حدیث و علوم حدیث

نمایش ۱٬۲۶۱ تا ۱٬۲۸۰ مورد از کل ۵٬۵۶۴ مورد.

۱۲۶۱.

روش شناسی اقتصاد اسلامی بر اساس عملکرد اقتصادی امام علی(ع)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: سید سجاد علم الهدی

منبع: پژوهشنامه علوی سال هفتم پاییز و زمستان ۱۳۹۵ شماره ۲ (پیاپی ۱۴)

کلیدواژه‌ها: سیاست اقتصادی سیره اقتصادی امام علی (ع) روش زندگی شخصی روش حکومت داری

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۱۳۰ تعداد دانلود : ۶۶۲

رفتار اقتصادی امام علی(ع) در میان تمامی رهبران و پیشوایان دینی بیشترین توجه را به خود اختصاص داده است. گفتار، رفتار و سیاست های امام علی(ع) در حوزه اقتصاد و معیشت، از ابعاد مهم رویکرد حکومتی و اجتماعی ایشان است. همچنانکه سیره و رفتار شخصی ایشان به تنهائی حاوی دنیائی از نکات قابل توجه و بررسی است. در متون تاریخی و روائی، هزاران گزاره در این باب وجود دارد که مراجعه به همه آن ها برای کشف و تحلیل سیره اقتصادی ایشان ممکن به نظر نمی رسد. در این میان، حکمت ها، خطبه ها و نامه های نهج البلاغه بویژه عهد مالک اشتر می تواند محور اساسی و مستند قوی برای دریافت رویکرد امام به اقتصاد باشد. با بررسی حکومت امام علی (ع) به عنوان مصداقی کامل از حکومت اسلامی، می توان زوایای عملی و اجرائی احکام اسلامی و نیز وظایف مهم اقتصادی یک حکومت را شناسایی کرد. علاوه بر آنکه با بهره گیری از سیره اقتصادی ایشان، می توان رفتار اقتصادی یک مسلمان را استخراج نمود.

۱۲۶۲.

مفهوم انسان در نهج البلاغه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: معصومه فتحی اسماعیل سلیمانی

منبع: پژوهش های قرآن و حدیث سال چهل و نهم بهار و تابستان ۱۳۹۵ شماره ۱

کلیدواژه‌ها: نهج البلاغه قرآن کریم امام علی (ع) مفهوم انسان وضعیت انسان

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۵۳۷۷ تعداد دانلود : ۱۸۱۱

متون مقدس ادیان مختلف تا حدودی تصویری گوناگون از ماهیت واقعی انسان ارائه می دهند. با توجه به گستردگی موضوع، این مقاله به بررسی مفهوم و ماهیت انسان از دیدگاه امام علی (ع) پرداخته است. در انجام این کار، مهم ترین منبع، یعنی نهج البلاغه مورد مطالعه قرار گرفته است. نتایج بررسی بیانگر آن است که به نظر امام، انسان برترین مخلوق و محور و خلاصه آفرینش الهی است. او غایت و میوه خلقت است. در میان تمام مخلوقات در آسمان و زمین، تنها او دارای بسیاری از ویژگی های ممتاز است. انسان دو بعد دارد. همراه با بعد مادی دارای بعد الهی است. برتری انسان نسبت به سایر موجودات به همین بعد الهی برمی گردد. طبیعت و فطرت خدایی انسان مانند بذرهای بالقوه ایی است که آغاز خلقت در او به ودیعت گذاشته شده است که باید شکوفا گردد. انسان باید در قبال همه فعالیت های خود احساس مسئولیت نماید. هر انسانی پاک از گناه بدنیا می آید و از حق آزادی برخوردار است مشروط بر اینکه آزادی او حق دیگران را نقض نکند. همه افراد بشر برادران نوعی یک دیگر هستند. برتری یک فرد بر دیگری تنها بر اساس تقوا و وظیفه شناسی است.

۱۲۶۳.

