درخت حوزه‌های تخصصی

حدیث و علوم حدیث

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی ادبیات عرب تاریخ اسلام و سیره تصوف و عرفان اسلامی تفسیر و علوم قرآن حدیث و علوم حدیث علوم غریبه فقه و اصول گروه های ویژه منطق، فلسفه و کلام اسلامی
حدیث علوم حدیث
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین
فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۹۲۱ تا ۹۴۰ مورد از کل ۵٬۵۶۴ مورد.
۹۲۱.

مفاد حقیقی اسلوب حصر (قصر) در آیات و احادیث(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم حدیث سال ۲۳ بهار ۱۳۹۷ شماره ۱ (پیاپی ۸۷) 71 - 90

کلیدواژه‌ها: حصر قصر مدلول تصدیقی ثانی مراد جدی استنباط از قرآن و حدیث

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۵ تعداد دانلود : ۱۰۳
حصر عبارت است از این که چیزی یا کسی را به چیزی یا کسی آن چنان ویژه دارند که از او درنگذرد و در غیر او نباشد. دلالت حصر بر معنای مذکور مورد تردید است. بررسی مفاد واقعی این اسلوب مسأله اصلی این پژوهش است که به روش کتابخانه ای و تحلیل محتوا پی گرفته شده است. آیا ظهور این بیانات در انحصار، معتبر و قابل استناد است؟ احتمالات چندی وجوددارد: این که حصر را غیرحقیقی یا اضافی بدانیم؛ استفاده از حصر را یک تعبیر بلاغی لطیف برای بیان مبالغه آمیز کمال یک وصف بگیریم؛ آن را ادعایی و در مقام تأکید بدانیم؛ دست از حصر حقیقی برنداریم، ولی برای توجیه انحصار کلام از مصادیق مخفی و غیرظاهر سراغ گیریم. دلالت بر کلیت و انحصار را فقط به معنای بیان اقتضا و نه علت تام بدانیم یا بر مراتب تشکیکی معنا حمل کنیم یا کلیت و عموم آن را با دلیل منفصل تخصیص وتقیید بزنیم و ... خلاصه این که بر معنای حقیقی حصر به عنوان مرادجدی متکلم نمی توانیم پافشاری کنیم.
۹۲۲.

ردّ پای رجال واقفیه در وضع روایات مهدوی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: حدیث پژوهی سال دهم پاییز و زمستان ۱۳۹۷ شماره ۲۰ 275-310

کلیدواژه‌ها: روایک مههویک فقه الحهیث رجال واقفیه اما اظم

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۰۸ تعداد دانلود : ۵۰۹
علی رغم فساد مذهب واقفیان، به دلیل رویکرد عالمان امامیه در قبول روایات واقفیان توثیق شده،، ادا برخی از سران واقفیه در اسناد شماری از روایات مههوی به چشم می خورد. این در حدالی اسدک ده وجود ااگیز، های فرقه ای می توااه موجب جعل یا تحریف روایک تلقی شدود. از ناادا ده واقفیدان در از چنین ااگیز، ای برخوردار بود، ااه و از سوی دیگر در میان  تثبیک ادعای مههویک برای اما اظم عناصر روایی اخبار مههوی موجود در منابع امامیه با برخی از مصادیق تدارییی دور تکدوین و تثبیدک این فرقه شباهک هایی وجود دارد، تأمل و بررسی در این گواه روایات ضرورت می یابه. اتیاه بررسدی دلالی روایات اقل شه، از طریق ار ان و مشاهیر واقفیه و رخهادهای تارییی اواخر قدرن دو هادری اشان می دهه ه واقفیان با اههاف فرقه ای دسک به اقهامات جاعلااه زد، ااه ده روایدات موضدوا یدا محرّف به علل سهوی وارد منابع روایی امامیه گردیه، و به عنوان روایات معتبر مههوی تلقی شه، ااه.
۹۲۳.

