فیلترهای جستجو:
فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱٬۰۴۱ تا ۱٬۰۶۰ مورد از کل ۵٬۵۶۴ مورد.
حوزههای تخصصی:
در تفسیر روح المعانی آلوسی درباره سبب نزول سوره والعادیات دو روایت متفاوت از امام علی علیه السلام و ابن عباس نقل شده است. حضرت علی علیه السلام سبب نزول و موضوع سوره را با فریضه حج مرتبط دانسته وآیات را مطابق با آن تفسیر کرده اند؛ اما ابن عباس سبب نزول سوره را با فریضه جهاد مرتبط دانسته و تفسیری متفاوت بیان داشته است. هرچند ابن عباس پس از شنیدن کلام امام علی علیه السلام از نظر خود بر می گردد، اما آلوسی اصرار دارد که نظر ابن عباس درست تر است و آن را بر روایت امام علی علیه السلام ترجیح می دهد. مقاله پیش رو به روش توصیفی-تحلیلی با رویکرد قرآنی- روایی و با فرض صحت سند به بررسی و تحلیل نظر آلوسی پرداخته وآن را ازنظر دلالی مورد ارزیابی قرار داده است. نتیجه تحقیق نشان می دهد: گر چه نظر امام علی علیه السلام بر نظر ابن عباس به دلایلی برتری دارد و رجوع وی از نظر خدش نیز این مسأله را تایید می کند؛ اما مضامین سوره گنجایش پذیرفتن هردو رأی را دارد و می توان بین آنها جمع کرد.
بررسی مبانی رجالی علامه شوشتری در قاموس الرجال(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
یکی از مهمترین جوامع رجالی معاصر، قاموس الرجال تألیف محمد تقی شوشتری است. این کتاب رجالی، در واقع نقدی بر کتاب رجالی تنقیح المقال تألیف مامقانی است. اگرچه قاموس الرجال با نگاه به کتاب مذکور و در نقد آن تدوین گردیده، اما مؤلف آن، دارای مبانی و آرای مستقلّی است که بر اساس آن، مبانی و آرای رجالی خود را مطرح کرده است. حال مسأله ای که مطرح می گردد آن است که به طور کلی مبانی رجالی اختصاصی شوشتری چیست؟ پاره ای از مبانی او را می توان از مقدمه قاموس الرجال شناسایی کرد؛ چنان که دیگر مبانی وی از طریق تتبع در سایر آثار و دیدگاههای وی قابل شناسایی است. براین اساس مهمترین مبانی رجالی اختصاصی علامه شوشتری عبارتند از: حجیت منقولات ابن داود و علامه حلی از اصول رجالی متقدم، رجحان نقل ابن داود از کتب رجالی شیخ طوسی، رجحان نقل علامه حلی از رجال نجاشی، عدم اعتماد کامل به رجال کشّی و لزوم نگرش انتقادی به آن، حجیت توثیق غیر امامی و برتری آن نسبت به توثیق امامی، ممدوح بودن راویان مهمل و اعتبار روایات آنان است.
تجلی ایمان در اعضا وجوارح انسان در روایت امام صادق (علیه السلام)(مقاله ترویجی حوزه)
منبع:
حدیث و اندیشه پاییز و زمستان ۱۳۹۶ شماره ۲۴
65 - 85
حوزههای تخصصی:
در این مقاله ضمن بیان چیستی ایمان و مراحل آن، با بهره گیری از یک روایت امام صادق(ع) در اصول کافی، به بررسی وظایف ایمانی اعضاء و جوارح انسان و عملکرد هر یک از آنها پرداخته یم. . بر اساس این روایت هر کس به هر اندازه خود را متصف به این وظایف کند، به همان میزان، درجه ایمانی خود را بالا برده و هر قدر کوتاهی نماید، درجه ایمانی خود را پایین آورده است. از نوع رویکرد این روایت بدست می آید که ایمان یک حقیقت سریانی است که در تمام وجود مومن سریان دارد و در نوع عملکرد او به صورت مستقیم در همه اعضاء و جوارحش تاثیر می گذارد و برای او تعهد ایجاد می کند. در این مقاله جنبه های این تاثیر بر اساس روایت مذکور واکاوی شده است.