اعتبارسنجی صدوری و بررسی فقه الحدیثی حدیث لعن امت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: سید رضا مؤدب کامران اویسی

منبع: حدیث پژوهی سال هشتم بهار و تابستان ۱۳۹۵ شماره ۱۵

کلیدواژه‌ها: آخرالزمان لعن امت حدیث لعن أشراط الساعه

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۱۸۳ تعداد دانلود : ۷۶۶

احادیث لعن امت از روایات باب أشراط الساعه است که در آن ها، لعن شدن نسل های اولیه امت اسلامی توسط نسل های بعدی، از اسباب گرفتاری مسلمانان به بلاهای آخرالزمان معرفی شده است. روایات یادشده غالباً توسط شیخ صدوق و شیخ طوسی نقل شده است که شیوخ حدیثی غیر امامی نیز داشته اند. با توجه به شباهت لفظی و سندی احادیث لعن امت در کتب شیعه و اهل سنت، احتمال منتقله بودن روایات یادشده از منابع اهل سنت به منابع شیعه وجود دارد. بعضی از علمای اهل سنت، به سبب عدم اعتقاد امامیه بر عدالت همه صحابه از سویی و لعن نمودن برخی از صحابه از سوی دیگر، بر آن ها خرده گرفته و به حدیث لعن امت استناد کرده اند، درحالی که تمام اسناد و طرق حدیث لعن امت، به نظر محدثین ضعیف است. در صورت قبول ارتباط بین لعن امت و آخرالزمان، حدیث لعن امت، می تواند بر لعن شدن علیR توسط بنی امیه و خوارج و نواصب دلالت داشته باشد.

۱۲۶۴.

بررسی روایت «حمال ذو وجوه» بودن قرآن در نهج البلاغه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: حامد پوررستمی

منبع: علوم حدیث سال ۲۰ بهار ۱۳۹۴ شماره ۱ (پیاپی ۷۵) 135 - 149

کلیدواژه‌ها: فضای صدور نهج البلاغه کلام حمال ذو وجوه

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی حدیث و علوم حدیث

تعداد بازدید : ۱۲۱ تعداد دانلود : ۸۷

از اسباب نگرش صحیح فقه الحدیثانه به روایات و کلمات معصومان:، فهم صحیح از فضای صدور حدیث است؛ چرا که فضای صدور را باید از جمله قراین حالی در متن به شمار آورد که در کنار قراین عقلی و ادبی نقش مهمی در کشف مراد معصوم7 ایفا می کند. کلام 77 نهج البلاغه _ که به حمال ذو وجوه بودن قرآن و نقش بنیادین حدیث در مناظرات اشاره دارد _ از جمله مواردی است که از دو حیث صدوری و معنایی قابل تأمل و تحقیق است. نویسنده در جمع بندی گزارش های فضای صدور، قول اسکافی را به واقع نزدیک تر دانسته و بر این اساس، مراد امام را چنین استنباط نموده که قرآن کریم در مقام هست ها و نیست ها، چنین قابلیتی داشته که بر معانی مختلف حمل شود، اما در مقام بایدها و نبایدها مفسر موظف است در سیری روشمند تمامی اصول و قراین روایی و تفسیری را به کار گرفته و وجوه و لایه های معنایی صحیح را کشف نماید.

۱۲۶۵.

بررسی دیدگاه الیور لیمن درباره سنت و نقش آن در تفسیر(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده: محسن قاسم پور رقیه بیرامی