تفسیر جنّت آدم(ع) در احادیث امامیه(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:
منبع: حدیث و اندیشه بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۲۵ 5 - 19

کلیدواژه‌ها: قصه آدم (ع) جنت آدم (ع) احادیث امامیه تفسیر روایی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۵۷ تعداد دانلود : ۴۷۸
جنّت، اصطلاحی قرآنی، برای اشاره به نخستین سکونت گاه آدم(ع) و همسرش است. بر پایه آیات قرآن، جنّت جایگاه مهمی در حیات آدم(ع) و همسرش دارد؛ زیرا آغاز زندگی مشترک آنان در این مکان بوده است و نافرمانی آن دو نفر نیز در این جنّت بوده است. تعیین موقعیت مکانی آن یکی از مسائل تفسیری قصه آدم است که در تعیین آن، میان قرآن پژوهان اختلاف نظر جدی وجود دارد. یکی از نظریات رایج، فرازمینی، یا بهشتی و آسمانی بودن مکان جنّت است، که واقعیت تاریخی و زمینی جنّت را انکار می کند و آن را به جهان دیگری احاله می دهد. این پژوهش، بر پایه احادیث امامیه، این نظریه را نقد می کند. نبود مستندات روایی معتبر، مخالفت با عقل، و تعارض با قرآن، از جمله مهم ترین آسیب های این نظریه است. در مقابل این نظریه، دیدگاه احادیث امامیه قرار دارد که بر زمینی بودن این جنّت تصریح دارد و آسیب های ذکر شده بر آن وارد نیست.
۹۲۴.

اعتبار سنجی توثیقات و تضعیفات رجالیان

نویسنده:
منبع: پژوهش های رجالی سال اول ۱۳۹۷ شماره ۱ 31-54

کلیدواژه‌ها: توثیق تضعیف قول رجالی قول خبره امر حسی امر حدسی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۱۳ تعداد دانلود : ۵۲۴
شناسایی أحوال راویان از حیث وثاقت و ضعف، وابسته به اقوال رجالیان است. مقاله حاضر به بررسی ارزش قول رجالی در توثیقات و تضعیفات می پردازد و به اشکالات بحث، به خصوص دو اشکال عدم حجّیّت قول ثقه در موضوعات و حدسی بودن این اِخبار، پاسخ داده و در اثبات این نظر که خبر واحد در موضوعات حجّت است، می کوشد. نیز مدعی است در صورت پذیرش اشکالات، قول رجالی را از باب حجّیّت قول خبره می توان مدلل کرد و حجیت آن را از باب ظنّ خاص (علمی) اثبات کرد و در این صورت، دیگر نوبت به انسداد صغیر نمی رسد.
۹۲۵.

تحقیق در اسناد و متن حدیث «جف القلم بما هو کائن» با روش تحلیل محتوا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: حدیث پژوهی سال دهم بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۱۹ 173-206

کلیدواژه‌ها: احادیث جف القلم اختیار تحلیل کیفی تحلیل کمی رخداد توأم

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۶۶۶ تعداد دانلود : ۱۰۰۵
احادیث «جف القلم» که در منابع حدیثی شیعه و سنّی با اسناد متعدد نقل شده، از جمله مستندات صوفیه، عرفا و برخی از مفسران است که تلاش کرده اند این احادیث را هماهنگ با موضوع جبر نشان دهند. برای رازگشایی مدلول اصلی، با استفاده از روش تحلیل محتوا که از ویژگی عینیت برخوردار است، حدیث مشترک در منابع شیعه و سنّی، مورد ارزیابی قرار گرفت. تحلیل کمّی نشان می دهد که توصیه های اخلاقی و مسئولیت انسان در قبال اعمال خود، در روز قیامت که دلالت بر مسئله اختیار انسان دارد، بیشترین موضوعات مطرح شده در حدیث هستند و بیانگر دغدغه اصلی پیامبر اکرم 2 در ایراد آن است. نمودارها و جداول بخش قیاس منطقی با شواهد مستقل نشان می دهد افعال منتسب به انسان نسبت به افعال منتسب به خدا و ضریب رخداد توأمی افعال انسان و ضمایر مربوط به او که به نقش آفرینی انسان در اعمال خود دلالت دارد، میزان بالاتری دارد وگویای وجود اختیار انسانی در انگیزه پیامبر اکرم 2 در بیان حدیث است. تحلیل کیفی نشان می دهد که عبارت «فجری القلم بما هو کائن» بیانگر تدبیر نظام علّی و معلولی عالم تکوین توسط خداوند در لوح محفوظ است. افزون بر آن، ارزش ها و رذایل اخلاقی و اختیاری می توانند به عنوان مانعی در برابر علل ناقصه در لوح محو و اثبات باشند و اثر نیک یا بد علت تامه(اسباب عامه) در لوح محفوظ را از بین ببرند.
۹۲۶.