«زیارت غدیریه» از منظر روش تفسیری «مصداق یابی»(مقاله ترویجی حوزه)
منبع:
حدیث و اندیشه پاییز و زمستان ۱۳۹۶ شماره ۲۴
86 - 108
حوزههای تخصصی:
زیارت غدیریه از زیارات مشهور و معتبر شیعه می باشد که در برخی کتاب های ادعیه و زیارات، با سند معتبر از امام هادی (ع) نقل گردیده است. در این زیارت، 50 آیه از قرآن کریم تجلّی یافته است. پرسش پژوهش حاضر این است که آیات مذکور در زیارت غدیریه، چه مصادیقی دارند و چه حوزه هایی را شامل می شوند؟ این مقاله در صدد است با اتّخاذ روش توصیفی- تحلیلی، ضمن بررسی سندی زیارت غدیریه، با استناد به محتوای زیارت و روایات تفسیری فریقین، مصداق آیات این زیارت را شناسایی نماید. بررسی ها نشان می-دهد وثاقت تمامی رجال سلسله سند و قوت محتوایی زیارت، نشان از صحیح بودن زیارت دارد. بسیاری از آیات تجلی یافته در این زیارت در حوزه ولایت امام علی (ع) هستند که با بررسی آن ها می توان گفت امام علی(ع) در مصداق برخی آیات، با برخی اولیای الهی و مؤمنان شریک است؛ مصداق برخی آیات نیز منحصر به امیرالمؤمنین علی(ع) است.
بررسی سبک شناسانه دلالت های آوایی و نحوی زیارت نامه اربعین
حوزههای تخصصی:
زیارت نامه ها همانند سایر متون دینی از ادبیات والا و با ارزشی برخوردارند اگر همانند دیگر متون در چاچوب علوم و دانش های ادبی نوین تحلیل شوند علاوه بر درک زیبایی های ادبی آن ها، موضوع و محتوای مورد نظر آن به صورت علمی برای مخاطبان عرضه می شود. یکی از دانش های ادبی نوین، دانش سبک شناسی است که متن ادبی را به لایه های آوایی، صرفی ، نحوی و بلاغی تجزیه می کند سپس با بررسی ویژگی های هر سطح و تکرار آن ها در متن ، دیدگاه و احساس خالق اثر را درباره ی موضوع بیان می کند تا مخاطب شناخت علمی و درکی بهتری نسبت به اثر به دست آورد. زیارت امام حسین(ع) در روز اربعین یکی از علامات مومن معرفی شده است. در خصوص این مناسبت از امام صادق(ع) زیارت نامه ی اربعین نقل شده است که در آن اوصاف و خصایل امام حسین(ع)، مقام و جایگاه ایشان، وصف دشمنان حضرت و اوصاف اهل بیت(ع) را ذکر کرده اند. تحلیل موضوعات زیارت نامه ی اربعین براساس دانش سبک شناسی، در دو لایه ی آوایی و نحوی نشان می دهد که امام صادق (ع) در سطح آوایی با تکرار کلمات خاص، قرار دادن صامت های هم آوا کنار یکدیگر ،تکرار مصوت ها، کاربرد سجع در کلام خود علاوه بر اینکه معنای مورد نظر خویش را انتقال می دهند، به موسیقی داخلی و بیرونی متناسب با معنای کلام در هر موضوع توجه کرده اند تا اثر بخشی کلام در مخاطبان دوچندان شود. ایشان در لایه ی نحوی جملات اسمیه را برای بیان ثبوت اوصاف امام حسین(ع) و جملات فعلیه با افعال مضارع ذکر کرده تا پویایی و حیات معنای جملات را بیان کنند، از جملات کوتاه برای ذکر احساس و عاطفه و از جملات طولانی برای بیانی آرام بهره برده اند. این امور در برخی زیارت نامه ها تکرار می شوند؛ از این رو، علاوه بر اینکه دیدگاه و احساس گوینده ی زیارت نامه یعنی امام صادق(ع)، بیان می شود، به طور غیر مستقیم برخی از موضوعات زیارت نامه های دیگر تحلیل شده اند.