منبع: پژوهشنامه علوم حدیث تطبیقی سال دوم بهار و تابستان ۱۳۹۴شماره ۲ 103 - 124

کلیدواژه‌ها: قرآن خاورشناسان سنت تفسیر دایره المعارف قرآن الیور لیمن

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی حدیث و علوم حدیث

تعداد بازدید : ۲۵۳ تعداد دانلود : ۱۹۸

به منظور شناخت بخشی از آرای خاورشناسان درباره نقش سنت در تفسیر قرآن و نیز اهمیت این بحث، نوشتار حاضر به معرفی و بررسی مقاله «سنت و نقش آن در تفسیر» به قلم پروفسور «الیور لیمن» سرویراستار کتاب «قرآن: یک دایره المعارف» می پردازد. نویسنده مقاله برای سنت در تفسیر قرآن کاربردهایی ذکر کرده و ذیل هر مورد آیات و روایاتی را در تفسیر آنها آورده است. به رغم وجود نکات مثبت جالب توجه در این مقاله، عدم ذکر موارد کارکردهای حدیث در نقش منبع تفسیر به صورت منسجم و دسته بندی شده، بیان نادرست برخی از این کارکردها در تفسیر آیات منتخب و استناد صرف به اقوال مشهور اهل سنت و احادیث متفرد و جعلی آنان، از نقاط ضعف این مقاله است که در این نوشتار بررسی شده اند.

۱۲۶۶.

ارزیابى راه کار هاى حل تعارض در گزارش هاى جرح و تعدیل یونس بن عبدالرحمان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: مجید معارف حسن طارمى راد محمدمقداد امیری

منبع: پژوهش های قرآن و حدیث سال چهل و هشتم پاییز و زمستان ۱۳۹۴ شماره ۲

کلیدواژه‌ها: جرح و تعدیل اختلاف دیدگاه های کلامی اصحاب امامیه یونس بن عبدالرحمان

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۰۵۴ تعداد دانلود : ۵۷۴

یونس بن عبدالرحمان از برجستگان اصحاب امامان و مشایخ حدیث امامیه است. در منابع، علاوه بر گزارش های فراوان مدح یونس، گزارش های جرح نیز درباره او نقل شده است. در حل تعارض این دو دسته از گزارش ها، رویکردهایی چون مردود دانستن گزارش های جرح به دلیل ضعف سند، توجیه آن ها با حمل بر تقیه و جرح مصلحتی و یا جعلی دانستن برخی از آن ها از سوی برخی از رجالیون ارائه شده است. مقاله حاضر به بررسی علت های گوناگون اختلاف نظر درباره یونس بن عبدالرحمان می پردازد و هدف آن شناسایی و سامان دهی شاخص هایی علاوه بر وثاقت، عدالت و مقام علمی، به منظور افزایش امکان فهم جایگاه مشایخی چون یونس است؛ از جمله شاخص هایی مانند: فضای دینی، فرهنگی و علمی که مطالب در آن ارائه و عرضه شده، اوضاع اجتماعی و سیاسی و نسبت آن به طور خاص با یک راوی، انگیزه های شخصی و فرقه ای برای قدح و ایجاد بدبینی درباره ی یک راوی.

۱۲۶۷.

روایت عمر بن حنظله، مقبوله یا صحیحه؟(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: علی اکبر کلانتری

منبع: حدیث پژوهی سال هفتم بهار و تابستان ۱۳۹۴ شماره ۱۳

کلیدواژه‌ها: اعتبار وثاقت مقبوله صحیحه عمر بن حنظله

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۳۳۹ تعداد دانلود : ۶۷۹

از روایات مهمی که در مباحث کلیدی فقه و اصول مانند تعادل و ترجیح، شهرت فتوائیه، اجتهاد و تقلید، . ولایت فقیه و... مورد استفاده قرار گرفته، روایتی است از عمر بن حنظله به نقل از امام صادق تعبیر کرده اند و این نشان می دهد سند « مقبوله » شمار فراوانی از عالمان فقه و اصول ازاین روایت، به « موثقه » یا دست کم « صحیحه » آن از نگاه ایشان فاقد اعتبار است، به گونه ای که نمی توان آن را دانست و حال آنکه شواهد و قراین گوناگون، دلیل یا تأییدکننده صحیحه یا موثقه بودن آن است و در این صورت، می توان با اطمینان خاطر و بدون دغدغه، در مباحث فوق از آن بهره جست.

۱۲۶۸.