مطالعه تحلیلی سیر پژوهش های غربی در حدیث امامیه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: حدیث پژوهی سال دهم بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۱۹ 251-278

کلیدواژه‌ها: حدیث پژوهی خاورشناسان سیر تطوری امامیه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۰۷ تعداد دانلود : ۹۳۱
شناخت ادوار تاریخی مطالعات و پژوهش های انجام شده در حدیث امامیه از سوی خاورشناسان، مقدمه ای است بر کشف نظریات، اندیشه ها، رویکرد ها و نقاط عطف موجود در هر دوره. در برآیند توجهات، پژوهش ها و نظریات ارائه شده در این باب، به لحاظ گذار تاریخی و سیر تطوری آثار خاورشناسی، چهار دوره زمانی متصور است که به طبع در هریک از ادوار می توان هم پوشانی ها و تلاقی گاه هایی یافت. همچنین، در هریک از اداور تاریخی، نقاطی بر پدیداری رویکردی نو در آن دوره وجود دارد. این نقاط مهم تاریخی، سرآغاز هر دوره به شمار می آیند و گاه با برآمدن یک پژوهش، گاه با ظهور یک خاورشناس و گاه با رخ دادن یک رویداد نقطه یابی می شوند. نوشتار حاضر بر آن است تا نقطه های عطف موجود در هر دوره را شناسایی کرده، بر آن اساس ابتدا و انتهای ادوار را برکاویم. شناساندن جریان غالب در هر دوره و ارائه تصویری روشن از تلاش مطالعاتی غربیان در باب حدیث امامیه از آغاز تاکنون، غایتی است که این پژوهش در پی آن است.
۹۲۷.

پژوهشی نو در گونه شناسی مدالیل روایات تفسیری و فواید آن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: حدیث پژوهی سال دهم بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۱۹ 45-76

کلیدواژه‌ها: گونه شناسی روایات تقسیم ثنایی تفسیر روایی مصداق بیان معنا

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۸۶ تعداد دانلود : ۸۷۴
بنا بر دلایل قرآنی، روایی و عقلی، باید در فهم قرآن از احادیث پیامبر 2 و اهل بیت k مدد گرفت. لذا گونه شناسی روایات تفسیری به منظور درک درست و عمیق از معرفتی که هر گزاره روایی در ارتباط با محوری از آیه به دست می دهد، از ضروریات فهم قرآن و حدیث است. طی یک تحقیق، با بررسی چند هزار روایت تفسیری و مداقه در آن، همه گونه های روایات تفسیری به دو بخش کلی تقسیم شده است: 1. گونه هایی که مرتبط با مدلول آیه است؛ 2. گونه هایی که مرتبط با مدلول آیه نیست. در این مقاله، گزارش بخش اول با روش تقسیم ثنایی بیان شده است؛ بدین صورت که هر گزاره روایی که بیانگرمدلولی از الفاظ آیه است به دو قسم کلی «بیان معنا» و «عدم بیان معنا» تقسیم می شود. گزاره هایی که بیانگر معنایی از آیه است نیز به دو بخش قابل تقسیم است: یا بیان منطوق آیه، اعم از منطوق لغوی(شامل معنای واژگانی، معنای صرفی، معنای نحوی) و منطوق اصطلاحی(مخصوص شریعت اسلام(بطن و تأویل) و سایر شریعت ها) است یا بیانگر منطوق نیست بلکه بیانگر مفهومی از آیه شامل مفهوم موافق، مفهوم مخالف، دلالت های التزامی و... می شود. گزاره هایی که بیانگر مدلولی از آیه است اما آن مدلول از معانی آیه نیست، بیانگر مصداقی از آیه است. تبیین گونه ها به روش تقسیم ثنایی، ارائه گونه هایی جدید و تعریف متفاوت گونه شناسی و بیان فواید گونه شناسی از تمایزات این مقاله با سایر مقالات گونه شناسی است .
۹۲۸.