روش شناسی کتاب البرهان فی تفسیر القرآن
منبع:
احسن الحدیث سال دوم پاییز و زمستان ۱۳۹۶ شماره ۴
89-102
حوزههای تخصصی:
رهیافت های تاریخی هرمنوتیکی به تفسیر قرآن
حوزههای تخصصی:
آموزه های قرآن و معصومین علیهم السلام در مسئله علم و ضرورت آن در تدوین علوم انسانی اسلامی
منبع:
مطالعات حدیث پژوهی سال دوم پاییز و زمستان ۱۳۹۶ شماره ۳ و ۴
130 - 146
حوزههای تخصصی:
پژوهش حاضر در صدد روشن شدن این مسئله است که علم به طور مطلق مورد تائید قرآن و اهل بیت (ع) است یا اینکه باید دارای شاخصه هایی باشد؟ مطالعه حاضر به روش توصیفی از نوع اسنادی و با جستجو در منابع کتابخانه ای (مکتوب و الکترونیکی) صورت گرفته است. قرآن و اهل بیت (ع) هر دو، نسبت به علم موضع ویژه ای دارند و انسان را به علمی خاص رهنمون می کنند که بعد مادی و معنوی را توأمان داشته باشد و آن علم از سرچشمه دین نشأت گرفته باشد. البته نسبت به علوم دیگر علمی که در راستای تحقق اهداف اسلام باشد را با رعایت جانب احتیاط مجاز می دانند. در تدوین علوم انسانی اسلامی هم از نظر روش و هم محتوا، قرآن اهل بیت (ع) محوریت دارند، در عصر غیبت نباید انتظار داشت که بتوان علوم انسانی کاملاً اسلامی بی قید و شرط تولید و تدوین کرد اما برای رسیدن به این هدف باید تلاش کرد و در بحث علوم انسانی غیر اسلامی باید استراتژی «اکل میته» را مدنظر قرار داد و گزینش را لحاظ نمود.
حجیت خبر واحد در مسائل اصول فقه(مقاله پژوهشی حوزه)
حوزههای تخصصی:
حجیت خبر واحد یکی از مباحث مهم اصول فقه است. از آنجا که اثبات حجیت یک چیز در یک علم، تلازمی حتمی با حجیت آن چیز در دیگر علوم ندارد و همان گونه که برخی حجیت خبر واحد را در فقه پذیرفته و در برخی علوم دیگر مانند کلام، تفسیر، اصول فقه نفی کرده اند، در این نوشتار تلاش شده تعمیم ادله مطرح شده برای حجیت خبر واحد نسبت به علم اصول فقه بررسی شود و تفاوت میزان دلالت هر کدام از این ادله یعنی قرآن و سنت و عقل و سیره عقلا و ... در خصوص اثبات حجیت خبر واحد در اصول فقه تبیین گردد.
فقه الحدیث در الکافی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
فقه الحدیث سرآمد و نتیجه دانش های حدیث است. این نوشتار با بررسی و تحلیل ابعاد مختلف الکافی، در صدد است تا ضمن کشف جلوه های فقه الحدیثی در آن، شیوه های فقه الحدیثی این کتاب را شناسایی و معرفی کند. مبانی نقدالحدیثی در گزینش احادیث، باب بندی و چینش احادیث و شرح مضمون احادیث، از جلوه های فقه الحدیث در الکافی است. کلینی در بهره گیری از مبانی نقدالحدیثی برای گزینش احادیث، بر شیوه های منصوص روایی تأکید دارد. اگرچه ایشان در تبویب منحصربه فرد کتاب، از ساختاری جامع و محکم بهره برده، ولی این ساختار کمتر نشان دهنده دیدگاه های اجتهادی کلینی است. شروح کلینی در ذیل روایات، حکایت از توجه کلینی به ابعاد مختلف فقه الحدیث از قبیل تلاش برای فهم معنای ظاهری حدیث، فهم مقصود واقعی معصوم و جمع بین احادیث متعارض دارد. به خدمت گرفتن مفاهیم عقلی و کلامی، توجه به خانواده حدیث و استفاده از شیوه های رایج اجتهادی در جمع بین روایات متعارض، از شیوه های موردتوجه کلینی در این مسیر است.
ارزیابی کاربست احادیث نبوی در تبیین مفردات قرآن در تفسیر کشاف و بازتاب آن در ترجمه های فارسی معاصر قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
یکی از مبانی مهم زمخشری در تفسیر کشاف، استفاده از احادیث نبوی برای واکاوی مسائلی نظیر علوم ادبی، علوم قرآنی و... در جهت فهم معنای آیه است؛ در این میان، وی در 20 مورد، از احادیث نبوی برای کاربست معنای واژگان استفاده نموده است. در این راستا پژوهش حاضر با روش توصیفی – تحلیلی و رویکرد انتقادی، چهار کاربستِ چالش زا، از حیث معنای واژه را با تحلیل دیدگاه زمخشری و روایت مربوطه، مورد ارزیابی قرار داده، سپس نتیجه بررسی صورت گرفته از معنای واژه را در ترجمه های فارسی معاصر بازتاب داده و در نهایت به این نتیجه رسیده است که از یک سو زمخشری در اکثر موارد، کاربست روایات را به درستی اشاره ننموده است و از سوی دیگر، ترجمه های فارسی نیز در برگردان واژگان مورد بررسی، به این موضوع توجه کامل، مبذول نداشته اند. در هر حال مرحوم مشکینی از سایر مترجمان مورد بحث، دقیق تر عمل نموده است.