شاخصه های جامعه دینی با توجه به خطبه های جمعه و عیدین پیامبر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: ندا ملکی فاراب مجید معارف

منبع: علوم حدیث سال ۲۰ بهار ۱۳۹۴ شماره ۱ (پیاپی ۷۵) 150 - 180

کلیدواژه‌ها: پیامبر خدا (ص) خطبه های جمعه خطبه های عیدین تحلیل مضمونی

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی حدیث و علوم حدیث

تعداد بازدید : ۸۶ تعداد دانلود : ۷۸

این پژوهش به مطالعه خطبه های جمعه و عیدین پیامبر گرامی اسلام6 می پردازد. در یک نگرش کلی، با جمع آوری خطبه های جمعه و عیدین به جا مانده رسول خدا6 از جوامع حدیثی شیعه و اهل سنت به مواردی چون گزارش اجمالی از خطبه ها، فهرست کل نمایه های خطبه ها بدون حذف مکررات و فهرست کل نمایه های خطبه ها با حذف مکررات اشاره شده است. سپس در قالب تحلیل موضوعات خطبه ها مسائلی از قبیل تعیین مؤلفه های مهم خطبه ها، میزان تکرار مؤلفه های مهم، اولویت بندی ارزش های دینی، شاخصه های جامعه دینی از دیدگاه پیامبر اسلام6، حجم و مدت زمان ایراد خطبه ها و تحلیل مناسبتی آنها مورد بررسی قرار گرفته است. از آن جا که مؤلفه های اخلاقی بیشترین میزان تکرار را در میان سایر مؤلفه ها به خود اختصاص داه است، لذا اخلاق مداری به عنوان مهم ترین شاخصه جامعه دینی از دیدگاه نبی مکرم اسلام6 معرفی گردیده است.

۱۲۶۹.

واکاوی مفهوم یونسی و ادله انتساب عده ای از راویان شیعه به آن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: مجید معارف حسن طارمی راد محمدمقداد امیری

منبع: علوم حدیث سال ۲۰ پاییز ۱۳۹۴ شماره ۳ (پیاپی ۷۷) 135 - 157

کلیدواژه‌ها: دیهدگاه های کلامهی اصهحاب امامهان اختلاف ههای کلامهی هر و تعهدیل یونس بن عبدالرحمان یونسی

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی حدیث و علوم حدیث

تعداد بازدید : ۱۳۳ تعداد دانلود : ۹۷

بههاره برخههی از راویههان شههیعی در کتههاب ر،ههال شههیخ طوسههی، یکههی از » یونسههی « تعبیههرتعبیرههای مهورد مناقشهه و احیانهاً ابههام آمیز در ر،هال شهیعه اسهت. بهر اسهاس بررسهی هایمِهن أصهحاب یهونس بهه « و » تلمیهذُ یهونس « : انجهام شهده در پهژوهش حاضهر، معهانی چهونبیهان کرده انهد - - » یونسهی « کهه برخهی محققهان بهرای تعبیهر » منظور بیان ذم یها مهد راوینمی توانهد معهانی صهحیحی بهوده و منظهور دقیه از ایهن تعبیهر را مشهخص و روشهن کنهد.بررسی دقی رابط نمونه هایی از راویانی که چنین تعبیری در باره آنان به کار رفته با یهونسبهن عبهدالرحمان و بررسهی نقهش آنهان در تهرویج معتقهدات یهونس بهن عبهدالرحمان نشهاندر بهاره عهده ای از راویهان بهه طهور صهحی و دقیه بهه معنهای » یونسهی « می دههد کهه تعبیهراسهت کهه » شهاخص بهودن راوی در طرفهداری از نحله کلامهی خهاص منتسهب بهه یهونس «دست کم در نظر برخی، مانند مشایخ قم، بر ذم راوی دلالت داشته است.

۱۲۷۰.

کوچ و انتقال اجباری(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده: سید مصطفی میرمحمدی حسین مشیری

منبع: قرآن، فقه و حقوق اسلامی سال دوم پاییز و زمستان ۱۳۹۴ شماره ۳

کلیدواژه‌ها: کرامت ذاتی انسان آزادی سکونت کوچ و انتقال اجباری آیات اخراج از دیار استضعاف و استکبار