بازشناسی احادیث مختص شیعه از میان احادیث مشترک فریقین درباره دجّال(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: حدیث پژوهی سال دهم بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۱۹ 151-172

کلیدواژه‌ها: دجال احادیث شیعه اهل تسنن تبارشناسی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۹۹ تعداد دانلود : ۷۶۶
در جوامع روایی اهل تسنن و شیعه، روایات فراوانی درباره دجّال وجود دارد. با این حال پاره ای از روایات به ویژه روایات سنی، به جوامع روایی شیعه راه یافته است. این مقاله با روش گردآوری کتابخانه ای و با مراجعه به منابع شیعه و اهل تسنن و با شیوه توصیفی تحلیلی(تحلیل محتوایی) برای اولین گام در تبارشناسی روایات مربوط به دجّال، به بازشناسی روایات شیعی و سنی در جوامع روایی فریقین در موضوعات وقایع زمان خروج دجّال، مکان خروج دجّال، زمان خروج دجّال، مکان های ایمن از فتنه دجّال و محل کشته شدن پرداخته و به این نتیجه دست یافته است که درخصوص موضوع فتنه دجّال و ریزعنوان های آن، از میان روایات فراوان موجود در جوامع روایی شیعه، فقط تعداد چهارده روایت، روایت شیعی به شمار می آید و بقیه روایات عامی هستند . نیز تعداد روایات جوامع روایی اهل سنّت بیشتر از روایات جوامع روایی شیعه است.
۹۲۹.

تحلیل آماری اسناد احادیث «ابواب التاریخ» کتاب الکافی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه علوم حدیث تطبیقی سال پنجم بهار و تابستان ۱۳۹۷شماره ۸ 97 - 112

کلیدواژه‌ها: کلینی اصول کافی ابواب التاریخ علم رجال احادیث تاریخی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۴۳ تعداد دانلود : ۳۲۰
شیخ کلینی در کتاب کافی تنها یک بخش با 257 حدیث را به «ابواب التاریخ» اختصاص داده که از پنج جنبه: طریقه نقل، اتصال سند، مشایخ بدون واسطه و با واسطه کلینی و راویان از امام این احادیث را مورد ارزیابی قرار دادیم. کلینی بیشتر روایات تاریخی خود را از مشایخ قمی خود اخذ کرده که در منابع رجالی موجود، می توان بر وثاقت و سلامت مذهب بیشتر مشایخ او پی برد، و تعدادی که وثاقت و مذهب آنها احراز نشده اند، به دلیل عدم وجود اطلاعاتی از آنان است، و نه عدم وثاقت و سلامت مذهب. کوفی ها بیشترین سهم را در نقل این روایات به خود اختصاص داده اند و بر همین مقیاس می توان فهمید که بیشتر روایات کتاب کافی از مشایخ قمی و توسط راویان کوفی نقل شده است.
۹۳۰.

نقش سیره و احادیث امام رضا(ع) در ساماندهی اخلاق مدیریتی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه علوم حدیث تطبیقی سال پنجم بهار و تابستان ۱۳۹۷شماره ۸ 75 - 96

کلیدواژه‌ها: امام رضا (ع) مدیریت اخلاق اسلام سازمان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۸۶ تعداد دانلود : ۲۶۶
مدیریت اسلامی، توان اداره نمودن یک مجموعه، برای رسیدن به اهدافی مشخص، طبق اخلاق و توحید اسلامی است. از آنجا که یکی از بخش های مهم مدیریت، اخلاق مدیریتی است و به این مهم، کمتر پرداخته شده، این نوشتار با استفاده از سیره و احادیث امام رضاg که نقش بسیار پررنگی در تبیین مدیریت اخلاقی برای نسل های مختلف دارد، کوشیده است، بخشی از این خلا را پر کند. نتایج پژوهش نشان می دهد، مدیر باید شرایط خاصی مانند علم، بردباری، اخلاق نیکو و خداترسی در تمامی بخش های مدیریتی را داشته باشد و وظیفه شناس و متواضع برخورد کند و با تلاش و برنامه ریزی به اهداف سازمان کمک کند. روش تحقیق این پژوهش توصیفی تحلیلی است و جمع آوری داده ها به صورت کتابخانه ای از کتب شیعی انجام شده است و از احادیث امام رضاg نکات مدیریتی استخراج و روشن سازی شده است.
۹۳۱.