آسیب شناسی ترجمه ساختار نحوی حال مفرد در ترجمه های فولادوند، مشکینی و الهی قمشه ای (مطالعه موردی جزء 30 قرآن کریم)
منبع:
احسن الحدیث سال دوم بهار و تابستان ۱۳۹۶ شماره ۳
21-51
حوزههای تخصصی:
تحلیل احادیث طینت از منظر فقه الحدیث(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
احادیث طینت ازجمله روایات کلامی است که در کتب حدیثی شیعه همچون اصول کافی از شیخ کلینی، التوحید از شیخ صدوق و دیگر منابع معتبر آمده است. باتوجه به بحث های ریشه دار جبر و اختیار بین مذاهب و فرقه های مختلف مسلمانان، فهم صحیح این روایات می تواند به بخشی از اختلافات کلامی مسلمانان و نیز اختلاف کلامی بین مسلمین و پیروان ادیان دیگر پایان دهد یا دست کم تفسیر و دیدگاه جدیدی را در بین صاحب نظران مطرح کند. نگارنده دراین باره، پس از تبیین معنای طینت و اهمیت آن از نظر آموزه های دین اسلام، با استناد به منابع اسلامی به این نتیجه رسیده است که این احادیث را می توان براساس علم الهی تأویل کرد؛ زیرا اولاً چنین تأویلی منافی با اختیار نیست، ثانیاً آیات شریفه قرآن و خانواده حدیثی(احادیث مربوط به سعادت و شقاوت، فطرت، علم الهی و عدل الهی) آن را تأیید می کند.
بررسی کاربرد عقل در نقد روایات(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
عقل زیربنای تمام معیارهای نقد حدیث بوده و درنهایت این عقل است که با اعمال معیارهای دیگر بر سند و متن روایت، به صحت یا جعلی بودن آن حکم می کند. علاوه بر مبنا بودن عقل برای سایر معیار های نقد، یافته های خود عقل نیز به تنهایی می تواند در تشخیص صحت حدیث نقش داشته و حکم نهایی درباره صحت آن با بررسی و تطبیق محتوای روایت بر مبانی عقلی صادر شود. به عبارت دیگر، عقل از یک طرف، ابزاری برای فهم صحت حدیث به کار می رود و از طرف دیگر، خود عقل به تنهایی می تواند منبعی برای درک صحت محتوای حدیث و تطابق آن با بدیهیات و استدلال های عقلی باشد. باتوجه به کارایی نخست عقل، از آن به عنوان عقل آلی و براساس کارایی دوم، از آن به عنوان عقل مستقل یاد می شود.
بى اعتنایى شیعیان واقعى به دنیا(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
این مقال شرحى است بر کلام امیرمؤمنان على علیه السلام در باب ویژگى شیعیان واقعى و بى اعتنایى آنان به دنیا. باورمندى انسان به اینکه براى خواسته هاى انسان مرزى وجود دارد و آزاد نیست که هر چیزى را از هر راهى به دست آورد، ریشه در نوع شناخت و نگرش انسان به هستى دارد. بدون نگرش هستى شناسانه توحیدى، نمى توان کسى را قانع کرد کارى انجام دهد و یا از انجام آن خوددارى کند. مکتب لیبرالیسم بر این جهان بینى مبتنى است که زندگى انسان در دنیا خلاصه مى شود، با مرگ طومار زندگى انسان بسته مى شود؛ لذا همه لذایذ انسان در دنیا خلاصه مى شود و او باید همه همت خویش را نهایت لذت از منافع دنیوى به کار گیرد، اما در جهان بینى الهى، زندگى در دنیا خلاصه نمى شود، سراى جاودانه مقصد نهایى بشر است و بهشت جاودان در انتظار او. در این جهان بینى، رویگردانى از لذایذ گذراى دنیایى، براى نیل به سعادت جاودانه امرى پسندیده است. ازاین رو، افراد زرنگ و موفق، کسانى هستند که به دنیا اعتنایى ندارند و به آن دل نمى سپرند؛ جانشان مجلاى نور الهى است.