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۶۲۸ تعداد دانلود : ۸۸۵

باقی ماندن در منطقه محل سکونت و زندگی، حق طبیعی هر فرد است که نتیجه منطقی آن، منع کوچ و انتقال اجباری افراد و گروه هاست. اسناد بین المللی، انتقال و کوچ اجباری افراد را جرم بین المللی دانسته است و آن را در عناوین «جنایت علیه بشریت» و «جرم جنگی» جای داده است. مقاله حاضر می کوشد در پرتو آموزه های قرآنی و با روش تطبیقی، ابعاد پدیده کوچ و انتقال اجباری را در دو نظام حقوقی بین الملل و حقوق اسلام بررسی و تحلیل کند. در برخی آیات قرآن کریم، عنوان «اخراج از دیار» آمده است که نزدیک ترین مفهوم به پدیده کوچ و انتقال اجباری می باشد. به روایت قرآن، ادیان الهی همواره از پیروان خود پیمان گرفته اند که با یکدیگر ستیز نکنند و یکدیگر را از محل سکونت خود بیرون نرانند. سنّت نبوی نیز به وسیله منشور مدینه، همین روش را تأیید کرده است. اصول کرامت انسانی، وحدت بشری و عدم تبعیض، مبانی مشترک نظام های بزرگ حقوقی در حمایت از حق بر باقی ماندن در منطقه سکونت است. از منظر قرآن و آموزه های اسلامی، «وفای به پیمان و عهد»، «حمایت و پشتیبانی» و «مقابله»، رهیافت هایی در برابر پدیده کوچ و انتقال اجباری اند.

۱۲۷۱.

روش شناسی سید محسن امین در کتاب البحر الزخار(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده: امیر بنی عصار

منبع: حدیث و اندیشه پاییز و زمستان ۱۳۹۴ شماره ۲۰

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۸۰۳ تعداد دانلود : ۶۱۳

۱۲۷۲.

خاورشناسان و حدیث امامیه؛ طبقه بندی و تحلیل پژوهش ها(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: علی حسن نیا علی راد

منبع: علوم حدیث سال ۲۰ زمستان ۱۳۹۴ شماره ۴ (پیاپی ۷۸) 23 - 59

کلیدواژه‌ها: حدیث امامیه خاورشناسان گونه پژوهی مأخذشناسی

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی حدیث و علوم حدیث

تعداد بازدید : ۷۲ تعداد دانلود : ۷۵

مقدمه ارزیابی علمی رویکرد خاورشناسنان به حدیث امامیه، مواجهه بدون واسطه با نگاشته های آنان است. این مهم جز با تتبع گسترده در میراث مکتوب آنان و مطالعه موردی هر یک از آنها میسر نخواهد بود. این نوشتار - که برآیند هشت ماه مطالعه میدانی و کتابخانه ای داخل و خارج از کشور و مبتنی بر پژوهش های پیشین نشریافته فارسی و عربی است - ابتدا مأخذشناسی دقیق و جامعی از پژوهش های خاوشناسان در باره حدیث امامیه ارائه نموده، سپس این پژوهش ها را در قالب یک الگوی منطقی طبقه بندی و گزارش می کند. نتایج این پژوهه در پاسخ گویی به پرسش هایی چون میراث مکتوب شاخص خاورشناسان در باره حدیث امامیه کدام است؟ در این میراث خاوشناسان چه مسائل و موضوعاتی از حدیث امامیه را بررسی کرده اند؟ و مسائلی از این دست، سودمند خواهد بود.

۱۲۷۳.

تحلیل هستى شناختى مصلحت در المیزان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: مهدى برهان مهریزى مجتبى مصباح

منبع: معرفت فلسفی سال دوازدهم تابستان ۱۳۹۴ شماره ۴ (پیاپی ۴۸)