تحلیل دیدگاه ها و مبانی آیت الله معرفت در کاربرد، دامنه و اعتبارسنجی روایات تفسیری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم حدیث سال ۲۳ پاییز ۱۳۹۷ شماره ۳ (پیاپی ۸۹) 102 - 122

کلیدواژه‌ها: احادیث تفسیری آیت الله معرفت نقد سندی نقد متنی تفسیر مأثور حجیت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۸ تعداد دانلود : ۹۹
آن ها که فی الجمله حجیت و کارآمدی روایات را در تفسیر باور دارند، برای دست یافتن به احادیث معتبر تفسیری دیدگاه های گوناگونی دارند که به مبانی آن ها برمی گردد. آیت الله معرف، قرآن پژوه برجسته این عرصه، در عناوین مختلف این باب دیدگاه هایی ویژه دارد. افزون بر اصل کارآمدی احادیث معصومان : در تفسیر و دلایل آن، این که در چه نوع موضوعاتی تفسیر با حدیث اعتبار دارد، یا سنخ آگاهی حاصل از تفسیر مأثور چیست، چه حدیثی، حدیث تفسیری محسوب است، احادیث چه بخشی از آیات را تفسیر کرده اند، حاملان روایات تفسیری چه کسانی هستند و از همه مهم تر این که راه نقد و پالایش حدیث تفسیری چیست، وجوه متعددی است که در این حوزه از آثار آن بزرگوار قابل برداشت است. نوشتار حاضر با جست وجو در آثار مکتوب و استقصای آثار شفاهی ایشان در حوزه علوم قرآن و تفسیر، به تبیین، تحلیل، مبنایابی و بررسی آن ها می پردازد و اهم نتایجی که آشکار می کند، عبارت است از این که آن مرحوم، برای حدیث تفسیری کاشفیت ذاتی قایل است و کارآمدی آن را منحصر به اموری نمی داند که اثر فقهی داشته باشد، بلکه معتقد است تمام قرآن توسط معصومان : تفسیر شده است و تمام احادیث معصومان به نوعی تفسیر قرآن است، حاملان تفسیر مأثور اعم از معصومان هستند و نقل دانشمندان صحابه و بزرگان تابعین هم در این باب معتبر است، به دلیل آسیب های خاص روایات تفسیری، نقد و تمحیص آن ها اهمیت ویژه دارد، نقد سندی این احادیث اهمیت درجه دوم دارد و در درجه اول نقد متن سودمند است، معیار اعتباری که نقد متن عرضه می کند عرضه به حجت عقول و محکمات کتاب و سنت است که حدیثی را کارآمد می کند که ابهام زا و معرفت افزا باشد. 
۹۳۳.

توثیق دراسه تعالیم عصمه الأئمه فی وصیه الإمام علی (ع)؛ نقد نظریه عبدالرحمن الجمیعان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات حدیثه فی نهج البلاغه السنه الاولی ربیع و صیف ۱۳۹۷ (۱۴۳۹ق) العدد ۲ 41 - 50

کلیدواژه‌ها: نهج البلاغه العصمه الجمیعان الإمام علی (ع) الإمام الحسن (ع)