نشانه شناسی و تحلیل فرامتنی برخی از کنایات نهج البلاغه(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
در زبان معیار و کلام روزمره، تعبیراتی به کار می رود که مدلول کلماتش فراتر از معنای ظاهری آن هاست؛ تعبیراتی که به سبب فقدان قرینه بازدارنده، معنای لازمی آن ها اراده می شود و کنایه نام دارند. پی بردن به مفهوم این قبیل تعابیر، مستلزم عرضه دال یا نشانه های زبانی آن ها، بر مبانی و اصول سیمیولوژیک یا نشانه شناسی و تحلیل فرامتنی آن هاست. ازاین رو در عرصه حدیث پژوهی، درباره تعابیری از قبیل «رفقا بالقواریر» در حدیث نبوی و «سدلتُ دونها ثوبا» در خطبه امیر مؤمنانR که صبغه کنایی دارند، نمی توان به معنای ظاهر الفاظ آن ها بسنده کرد. در این جستار، با روش توصیفی استنتاجی، به بررسی و تحلیل فرامتنی تعابیر کنایی، «لِلّهِ أبُوهُم»، «هَبَلَتهُمُ الهبُولُ» و «ثَکِلَتک أُمُّک» که در متون روایی و خطب نهج البلاغه پر بسامدند پرداخته می شود. بدین منظور، پیشینه و زمینه کاربرد آن ها در فرهنگ و ادب جاهلی و صدر اسلام تبیین شده و با ملاحظه شخصیت کاربران آن ها، معلوم شده که برخلاف آنچه مشهور است، این قبیل تعبیرات، کنایاتی از نوع تعریض هستند و در اکثر موارد، معنای لفظی این عبارات که نفرین باشد مراد نیست بلکه اظهار تعجب، شگفتی و البته گاهی نکوهش، از مفاهیم نهفته این تعبیرات و مراد کاربر آن هاست.
قضیه حقیقیه و خارجیه در حدیث مفهوم شناسی، پیشینه و قاعده اوّلی(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
علوم حدیث سال ۲۲ تابستان ۱۳۹۶ شماره ۲ (پیاپی ۸۴)
3 - 26
حوزههای تخصصی:
در اصول فقه، به قضایایی که دایره عمل آنها، به زمان، مکان و مخاطبِ خاص منحصر است و حکم آن جنبه عمومی ندارد، «قضیه خارجیه» اطلاق می شود و در مقابل آن، «قضیه حقیقیه» قرار دارد. این دو اصطلاح، توسط آخوند خراسانی از دانشِ منطق وارد مباحث اصول فقه شد و پیش از آن، فقها اصطلاح «قضیهٌ فی واقعه» را استفاده می کردند که تفاوت هایی با قضیه خارجیه دارد.اختصاص یک روایت به موقعیت و شرایط خاص، از صدر اسلام وجود داشت؛ هرچند این اصطلاحات، مربوط به زمان تدوین دانش هاست. در نگاه ظاهری، به صرف احتمال مختص بودن یک روایت به شرایط خاص، قضیه خارحیه مطرح می شود؛ درصورتی که قاعده اوّلی، اشتراک در موضوعات و احکام است. تعریف و تبیین این اصطلاح ها، در کلمات علما مطرح است؛ ولی به شکل متمرکز، به مفهوم شناسی این اصطلاح ها و تفاوت آن با یکدیگر و همچنین، پیشنیه مفصل آن و تبیین قاعده اوّلی در این زمینه، پرداخته نشده است.