کلیدواژه‌ها: مصلحت تشکیک المیزان علامه طباطبایى هستى شناختى وجود واقعى

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۷۱۳ تعداد دانلود : ۴۵۷

براساس دیدگاه علّامه طباطبائى، «مصحلت» داراى وجودى واقعى است. داشتن وجود واقعى، به معناى داشتن مابازاى خارجى نیست، بلکه مصلحت از مفاهیم فلسفى است که منشأ انتزاع واقعى دارد. تبیین هاى گوناگونى بر واقعى بودن مصلحت ارائه شده است؛ از جمله اینکه مصلحت، امر وجودى و مستمرى است که مقتضاى طبیعت اشیاست؛ پشتوانه اعتباریات بوده، نفس حکم و فعل الهى است؛ نشانه حکیمانه بودن فعل است و ملاک حسن و خیر تکوینى مى باشد. با دقت در آثار علّامه طباطبائى، چهار نحوه هستى براى مصلحت مى توان بیان کرد: هستى واقعى خارجى، هستى منحاز از خارج و ذهن، هستى ذهنى و هستى اعتبارى. براساس دیدگاه علّامه، مصلحت داراى مراتب وجودى شدید و ضعیف است و در این نوشتار تشکیک در مصلحت را براساس مصادیق مصلحت که عبارت اند از «حقیقت اشیا»، «غایت»، «فعل» و «جامعه»، تبیین کرده، ظرف تحقق مصلحت را در دو عالم «تکوین» و «تشریع» یافتیم.

۱۲۷۴.

روش های برخورد پیامبر صلی الله علیه و آله با خطاکاران

نویسنده: مجید زیدی جودکی

منبع: حسنا سال هفتم بهار ۱۳۹۴ شماره ۲۴

کلیدواژه‌ها: روش خطاکار پیامبر صلی الله علیه و آله

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۰۴۸ تعداد دانلود : ۱۲۴۰

این پژوهش روش های پیامبر صلی الله علیه و آله در برخورد با افراد خاطی با اختلاف انواع خطاهایشان را بررسی کرده است. پیامبر صلی الله علیه و آله برای برگشت افراد خاطی به حق و پایبندی به آن، از هیچ گونه تلاشی دریغ نکرد و به خاطر اهتمام و توجّهی که به هدایت خلق داشت، سرلوحه رفتارش در برخورد با خطاکاران، دعوتشان به حق و تعدیل سلوکشان بود تا مجرد طرد آنان و انکار خطاهایشان و این باعث شد با وجود غلبه و سیطره بر خطاکار و مغلوب در برابرشان بشدت متواضع باشد. این پژوهش با هدف تعلیم سیره نبوی در چگونگی دعوت و ارشاد خطاکاران و بررسی احوال خطاکاران و شناخت نقاط ضعف و قوت در نزد آنان صورت گرفته است.

۱۲۷۵.

بررسی مسئله تشابه در احادیث اعتقادی الکافی از نگاه مجلسی و مازندرانی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: مهدی جلالی حسن نقی زاده مصطفی فروتن تنها

منبع: مطالعات قرآن و حدیث سال هشتم بهار و تابستان ۱۳۹۴ شماره ۲ (پیاپی ۱۶)

کلیدواژه‌ها: حدیث کلامی متشابه الکافی اعتقادی علامه مجلسی مولی صالح مازندرانی

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۲۳۴ تعداد دانلود : ۷۶۱

احادیث معصومین(ع) همانند قرآن، محکم و متشابه دارند. برخی از احادیث اعتقادی، مفادی شبهه انگیز و ظاهری غیرقابل قبول دارند که شارحان حدیث، به شرح ظواهر غیرقابل قبول و تأویل برای رفع اشکال آن ها پرداخته اند. این رویکرد، گاهی با استفاده صریح از اصطلاح تشابه و زمانی بدون اشاره به این اصطلاح بوده است. در این مقاله در پی بیان چگونگی عملکرد دو شارح الکافی یعنی علامه مجلسی و مولی صالح مازندرانی در تعریف و واکاوی متشابهات حدیثی در روایات اعتقادی الکافی هستیم. این نوشتار ضمن نشان دادن باور آن دو به اهمیت این مقوله در حدیث بسان اهمیت آن در قرآن، به مبانی نظری آن دو در این مسئله پرداخته و نشان می دهد که توجه جدی و وافی به این مقوله داشته و در جهت حل تشابه و رفع تعارض ظاهری این گونه اخبار حرکت کرده اند. درنهایت، نقدهایی بر تعریفشان از تشابه در حدیث و مصداق هایی که برای حدیث متشابه آورده اند، وارد شده است.