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۸ تعداد دانلود : ۱۹۵
تعتبر وصیه الإمام علی إلى ابنه الحسن (علیهما السلام) واحده من أهم رسائل نهج البلاغه، والتی تسببت فی العدید من التحدیات لتعالیم عصمه الأئمه فی مذهب التشیع. فی هذا الصدد، یستنتج عبد الرحمان الجمیعان أحد علماء السلفیین بتحلیل هذه الرساله، أن الأئمه لیسوا معصومین من وجهه نظر الإمام علی (ع)، ویثبت عدم توافق تعالیم العصمه مع نهج البلاغه. فی هذه الدراسه، سیتم انتقاد هذه النظریه بالاستعانه بمنهج النقد الداخلی والخارجی. بینا فی النقد الداخلی أن المخاطب فی هذه الرساله هو من بنی آدم، وأن العصمه لاتتعارض مع مفهوم الخطیئه والذنب؛ فالأوامر والنواهی الموجهه إلى المعصوم ذات جانب إرشادی والمصعوم یحتاج فی علمه اللدنی إلى الله. فی النقد الخارجی، بینا أن هذه النظریه لاتتفق مع مختلف فقرات نهج البلاغه، والتی تم من خلالها شرح تعالیم العصمه.
۹۳۴.

نقش علمای فریقین ایرانی در گسترش معارف نهج البلاغه (به ویژه «ابویوسف یعقوب بن احمد»)(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه علوم حدیث تطبیقی سال چهارم پاییز و زمستان ۱۳۹۶شماره ۷ 115 - 131

کلیدواژه‌ها: نهج البلاغه شیعه یعقوب بن احمد

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۲ تعداد دانلود : ۱۵۳
نهج البلاغه به دلیل ویژگی های منحصر به فردش، از آغاز تألیف، مورد توجه مسلمانان اعم از شیعه و سنی در تمام ممالک اسلامی بوده است. ورود این کتاب به ایران نیز قبل از هر سرزمین دیگری، در همان سال های آغازین پس از تألیفش صورت پذیرفته است. بر اساس شواهد و قرائن تاریخی با اطمینان خاطر می توان ادعا نمود اولین کسانی که توجه ویژه به نهج البلاغه نموده و بر آن شروحی نوشتند، علمای شیعه ایرانی بودند؛ زیرا هشت شرح اولیه آن در جهان شناخته شده، از سوی علمای شیعه ایرانی نگاشته شده و این افتخار تا حدود دو قرن در انحصار آنان بوده است. در این میان، نقش علمای خراسانی، به ویژه نیشابوری به علت مرکزیت و جامعیت علمی اش در قرن 4 و 5 هجری بسیار برجسته است. از شواهد موجود، مانند نسخه های بسیار قدیمی و اجازات «نهج البلاغه» این گونه استظهار می شود که ابو یوسف یعقوب بن احمد بن محمد قاری نیشابوری، دانشمند و ادیب بزرگ نیشابوری، اولین کسی بود که نهج البلاغه را به ایران آورد و با برگزاری مجلس درس به تعلیم آن پرداخت. در حقیقت، با گسترش آن، سبب توجه سایر دانشمندان به این کتاب گران قدر و شرح و ترجمه نویسی آن شده است.
۹۳۵.

دعائم الاسلام از ورای دیدگاه ها(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآن و حدیث سال دهم بهار و تابستان ۱۳۹۶ شماره ۲ (پیاپی ۲۰)

کلیدواژه‌ها: وثوق صدوری قاضی نعمان دعائم الاسلام حجیّت ذاتی

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی حدیث و علوم حدیث حدیث کلیات فقه الحدیث حدیث شناسی
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی حدیث و علوم حدیث حدیث کلیات موارد دیگر متون حدیث
تعداد بازدید : ۱۷۵۰ تعداد دانلود : ۱۳۹۵
دعائم الاسلام نام مجموعه ای است حدیثی که مؤلف آن ابوحنیفه نعمان بن محمد از دانشمندان قرن چهارم است. از ویژگی های کتاب دعائم الاسلام اشتمال آن بر نقل بعضی منفردات خصوصاً در حوزه فقه است که در سایر مجامع حدیثی مانند آن یافت نمی شود، لذا پذیرش و یا طرد روایات دعائم الاسلام اثر غیرقابل انکاری در فرایند استنباط احکام شرعی خواهد داشت. در اعتبار احادیث این کتاب و وثاقت مؤلف آن اختلاف نظر وجود دارد. این کتاب در نزد اکثریت صاحب نظران نمی تواند در شمار دلیل و حجت قرار گیرد، بلکه حداکثر اینکه در نزد تعدادی از آنها به عنوان مویّد شمرده می شود. مختار نگارنده با گامی نو، امامی و ثقه بودن مؤلف و اعتبار کتاب بر پایه وثوق به صدور احادیث آن البته با در نظر گرفتن صحت و حجیت ذاتی آن احادیث است. این مقاله بر مبنای یافته فوق به صورت مستدل و نقد و بررسی اقوال و مستندات رقیب به همراه پاسخ به اشکالات مقدر سامان یافته است.
۹۳۶.