نگرشی نو بر کارکردشناسی بافت زبانی در فهم و انتقال مضامین نهج البلاغه(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
علوم حدیث سال ۲۲ تابستان ۱۳۹۶ شماره ۲ (پیاپی ۸۴)
27 - 50
حوزههای تخصصی:
یکی از کارآمدترین روش های فهم متن، روش سمانتیک یا معنا شناسی است که در این بین، معنا شناسیِ هم زمانی یا توصیفی، به مطالعه علمی شناخت یک واژه و یا اصطلاح در بافت کلام می پردازد. در این نوع معناشناسی، توجه به بافت زبانی و همچنین، واژه های همنشین یک واژه یا اصطلاح، می تواند مترجم را در برقراری پیوند منسجم بین واژگان متن، و در نتیجه، تولید معنایی دقیق و منطبق با زبان مبدأ، یاری نماید. با توجه به صبغه ادبی نثر نهج البلاغه و همچنین انسجام و تناسب فزاینده ای که در بافت آن دیده می شود، در این جستار کوشیده ایم تا ضمن شناخت اهمیت بافت زبانی، به بررسی و تبیین عملکرد شماری از ترجمه های فارسی خطبه های نهج البلاغه در اهمیت بخشی به مقوله همنشینی واژگان و بافت زبانی به منظور دستیابی به تعادل ترجمه ای بپردازیم. بدین منظور، با بررسی سه مؤلفه: عطف واژگان هم معنا به یکدیگر، چگونگی اسناد واژگان به یکدیگر و همچنین اضافه واژگان چندمعنا به برخی واژگان خاص و معیّن، به نقش بافت کلام و واژگان هم آیند در برابریابی ترجمه ای اشاره نموده ایم. برآیند این جستار نشان می دهد که عدم توجه به موقعیت واژگان در متن زبان مبدأ، مترجمان را در برابر یابی واژگان چندمعنا به چالش کشیده است و در برخی موارد نیز نادیده گرفتن تحولات شیوه اسناد اجزای کلام به یکدیگر و در نتیجه، تغییر معنای واژگان متوالی در بافت کلام، از دقت و انسجام برخی ترجمه ها کاسته است.
معناشناسی نسخ در پرتو روایت «ناسخ و منسوخ» امام علی (ع)(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
علوم حدیث سال ۲۲ زمستان ۱۳۹۶ شماره ۴ (پیاپی ۸۶)
147 - 167
حوزههای تخصصی:
ناسخ و منسوخ از جمله مسائلی است که صاحب نظران علوم قرآنی را از دیر باز به خود مشغول داشته و آثاری را در این حوزه به رشته تحریر در آورده اند. دستمایه اکثر پژوهش گران روایتی از امام علی (ع) است که در ضمن آن امیر المؤمنین به شخصی که در مسجد نشسته بود و مردم را موعظه می کرد، از علم به «ناسخ و منسوخ» سؤال کرد و چون فرد ابراز بی اطلاعی نمود، امام فرمود: خود و شنوندگان را هلاک کردی. با تأمل در این حدیث این سؤال در ذهن خطور می کند که ندانستن مفهوم چند آیه، بنا بر معنای کنونی نسخ، چگونه می تواند موجب هلاکت شود؟ پس روایت معنایی فراتر دارد. هدف مقاله حاضر معناشناسی نسخ در پرتو این روایت امام علی (ع) است که به روش توصیفی - تحلیلی با رویکرد حدیثی و تاریخی، پس از بررسی منابع اصیل، ضمن نشان دادن طرق حدیث، بیان می کند که: مفهوم نسخ در آن روزگار معنای وسیعی داشته و عناوین مختلفی از علوم قرآنی را در بر گرفته، به طوری که در گذر زمان از عمومیت آن کاسته و در معنایی خاص اصطلاح گشته و به تعبیری قبض مفهومی در آن رخ داده است. بر همین اساس، شخصیت مورد خطاب امام، به احتمال قوی، قصه گو بوده است و شکل گیری جریان قصّاص و عدم احاطه آن ها به علوم مورد نیاز جهت تفسیر قرآن، گُمانه عمومیت معنای ناسخ و منسوخ را تقویت می کند.
برنامه روزانه شیعیان واقعى (1)(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
امام سجاد علیه السلام برنامه «شبانه» شیعیان واقعى را عبادت، توبه، انابه، قرائت قرآن و ستایش خداوند و برنامه «روزانه» آنان را بردبارى، نیکوکارى و پرهیزکارى، مردم دارى و ارتباط خداپسندانه با مردم، جلب رضایت خدا و اجتناب از حرام و گناهان و عمل به تکالیف واجب خدا برمى شمارند.
یک مسلمان طبق تصریح قرآن کریم، در برابر هر رفتار ناپسندى باید با مدارا، بردبارى و مدیریت رفتار خود و کاملاً حساب شده عمل کند. علم و دانایى و آگاهى از تکالیف دینى، نیکى کردن و پرهیزکارى ازجمله ویژگى هاى شیعیان است. ترس از خدا از یک سو، لازمه باورداشت خداى سبحان و از سوى دیگر، عامل حرکت و کوشش و عمل. اما بزرگ ترین عذاب شیعیان، حرمان از گفت وگو با خداى سبحان است.