۱۲۷۶.

نقد روایتی درباره نشانه های بی عقلی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: مصطفی فروتن تنها

منبع: علوم قرآن و حدیث سال چهل و هفتم بهار و تابستان ۱۳۹۴ شماره ۹۴

کلیدواژه‌ها: نقد حدیث حماقت نشانه های بی عقلی فرهنگ عرب تأثیر فرهنگ بر حدیث

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۴۶۳۶ تعداد دانلود : ۷۷۱

در میان روایات مربوط به نشانه های عقل، روایتی به نقل از امام صادق (ع) به چشم می خورد که بلندی ریش، نقش انگشتر و کنیه فرد را نشانه ای بر کشف عدم عقلانیت او معرفی می کند. در این مقاله ضمن بررسی سندی و متنی این روایت، به دنبال کشف گوینده حقیقی این سخن و احتمالات مختلف در مورد منشأ و گوینده اصلی این روایت و دلیل وجود آن در برخی منابع روایی هستیم. از نتایج این مقاله، ناهمگونی آن با سایر روایات مرتبط و تشکیک جدی در صدور این روایت از معصوم (ع) است. به نظر می رسد این سخن، متأثر از فرهنگ عرب، وارد کتب روایی شده است.

۱۲۷۷.

دو «عمرو» و یک حدیث اثناعشری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: سید محمدرضا لواسانی

منبع: علوم حدیث سال ۲۰ بهار ۱۳۹۴ شماره ۱ (پیاپی ۷۵) 95 - 115

کلیدواژه‌ها: عمرو بن خالد ابو خالد واسطی عمرو بن ثابت ابن ابی المقدام جارودیه اخبار دوازده امام

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی حدیث و علوم حدیث

تعداد بازدید : ۸۱ تعداد دانلود : ۶۶

عمرو بن خالد واسطی معروف به «ابو خالد واسطی» و «عمرو بن ثابت بن هرمز» مشهور به «عمرو بن ابی المقدام» دو تن از راویان حدیث در قرن دوم هجری اند. در باره گرایش فکری این دو تن، بین رجالیان امامی اتفاق نظر وجود ندارد. مقاله حاضر می کوشد گرایش فکری این دو را با تکیه بر قراین تاریخی معلوم سازد. یکی از ملاک های مهمی که به این منظور به کار گرفته می شود، توجه به محتوای اخباری است که از اینان نقل شده است. با به کار گیری این ملاک، نتیجه گرفته می شود که ابو خالد متعلق به فرقه جارودیه و ابن ابی المقدام، بر خلاف پدر بتری اش، به احتمال زیاد، امامی مذهب بوده است. پس از آن، مقاله نشان می دهد که در یکی از اخبارِ دال بر موضوع دوازده امام، نام عمرو بن خالد، به اشتباه، جایگزین نام عمرو بن ثابت شده است.

۱۲۷۸.

کاربرد «حدیث» و «روایت» در فهرست و رجال پیشینیان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: احسان سرخه ای

منبع: علوم حدیث سال ۲۰ تابستان ۱۳۹۴ شماره ۲ (پیاپی ۷۶) 93 - 119

کلیدواژه‌ها: حدیث روایت فهرست رجال قدما

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی حدیث و علوم حدیث

تعداد بازدید : ۹۵ تعداد دانلود : ۸۷

«حدیث» در لغت به هر چیز جدید گفته شده است؛ اما معمولاً این واژه در سخن و گفتار به کار می رود. «روایت» نیز در لغت به معنای جریان و نقل است؛ اما بیشتر در معنای گزارش کاربرد یافته است. این پژوهش با تکیه بر کاربردهای «حدیث» و «روایت» در نزد فهرست نگاران و قدمای رجالیان، تلاش نموده است فهمی بهتر از مقصود ایشان در گزارش شرح حال محدثان و ارزیابی آنها به دست دهد. تأکید این نوشتار بیشتر بر تبیین کاربردهای «روایت» است؛ زیرا گستردگی کاربرد روایت در باره منابع مکتوب، محور بودن آنها در روایت احادیث نمایان می سازد. بررسی استعمالات نشان می دهد که «حدیث» در معنای لغوی، درج اقوال ائمه:، گزینش آنها از دیگر آثار و در احادیث منقول از یک مؤلف در آثار دیگر به کار رفته است. «روایت» نیز علاوه بر معنای لغوی، در گزارش شفاهی احادیث، گزارش کتب دیگران و گزارش نسخه ای از یک کتاب، کاربرد یافته است.

۱۲۷۹.

بررسی احادیث انحصار احسان به افراد نجیب و دین دار(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: مهدی جلالی رحیمه شمشیری زهره حیدریان شهری

منبع: تحقیقات علوم قرآن و حدیث سال دوازدهم تابستان ۱۳۹۴ شماره ۲ (پیاپی ۲۶)

کلیدواژه‌ها: احسان نقد حدیث نجیب دین دار لئیم

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۴۹۵ تعداد دانلود : ۶۶۲

در برخی منابع روایی شیعه و سنی روایتی با صیغه های متعدد و اسانید متفاوت نقل شده که مهم ترین نقل آن عبارت «لَا تَصْلُحُ الصَّنِیعَةُ إِلَّا عِنْدَ ذِی حَسَبٍ أَوْ دِینٍ» است. ظاهر این روایت، گستره احسان را به یکی از دو قید نسب والا {اصالت خانوادگی} یا دینداری{اصالت دینی} محدود و مشروط کرده است. این در حالی است که در قرآن کریم و روایات معصومان(ع)، نیکی و احسان به عنوان یک اصل انسانی مشتمل بر نوع انسان با هر کیش و آیین، بلکه فراتر از آن و نسبت به هر جانداری مطلوب است. به نظر می رسد این روایت در صدد نفی مطلق احسان از برخی افراد نیست، بلکه در صدد نفی احسان ابتدایی از ایشان است. دلیل نفی و عدم مصلحت چنین احسانی، ویژگی های غالبی شخصیتی و رفتاری انسان های غیر شریف و نجیب و بعضاً انسان های بی دین (یا بی قید و بند در امور دینی) است. یکی از بارزترین رفتارهای چنین انسان هایی، ناسپاسی و کفران نعمت است.

۱۲۸۰.

شیوه های نقل به معنای احادیث در مجمع البیان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: مهدی اکبرنژاد قدرت ذوالفقاری فر

منبع: تحقیقات علوم قرآن و حدیث سال دوازدهم تابستان ۱۳۹۴ شماره ۲ (پیاپی ۲۶)

کلیدواژه‌ها: روایت نقل به معنا مجمع البیان آسیب شناسی حدیث

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۵۸۵ تعداد دانلود : ۷۶۲

از جمله مباحثی که در علوم حدیثی مورد بحث و بررسی قرار گرفته، موضوع نقل به معنای احادیث می باشد که درباره اصل آن موافقان و مخالفانی وجود دارد، و عده ای که پذیرفته اند، تحت شرایطی خاص آن را مجاز دانسته و معتقدند که خارج از این ضوابط نباید نقل به معنا صورت گیرد. نوشته پیش رو در همین ارتباط درصدد است تا بررسی کند در تفسیر مجمع البیان که در آن به نقل روایات اهتمام و توجه شده، آیا نقل به معنای احادیث اتفاق افتاده است یا خیر؟ و آیا معیارهای لازم در این نقل به معنا رعایت شده است؟ روش تحقیق در این مقاله تحلیلی توصیفی و با استفاده از منابع کتابخانه ای می باشد. یافته این پژوهش آن است که در این تفسیر، چهار نوع نقل به معنا به کار رفته است؛ جابجایی واژه های مترادف، استناد به بخشی از الفاظ یا مضامین روایات، ترکیب عبارات چند حدیث و ارائه ساختاری جدید از روایات، که به تفصیل بیان شده اند. همچنین مشخص شد که این نقل به معنا آسیب هایی نیز داشته است که در این پژوهش بدان پرداخته شده است.

درخت حوزه‌های تخصصی