نقد و بررسی آراء خاورشناسان پیرامون اسناد حدیث(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه علوم حدیث تطبیقی سال چهارم بهار و تابستان ۱۳۹۶شماره ۶ 51 - 71

کلیدواژه‌ها: حدیث اسناد خاورشناسان فقه الحدیث

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۷۴ تعداد دانلود : ۲۱۵
به جرئت می توان گفت اسناد حدیث از مهم ترین ارکان حدیث است؛ چنان که در عصر حاضر خاورشناسان درباره آن شبهات و تشکیکات فراوانی مطرح کرده اند و مسلماً نقادی هایی به دنبال داشته است. هدف از نگارش این نوشتار، بررسی و نقد آرای خاورشناسان در باره اسناد حدیث است. پژوهش حاضر، در ابتدا مرحله پیدایش تاریخی سند را ذکر کرده، سپس نظریات خاورشناسان مهم را درباره اسناد حدیث مورد بررسی و نقد قرار می دهد. رهاورد این پژوهش نشان می دهد که اهداف مطالعات خاورشناسان و مبانی نظری آنها کاملاً متفاوت از مطالعات مسلمانان است؛ از این رو، روش شناسی آنها در زمینه مطالعات حدیثی مسلمانان کارساز نیست و ادله آنان برای اثبات مدعایشان کافی نیست؛ زیرا که اشکالات فراوانی در استدلال های آنها وجود دارد. در این نوشتار، این استدلال ها مورد بررسی و نقد قرار می گیرد.
۹۳۷.

بازخوانی دیدگاه ها و مناقشات درباب روایت شیخ طریحی(م1087ق) از حدیث کساء(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم حدیث سال ۲۲ زمستان ۱۳۹۶ شماره ۴ (پیاپی ۸۶) 31 - 50

کلیدواژه‌ها: حدیث کساء شیخ طریحی مرثیه و روایات داستانی مفاتیح الجنان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۷ تعداد دانلود : ۹۳
برخی از رویدادهای بحث برانگیز در تاریخ تشیع، به تقابل دو یا چند جریان فکری درباره اصالت یا مضمون روایات برمی گردد. محور یکی از این مجادلات - که نزدیک به دو قرن پیشینه دارد - روایتی متفاوت از واقعه کساء است. اصل حدیث، هرچند در منابع شیعه و سنی به ثبت رسیده، اما این روایت - که با ساختار ادبی و داستانی از زبان حضرت زهرا (س) نقل شده و موجب برانگیختن احساسات شنوندگان می شود - هر از چندی موجب تقابل دو جریان فکری شد که آخرین بار در یک دهه گذشته رخ داد. هدف نوشته حاضر اثبات یا رد این روایت مذکور نیست، بلکه تلاش شده تا پس از بررسی اجمالی شخصیت نخستین نقل کننده روایت و انگیزه وی، به مهم ترین نظریات و اقدامات علما، محققان و عموم شیعیان در مقاطع مختلف زمانی در این باره پرداخته شود. 
۹۳۸.

مصداق شناسی آیه دابه الارض باتوجه به روایات فریقین(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: حدیث پژوهی سال نهم پاییز و زمستان ۱۳۹۶ شماره ۱۸

