زندگی عادی شیعیان و در مواردی چون حضور فعال در مشاغل متنوع، برخورداری از مهارت های شغلی و اهتمام هم زمان به کار و علم آموزی دیده می شود.
جایگاه حدیث غدیر در راهبردهای بزرگان امامیه در قرن چهارم هجری(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
روی کارآمدن آل بویه و تفوق امراء بویهی بر دیگر رقبای سیاسی و عقیدتی فرصتی را فراهم آورد تا این دولت با حمایت رسمی از امامیه خدمات ارزنده و ماندگاری را در تمدن اسلامی به جا گذارد. علاوه با دستاوردهای فرهنگی و علمی مهمی که در تفکر اسلامی پدید آمد بسیاری از اختلافات کلامی میان تشیع و اهل سنت امکان طرح و فصل یافت. این مهم اگرچه پیامد همت و توجه دانشمندان امامیه و سلسله های علمی بود اما حمایت ها و اقدامات دولتمردان بویهی از تشیع نقش مؤثری در حضورفعال علمی و اجتماعی آنان داشت. به نظر می رسد دربین راهبردهای مختلفی که بزرگان امامیه بکار گرفتند،تبیین و تثبیت جایگاه""حدیث غدیر"" در اولویت قرار داشته است. امری که دارای پشتوانه اعتقادی والهی است و به خاطر قرائتهای مختلف، تبعات سیاسی- اجتماعی و فرهنگی در جامعه اسلامی ایجاد کرده؛حساسیت بسیاری از محافل علمی را برانگیخته و در تاریخ اسلام آثار مهمی را بر جای گذاشته است. سؤال اصلی تحقیق این است که""جایگاه حدیث غدیر درراهبردهای بزرگان امامیه قرن چهارم چه بوده است؟"". نویسنده بر آن است تا با استفاده از منابع مختلف اسلامی به شیوه توصیفی و تحلیلی و گاه انتقادی این فرضیه هارا ثابت کند که""تثبیت و تقویت مبانی عقلی ونقلی حدیث غدیر ،از جمله مهمترین دستاورد فرهنگی و علمی تشیع در قرن چهارم هجری بوده است"" و لذاحدیث غدیر نقش موثری در توسعه فعالیتهای علمی و گرایش های عقیدتی ایران به سوی امامیه داشته است.
آموزه امت اسلامی در قرآن و بازاندیشی در قابلیت های فرهنگی و تمدنی آن(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
تاکنون موضوع «امت» و «امت اسلامی» بیشتر با رویکرد علوم اجتماعی مورد توجه بوده و کمتر از منظر فرهنگی و تمدنی به آن پرداخته شده است. این نوشتار خواهد کوشید با رویکردی توصیفی تحلیلی و با استناد به مؤلفه های امت از منظر قرآن به تبیین مفهوم و نقش امت در فرایند ساخت تمدن اسلامی پرداخته تا وانماید که این نظریه چه قابلیت ها و ظرفیت هایی در باروری فرهنگی و نیز تمدن سازی دارد. بدیهی است که «مدینة النبی» و دوره رشد و شکوفایی تمدن اسلامی، صورت تاریخی و اساس تحلیل آن است. انسجام و همبستگی وثیق اجتماعی، آرمان سازی برای تحولات اجتماعی و کارکردهای هویت بخش ازجمله یافته های این تحقیق در قابلیت ها و ظرفیت های فرهنگی و تمدنی این آموزه می باشد. این جستار؛ «ایجاد عقیده مشترک»، «همسویی در اراده و اندیشه اقوام و ملل»، «درانداختن آیین های همگانی»، «نفی مرزبندی های قبیله ای، اجتماعی، قومی و نژادی» و «یکسان سازی و تمایزسازی توأمان» را از قابلیت ها و کارکردهای هویت بخش آموزه امت اسلامی می داند.
ساکنان مکه (تأملی بر چگونگی سکونت قبایل مکه و میزان جمعیت قریش در آستانه ظهور اسلام)(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
مکه به دلیل وجود کعبه و جایگاه بعثت پیامبر گرامی اسلام|، باعث علقه های دینی و جاذبه های احترام آمیزی است،که کمتر اجازه واقع بینی می دهد، تا اذعان شود مکه قبل از ظهور اسلام برخلاف تصور مرکز زندگی شهری و دارای مردمانی یک جانشین نبوده، بلکه مرکزی زیارتی تجاری بوده که عمدتاً جاذبه های زیارتی و اقتصادی آن موجب استقرار و اسکان قبایل و عشایر در آنجا گردیده است. از سویی، همین نگاه قداست آمیز سبب شده، تا در برآورد میزان جمعیت مکه در دوره بعثت پیامبر| و به تبعِ آن در وقایع صدر اسلام آمار و ارقام اغراق آمیزی ارائه شود. برای روشن تر شدن بحث، در این تحقیق چگونگی و نحوه سکونت قبایل مکه در دوره قبل و بعد از تسلط قریش بر مکه، میزان جمعیت مکه در آستانه ظهور اسلام، شناخت و تفکیک تیره ها و بطون قریش و جایگاه و اهمیت آنها به ویژه از لحاظ شمار و ترکیبِ جمعیتی، مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته است.
تأمین اجتماعی در عهدنامة مالک اشتر(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
تأمین اجتماعی نهادی در دولت های مدرن است که بر اساس آن افرادی که به هر دلیلی زندگی عادی آنها دچار اختلال شده است، تحت حمایت این نظام قرار می گیرند پرهزینه ترین بخش این نظام، حوزه حمایت های اجتماعی است که به افرادی ارتباط دارد که به هیچ نحو نمی توانند حتی بخش کوچکی از بهای خدمات دریافتی را بپردازند
امام علی (ع) در عهدنامه مالک اشتر بخشی از جامعه را با عنوان طبقه فرودستان معین می کند و مصادیقی از آنان را صریحاً نام می برد. ایشان ضمن تعیین منابع مالی برای هزینه کردن در این راه، مدیریت این امر را وظیفه حاکم می داند و او را مسئول مستقیم تأمین اجتماعی می داند. اگر چه اعلام می فرماید حاکم فردی خداترس و متواضع را برای این کار بگمارد. امام (ع) ماهیت این کار را حق الله اعلام و با همین عنوان، ضمانت اجرایی مناسب را برای این کار فراهم می کند.
نقش حضرت زهرا علیهاالسلام در دفاع از حریم ولایت(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
امامت و ولایت در اسلام، از پایه های اصلی اعتقاد و زیربنای زندگی سیاسی، اجتماعی و فرهنگی به شمار می آید. اما ولایت در باور شیعه از جایگاهی خاص و رفیع برخوردار است تا جایی که از نماز، روزه، حج، و جهاد نیز برتر و بالاتر است. رویکرد حضرت زهرا علیهاالسلام، به عنوان اولین حامی و مدافع ولایت بر حق الهی و آغازگر دفاع از حریم ولایت، تعیین کننده محور ارزش های اجتماعی و سیاسی در حرکت تاریخی اسلام است. رویکرد ایشان در دفاع از حریم ولایت پس از رحلت پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله تا زمان شهادتشان، از فرازهای مهم تاریخ اسلام به شمار می رود. در این زمان است که فاطمه علیهاالسلام همچون سیاستمداری بزرگ در دفاع از ولایت «دانشگاه سیاسی» خود را می گشاید و در مکتبی که عمرش کمتر از صد روز بود، ضمن نشر «فرهنگ سیاسی» خود، مشعل هدایت را فراروی حقیقت مداران قرار می دهد. ازاین رو، پژوهش حاضر می کوشد ضمن تبیین آن موقعیت حساس، با استناد به شواهد و قراین تاریخی و نگاه توصیفی تحلیلی، چگونگی دفاع از حریم ولایت را به تصویر کشانده و در پایان، سیره نظری و عملی آن حضرت را در این کشمکش سیاسی، که هدفش قرار دادن حاکمیت بر محور حق و عدل بود، روشن نماید.
انواع منجنیق های دورة اسلامی بر اساس سازوکار، ساختار، کارکرد و نوع پرتابه های جنگی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
مسلمانان در طول تاریخ خود، تا پیش از ابداع توپ، از سلاح های گوناگونی در نبردها بهره می جستند. برای نمونه، در نبردهای محاصره ای، ادوات ویژه ای را به کار می گرفتند که کارکرد آن، ویران کردنِ حصار شهر بود. سلاح مَنجَنیق را می توان مهم ترین و تأثیرگذارترینِ این ادوات دانست. در سده های میانة اسلامی، انواع مختلفی از این سلاح همچون منجنیق های تعادلی و کششی، هجومی و تدافعی و دریایی، عربی و فرنگی و سلطانی و ترکی و...، کارگشای مسلمانان در جنگ ها بود و سیر تحول و تکاملِ آن، به موازات مستحکم ترشدن دیوارهای دفاعی شهرها پیش می رفت؛ تا آن جا که گونه های مختلفی از این سلاح، در جهان اسلام طراحی و ساخته شد. تاکنون، تقسیم بندی های منظم و مشخصی از انواع ِ منجنیق ارائه نشده است. در نوشتار حاضر، بر آنیم تا انواع مختلف منجنیق را بر اساس مکانیزم و شیوة عمل، نوع ساخت، کارکرد و نوع پرتابه ها تقسیم بندی کرده و عملکرد و تأثیرات هر یک را تبیین نماییم.
گونه های مواجهه اهل بیت علیهم السلام با روایات سایر فرق اسلامی(مقاله ترویجی حوزه)
حوزههای تخصصی:
بعد از رحلت پیامبر9 جریان های فکری و کلامی متعدد شکل گرفتند. چهار فرقه خوارج، مرجئه، معتزله و اهل حدیث، از مهم ترین این جریان ها بودند. از جمله منابع عقاید آنها روایات نبوی9 بود. این روایات گاه به تحریف لفظی و تبیین ناصواب مبتلا شدند و گاه به وضع گرفتار آمدند. اهل بیت: در مواجهه با چنین روایاتی که مستمسک عقاید جریان های فکری و کلامی بود، به مواجهه پرداختند و به طور مستقیم یا غیرمستقیم گاه مواضع تحریف روایات را برمی نمودند، گاه با تبیین صحیح روایات، سوء برداشت ها را می زدودند و گاه با استناد به ادله عقلی و نقلی، جعلی بودن حدیث را نشان می دادند.
تاریخ شکل گیری گفتمان تحدیث در شیعیان در نیمة نخست سدة دوم هجری(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
بر اساس آموزه های دینی، مقولة تحدیث به معنای گفت و گوی ملائک با پیامیر یا امام یا فرد دیگر است . این مقوله از زمان پیامبر(ص)مطرح بوده و می توانسته در مواردی، منبع علوم ایشان تلقی شود. این که بعد از پیامبر (ص) کسی به وحی نبوت دسترسی ندارد در جامعة اسلامی معادل امنناع دسترسی به منابع علم الهی تلقی شده بود و هر گونه دعوی علم الهی و غیر کسبی معادل دعوی نبوت معرفی می شد. ائمه با استفاده از آموزة تحدیث به شیعیان آموختند که مانعی ندارد کسی نبی نباشد؛ ولی از منابع علم الهی از طریق غیر عادی دسترسی پیدا کند. روشن است که ابعاد این موضوع به تدریج مورد توجه شیعیان قرار گرفت و گفتمانی شیعی پیرامون علم الهی ائمه را سامان داد. البته این آموزه در دوران صادقین- علیهم السلام - با مشکلات و مخاطراتی روبرو بود که با هدایت امامان مهار شد و متقابلاً ائمه، تلاش کردند که در میان شیعیان، این آموزه با برداشتی غلوآمیز تفسیر نشود.
تبیین زمان وقوع قیام توّابین و رفع اختلاف منابع تاریخی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
در مورد سال و ماه و حکومت همزمان با وقوع قیام توابین، در منابع نخستین تاریخ اسلام، اقوال مختلف بل که متضادی ذکر شده که مجم وعاً ش امل هفت قول است. و گاه در یک منبع، در ذکر زمان حوادث مربوط به توابین، تاریخ هایی بیان شده است که با یکدیگر ناسازگارند. نویسندة مقاله توانسته است با مقایسة زمان های بدست داده شده در منابع متقدم و استفاده از شواهد تاریخی و نیز بهره گیری از نقشة مسیر حرکت توابین و همچنین با محاسبة مسافت طی شده توسط توابین براساس منازلی که از کتاب های جغرافیای تاریخی به دست آمده است و مقایسة آن با مصاف های جنگی هم مسیر آنها نظیر جنگ صفین، در فاصلة نزدیک به سی سال قبل از حادثة توابین، به این نتیجه برسد که حادثة نبرد توابین با سپاه شام، به سرکردگی عبیدالله بن زیاد، در جمادی الأولی سال 65 ه . ق. و در زمان حکومت مروان رخ داده است و دیگر تاریخ های ذکر شده بی اعتبار هستند. این پژوهش با استناد به منابع تاریخی و روش کتابخانه ای انجام گرفته است.
زمینه ها و موانع برگزاری حج از سوی ایران و عثمانی در دوره صفویه(مقاله پژوهشی حوزه)
حوزههای تخصصی:
دین و ارکان آن، منشأ بسیاری از تحولات مهم در جامعه اسلامی است. یکی از عبادات مهم در اسلام، فریضه حج با هدف توحید، اتحاد و وحدت مسلمانان است که دارای پیامدهای وسیع اجتماعی است. در دوره صفویه، سرزمین مکه در سیطره عثمانیان سنی مذهب بود و ایرانیان شیعی هر سال برای انجام حج باید از قلمرو عثمانی عبور می کردند. در این دوران، اختلاف دولت عثمانی با دولت صفوی، حج را به عرصه اختلاف میان شیعه و سنی تبدیل کرده بود. مسائل سیاسی، مذهبی، فرهنگی، امنیتی و اقتصادی که میان دولت عثمانی و صفوی وجود داشت، انجام حج به وسیله ایرانیان شیعی را با دشواری هایی رو به رو می کرد و گاهی حج از سوی دولت ها محدود و یا ممنوع می شد. هدف مقاله حاضر، بررسی چگونگی انجام فریضه حج در پرتو روابط ایران و عثمانی است. در این مقاله به این پرسش پاسخ داده می شود که آیا اختلاف میان این دو دولت اسلامی بر موضوع حج تأثیرگذار بوده است یا فریضه حج ورای کشمکش های سیاسی و مذهبی انجام می گردیده است؟