کلیدواژه‌ها: امیرالمؤمنین حضرت علی (ع) تفسیر تطبیقی آخرالزمان رجعت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۲۶ تعداد دانلود : ۸۹۰
به دلالت آیه 82 سوره نمل، یکی از وقایعی که در آخرالزمان روی خواهد داد، اخراج «دابه» از زمین خواهد بود. بنای قرآن در بیان خصوصیات دابه، اجمال بوده است، لذا با استفاده از آیات قرآن نمی توان مصداق دابه را تشخیص داد. به همین دلیل، تنها منبعی که می تواند مصداق دابه را روشن کند، روایات حضرات معصومینk است. روایات شیعه و اهل سنت در این زمینه تفاوت زیادی دارند. عموم روایات شیعه، امیرالمؤمنینR را مصداق دابه معرفی کرده اند و عموم مفسران شیعه نیز با قبول این روایات، تطبیق دابه بر حضرت ایشان را قبول کرده اند، درحالی که در اکثر روایات اهل سنت، دابه یک موجود عجیب و غریب و خارق العاده و با خصوصیات غیرقابل باور معرفی شده است. باتوجه به تواتر معنوی روایات شیعه و قراین دال بر صحت این روایات، تردیدی در تطبیق دابه بر امیرالمؤمنینR وجود ندارد و برخلاف تصور معدودی از معاصران در اهانت بودن چنین تطبیقی، این آیه در صدد بیان یکی از فضایل امیرالمؤمنینR است.
۹۳۹.

تحلیل فاصله زمانی نگارش منابع حدیثی فریقین(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه علوم حدیث تطبیقی سال چهارم بهار و تابستان ۱۳۹۶شماره ۶ 27 - 50

کلیدواژه‌ها: حدیث منابع شیعه اهل سنت فاصله زمانی نگارش حدیث

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۳۰ تعداد دانلود : ۲۵۹
بررسی شروح و آثار پیرامونی منابع حدیثی، تأکیدی بر ضرورت شرح و حل مشکلات فهم احادیث تلقی می شود. مروری بر آثار شرح الحدیثی فریقین از وجود تفاوت معناداری در زمان آغاز تألیف چنین آثاری میان شیعه و اهل سنت حکایت می کند. بررسی آثار پیرامونی دو اثر مهم حدیثی عامه یعنی «صحیح بخاری» و «صحیح مسلم» از یک سو و «الکافی» و «تهذیب الأحکام» از دیگر سو نشان می دهد که عالمان امامی بسیار دیرتر از محققان عامه به نگارش آثار شرح الحدیثی این کتب مهم خود اقدام نموده اند، در حالی که این رخداد درباره «نهج البلاغه» اتفاق نیفتاده است. این مقاله در تلاش است با نشان دادن تفاوت موجود، محققان را به بررسی عوامل تأخیر امامیه در نگارش شروح متمایل نماید.
۹۴۰.

روش شناسی علامه مجلسی در نقد روایات سهوالنبی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: حدیث پژوهی سال نهم بهار و تابستان ۱۳۹۶ شماره ۱۷

کلیدواژه‌ها: بحارالانوار سهوالنبی مجلسی

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی حدیث و علوم حدیث حدیث کلیات تاریخ حدیث رواه و محدثان
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی حدیث و علوم حدیث حدیث کلیات فقه الحدیث حدیث شناسی
تعداد بازدید : ۱۴۶۴ تعداد دانلود : ۱۴۲۱
علامه مجلسی در جلد هفدهم بحارالانوار، بابی با عنوان «سهو پیامبر2 و خواب ماندن ایشان از نماز» آورده و به هفده روایت در این زمینه اشاره کرده است. این روایات را می توان به چهار دسته تقسیم کرد: 1. روایات دال بر سهو پیامبر2 در تعداد رکعات نماز؛ 2. روایات دال بر عدم سهو پیامبر2 در نماز؛ 3. روایات دال بر سهو پیامبر2 در قرائت نماز؛ 4. روایات دال بر خواب ماندن پیامبر2 از نماز صبح. ایشان پس از نقد و بررسی سندی و مدلولی این روایات و استناد به نظر سایر بزرگان شیعه، با ارائه دلایلی، سهوالنبی2 را رد می کند. درباره احادیث خواب ماندن پیامبر2 از نماز صبح نیز علامه سه احتمال را مطرح می کند: 1. توقف در این اخبار با وجود شهرت آن میان مخالفان؛ 2. صدور این احادیث از باب تقیه؛ 3. پذیرش آن ها پس از توجیه تعارضی که بین آن ها با روایاتی دیگر از پیامبر2 وجود دارد.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان