درخت حوزه‌های تخصصی

حدیث و علوم حدیث

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی ادبیات عرب تاریخ اسلام و سیره تصوف و عرفان اسلامی تفسیر و علوم قرآن حدیث و علوم حدیث علوم غریبه فقه و اصول گروه های ویژه منطق، فلسفه و کلام اسلامی
حدیث علوم حدیث
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین
فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۷۲۱ تا ۷۴۰ مورد از کل ۵٬۵۶۴ مورد.
۷۲۱.

مبانی تاریخی جریان سلفی معاصردر حجیت و اعتبار روایات پیامبر و نقد آن ها با تأکید بر دیدگاه های عبدالماجد الغوری در کتاب المدخل الی دراسه علوم الحدیث(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: حدیث پژوهی سال یازدهم پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۲۲ 285-316

کلیدواژه‌ها: قرآن سنت سلفی تکفیر ابن تیمیه الغوری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۷۳ تعداد دانلود : ۴۴۲
قرآن و سنّت در زمان پیامبر 2 همدوش با یکدیگر بودند. با وفات پیامبر 2 ، سوزاندن مجموعه های حدیثی و یک قرن تاریخ شفاهی، حدیث ظنّی الصدور گشت و برابری آن با قرآن از بین رفت. مبانی فکری سلفیان در حجیت قرآن و سنّت بدون اجتهاد عقلی، اعتقاد به ظاهرگرایی و مقابله با نوآوری، پذیرفتن نقل الفاظ حدیث و حفظ کامل سنّت پیامبر 2 در میان صحابه و تابعین، انکار جعل حدیث در آن دوره و اعتقاد به حجیت حدیث مرسل، راه استدلال و اجتهاد عقلی را بر پیروان خود مسدود نمود و با غفلت از اقتضای زمانه، در پیِ همسانی کامل با صدر اسلام است. و با تکفیر دیگران ایمان و حقیقت را منحصر به خود می دانند. عبدالماجد الغوری پژوهشگر مطالعات حدیثی به پیروی از عقاید سلفیه، در یکی از تألیفات خود با عنوان المدخل الی دراسه علوم الحدیث به علوم مرتبط با حدیث می پردازد. این پژوهش به بررسی رویکرد سلفی در حجیت روایات با تأکید بر دیدگاه های وی در کتاب مذکور می پردازد.
۷۲۲.

رویکرد محمد شحرور به سنّت و گستره حجیت روایات(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: حدیث پژوهی سال یازدهم پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۲۲ 7-42

کلیدواژه‌ها: محمد شحرور سنت حجیت سنت نبوت رسالت طاعت تاریخمندی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۴۳ تعداد دانلود : ۴۸۸
محمد شحرور همچون غالب قرآنیون و نواندیشان معاصر عرب، به تحدید حجیت سنّت پرداخته است و سنّت را به عنوان منبع تشریع(پس از قرآن) نمی داند. وی با نفی عصمت تکوینی، علم به غیب و معجزات نبوی و نیز با بیان اجتهادی بودن کلام پیامبر 2 و عدم اتصال سنّت به وحی، به انکار مبانی اصلی حجیت سنّت اقدام کرده است؛ همچنین با تکیه بر نقد مصداقی و مجموعی موضوعات روایی به بررسی محتوایی روایات در این زمینه پرداخته است، اما در بررسی سندی روایات، فقط به نقد عدالت صحابه به عنوان یکی از مبانی مهم(نزد عامه) توجه کرده است. شحرور با تقسیمی که از روایات با تکیه بر مقام های پیامبر 2 ارائه می دهد، حجم گسترده ای از روایات را شخصی و غیرقابل تبعیت و تبعیت بخشی دیگر را تاریخمند دانسته است و تنها بخش اندکی از روایات که با تواتر عملی و نیز از طریق آیات قرآن به دست ما رسیده اند، قابل تبعیت می داند. در این جستار با توجه به اهمیت موضوع و نیز تفاوت فاحش دیدگاه شحرور با رأی مشهور در این زمینه، دیدگاه وی بررسی شده است.
۷۲۳.

بررسی روایات تفسیری عالم ذر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: حدیث پژوهی سال یازدهم پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۲۲ 155-176

کلیدواژه‌ها: عالم ذر روایات تفسیری عهد الست آیه میثاق

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۰۳ تعداد دانلود : ۷۲۳
در تفس ی ر آیه 172 سوره اعراف معروف به آیه ذر و میثاق، مفسران از روایاتی بهره گرفته اند و عالمی با نام «ذر» را معتقد شده اند که در آن، از همه انسان ها عهد ستانده شده و بشر به این میثاق «بلی» گفته است. بسیاری از این بزرگان این روایات را متواتر دانسته اند. لازم است که این احادیث در یک پژوهش خاص مورد بررسی سندی و محتوایی قرار گیرد. ازاین رو با روش تحقیق حدیث شناسانه، به بررسی سندی و متنی روایات پرداخته و از نظر بزرگان مخالف اعتبار و تواتر این روایات نیز در تأیید بهره گرفته و در نتیجه پژوهش به این غایت رسیده است که نه تنها این روایات در حد احادیث متواتر نیستند، بلکه بسیاری با سند ضعیف و دارای متنی مضطرب هستند که موجب شده هر مفسری در تأیید نظر خود از برخی از این احادیث بهره بگیرد.
۷۲۴.

نگاهی نو به حدیث توریث انبیا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: حدیث پژوهی سال یازدهم پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۲۲ 239-260

کلیدواژه‌ها: حدیث توریث انبیا پیامبر (ص) ابوبکر حضرت فاطمه (س) حدیث موضوع

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۰۱ تعداد دانلود : ۴۱۲
حدیث توریث انبیا یکی از مواضع اختلاف و چالش میان حدیث پژوهان فریقین است. یکی از راویان برجسته حدیث مزبور ابوبکر است که پس از رحلت پیامبر 2 و مطالبه فدک توسط حضرت فاطمه B ، با نقل این روایت از پیامبر 2 ، از برگرداندن فدک به آن حضرت خودداری نمود. علمای شیعه به منظور ابطال احتجاج خلیفه اول، به طور کلی روایت وی و سایر راویان این حدیث را در مجامع عامه مجعول دانسته اند؛ در مقابل، حدیث پژوهان عامه با صحیح خواندن حدیث ابوبکر، نادرستی اجتهاد حضرت فاطمه B را نتیجه گرفته اند. ما در این پژوهه روشن شده است که هر دو گروه در این راه به خطا رفته اند. به نظر می رسد بر اساس برخی شواهد قطعی، روایت توریث انبیاء جعلی نیست و ابوبکر آن را از پیامبر 2 شنیده است و افزوده شدن عبارت «ما ترکناه صدقه» به حدیث، از قبیل ادراج در حدیث و کم شدن عبارت « إِنَّ الْعُلَمَاءَ وَرَثَهُ الْأَنْبِیاءِ ...»، معلول بد شنیدن و یا تقطیع حدیث از جانب راوی است؛ اما اجتهاد او به عدم ارث گذاری پیامبران باطل است؛ چون فضای اصلی روایت، بحث از شأن پیامبری است که میراث پیامبری شان، آموزه های معرفتی و احکام دین است و نه مال دنیا.
۷۲۵.

موانع اخلاقی کمال معنوی انسان در قرآن و روایات

نویسنده:
منبع: مطالعات حدیث پژوهی سال چهارم پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۸ 85 - 108

کلیدواژه‌ها: قرآن روایات موانع اخلاقی کمال معنوی انسان غفلت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۶۰ تعداد دانلود : ۲۵۸
رسیدن به کمال و سعادت، مهم ترین هدف پیش روی انسان است. هر مکتبی بر اساس دیدگاه خود کمال را تعریف می کند. در این میان، منابع دینی و اخلاقی اسلامی در تعریف کمال، عوامل رشد و موانع آن، نظر به آموزه های وحیانی دارند که از منظر این آموزه ها، کمال انسان در گرو پیوستن به خداست و این خود حاصل برقراری عدالت در بین قوای وجودی انسان و اعتدال و استوای او در بعد نظر و عمل می باشد، هدف از تحقیق حاضر ارایه اطلاعات دستبندی شده ، جامع و هدفمند با محوریت قرآن و حدیث پیرامون موضوع یاد شده تا جویاندگان از آن بهره ببرند و با موانع اخلاقی کمال معنوی انسان آشنا گردیده و با دوری از آنها به کمال معنوی دست یابند،  یافته های تحقیق حاضر که به روش علمیِ توصیفی- تحلیلی و با گرد آوری کتابخانه ای مطالب صورت گرفته است نشان می دهد، مهم ترین موانع اخلاقی کمال معنوی انسان شامل نفس اماره، شیطان و دنیا دوستی می باشد زیرا این عوامل خود موجبات شکل گیری موانع دیگری را فراهم ساخته و ریشه ی موانع دیگری نیز به شمار می آیند، همچنین نتایج تحقیق حاکی از آن است که حسد، غفلت، عُجب، تکبر و ریا از دیگر موانع اخلاقی کمال معنوی انسان هستند و در رأس آنها از دیگر موانع هم در کمال معنوی انسان، ابلیس است که قسم یاد کرده همه ی بندگان الهی را، بجز افراد مخلص، گمراه سازد.
۷۲۶.

نقد تاریخ مندی سنت (تا عصر شافعی)(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه علوم حدیث تطبیقی سال ششم بهار و تابستان ۱۳۹۸شماره ۱۰ 133 - 166

کلیدواژه‌ها: تاریخ مندی سنت حجیت علم اصول فقه شافعی حمادی ذویب

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۹۹ تعداد دانلود : ۲۵۱
سخن از مفهوم و اعتبار سنت، پیشینه ای دیرینه دارد و علیرغم آن عموم نظرات متوجه یک دست کردن مفهوم سنت و قدّسی کردن جایگاه و اعتبار آن و متّبع بودن آن چون قرآن است، با این وجود، پیوسته نقدهای جدی نسبت به سنت از حیث احادیث دال بر آن نزد فریقین وجود داشته است، در دوران متأخر توسط برخی از اندیشمندان مسلمان انکار حجیت آن و غیر مقدّس دانستن آن و نیز غیر متّبع بودن آن به اشکال مختلفی مطرح گشته است. یکی از دلایل این گروه، تاریخ مندی این مفهوم و اعتبار آن است. آنان بر اساس رویکردی تاریخ انگاره ای بر آنند که مسلمانان صدر اسلام سنت را به معنای کنونی آن نمی شناختند و مفهوم قدسی سنت از وضع علمای اصول قرن سوم به بعد است. اما تاریخ مندی سنت چگونه است؟ و چگونه بررسی های تاریخ مندی، منجر به چنین نظریه ای گشته و دلایل آن کدام است؟ نوشتار حاضر، در حقیقت، ترجمه ای امین و اما آزاد از مباحث مربوط به تاریخمندی سنت از حیث مفهوم و حجّیّت آن، از کتاب «السنّه بین الاصول و التاریخ» حمادی ذویب [1] یکی از چهره های این رویکرد است که با روش تحلیلی، با تکمله هایی انتقادی همراه شده و تا حدودی بسیاری از پرسش های بالا را پاسخ داده است.
۷۲۷.

أسلوب تشجیع العمال وتوبیخهم عند امیرالمؤمنین علی (ع)؛ تأکیدًا على نهج البلاغه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات حدیثه فی نهج البلاغه السنه الثانیه ربیع و صیف ۱۳۹۸ (۱۴۴۰ق) العدد ۲ (المتوالی ۴) 71 - 82

کلیدواژه‌ها: علی (ع) التشجیع توبیخ الولاه نهج البلاغه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۶۰ تعداد دانلود : ۲۳۴
کان الإمام علی (ع) فی عهد حکومته یتعامل مع عماله وولاته بشکل یمثل عبره للمجتمع البشری. یمکن تقییم جزء من هذه المعامله فی مجالین هما التشجیع والتوبیخ. فکان جزء من هذه التشجیعات فی حیاه الوالی وجزء بعد وفاته. وکان یقترن بعناصر مثل التعبیر عن بعض الکفاءات کالشجاعه والولاء والمکانه السامیه لدى الإمام. تجدر الإشاره إلى أنه إلى جانب هذه التشجیعات. فقد حذر أمیر المؤمنین (ع) الولاه وأمرهم بمراعاه الحقوق المدنیه للمواطنین. وکان توبیخ أمیر المؤمنین (ع) لولاته متنوعًا أیضًا من حیث الشده والضعف فی مجموعه متنوعه من الأشکال، وکلها تتضمن نوعًا من التحذیر والإنذار. تحلل هذه المقاله طریقه أمیر المؤمنین علی (ع) فی هذا المجال بالمنهج الوصفی التحلیلی. والغرض من هذه المقاله هو تقدیم معلومات حول أسالیب تعامل الإمام (ع) فیما یتعلق بتشجیع وتوبیخ الولاه والعمال، وذلک من خلال وصف وتحلیل هذه القضیه المهمه فی خطب الإمام ورسائله. تشیر نتائج هذه الدراسه إلى النقطه  الأساسیه المتمثله فی أن النهج العام للإمام فی تشجیع الولاه والعمال وتوبیخهم یستند إلى تعالیم القرآن.
۷۲۸.

تأویل در روایات اسماعیلی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم حدیث سال ۲۴ تابستان ۱۳۹۸ شماره ۲ (پیاپی ۹۲) 54 - 77

کلیدواژه‌ها: تأویل مثل و ممثول ابزار تأویل اسماعیلیه روایات تأویلی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۹ تعداد دانلود : ۱۳۰
اسماعیله، به عنوان فرقه پیشرو در تأویل و باطنی گری اهمیت فراوانی برای تأویل قایل است. تاکنون به صورت مستقل به بحث تأویل در روایات اسماعیلی پرداخته نشده است. سؤال این است که: مبانی، ابزارها و روش تأویل و منظور از حدیث اسماعیلی، در روایات اسماعیلیه چیست؟ هدف مقاله، ارتقای سطح مطالعات بین مذاهب دانش پژوهان حوزه و دانشگاه است که به روش توصیفی- تحلیلی به سرانجام رسیده است. بعد از تبیین ماهیت تأویل، به مبانی آن نظیر نظریه مثل و ممثول پرداخته، و علم اللغه و علم الاعداد و ... را از ابزارهای تأویل اسماعیلیه دانسته است. همچنین، روایات اسماعیلی را با استناد به منابع کهن اسماعیلیه، از پیامبر9، علی7 تا امام صادق7، و سپس اسماعیل، محمد بن اسماعیل تا امام آخرشان دانسته است. روش تأویل اسماعیلیه، روش عقلی نقلی است.
۷۲۹.

دیدگاه و واکنش کلینی در خصوص رخداد غیبت با توجه به فضای گفتمانی عصر وی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: حدیث پژوهی سال یازدهم پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۲۲ 177-198

کلیدواژه‌ها: غیبت کلینی کافی حجت عقل محوری قرآن محوری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۹۳ تعداد دانلود : ۳۹۰
شیخ کلینی که در دوران غیبت صغرا می زیسته است، به سبب نوع نگاهش به امامت و در مواجهه با رخداد غیبت، برخوردی عادی و همراه با آرامش از خود بروز می دهد که آن، هم در تألیف کتاب کافی بازتاب یافته است و هم در عدم مراجعه کلینی به نواب امام زمان Z . کلینی که در عقل گرایی و اعتقاد به همراهی امام با کتاب و سنت و عدم تجاوز امام از آن دو، با جریان هشام بن حکم قرابت دارد، عدم دسترسی تعلیمی به امام، برای او ایجاد بحران و اضطراب نمی کرده است. وی با تبیین مفهومی عام با نام حجت که جامع مفهوم پیامبر 2 و امام R بوده و همچنین با بیان جایگاه تکوینی حجت، این اعتقاد را بیان می کند که وجود امام(حجت) تکویناً ضرورت دارد و نه لزوماً تعلیماً و لازمه این ضرورت، دسترسی مستقیم به امام نیست که بدین وسیله، بحران عدم دسترسی به امام را که برای بسیاری از شیعیان آن دوران مطرح بوده، مدیریت کرده و پاسخ می دهد.
۷۳۰.

تحلیل بر تواتر حدیث إنما الأعمال بالنیات(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه علوم حدیث تطبیقی سال ششم پاییز و زمستان ۱۳۹۸شماره ۱۱ 199 - 218

کلیدواژه‌ها: حدیث نیت متواتر لفظی متواتر معنوی آحاد

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۷۵ تعداد دانلود : ۳۴۲
حدیث « إنّما الأعمال بالنّیّات » از احادیث مورد توجه فریقین و از ادله مهم فقها در طول تاریخ بوده و از اعتبار خاصی برخوردار است. اما علی رغم این اهمیت و جایگاه، از دیرباز در کیفیت نقل این حدیث که خبر واحد است یا متواتر، اختلاف بوده است. در این نوشتار به روش توصیفی تحلیلی و مبتنی بر تحقیق کتابخانه ای، کیفیت نقل این حدیث مورد بررسی و تحقیق قرار گرفته است و در نتیجه معلوم می شود که این حدیث، با توجه به مضمون احادیث متعدد البته با الفاظی مترادف، حدیثی متواتر و از نظر لفظ خاص؛ یعنی « إنّما الأعمال بالنّیّات »، خبر واحد است. از این رو، ادعای تواتر یا خبر واحد بودن این لفظ، هر یک از جهتی درست می باشد.
۷۳۱.

دراسه العلاقه بین فسخ العزائم والمعرفه الفطریه لله فی الحکمه ۲۵۰ فی نهج البلاغه اعتمادًا علی الرد على الافتراضات الجبریه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات حدیثه فی نهج البلاغه السنه الثالثه خریف و شتاء ۱۳۹۸ (۱۴۴۱ق) العدد ۱ (المتوالی ۵) 117 - 126

کلیدواژه‌ها: الأمر بین الأمرین التوحید الفطری الجبر فسخ العزائم نهج البلاغه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۹ تعداد دانلود : ۱۸۴
وفقًا لدراسه الإلهیات فی العلوم الإنسانیه مثل کعلم الکلام والفلسفه، یمکن اعتبار فسخ العزائم دلیلًا لمعرفه الله (علم اللاهوت)، ما تدل علیه الحکمه ۲۵۰ فی نهج البلاغه ، لأن فقدان إراده الإنسان القویه والعلاقه مع المعرفه الفطریه والتوحیدیه للوصایه الإلهیه وإفتقار البشر تعتبر من النقاط التی تشیر إلیها هذه الحکمه. تتناول هذه المقاله، باستخدام المنهج الوصفی التحلیلی وبإستخدام الطریقه الإفقتباسیه-المکتبیه الحکمه المذکوره وکذلک علاقتها بتعزیز المعرفه الفطریه. من ناحیه أخرى، تعبر عن الدلالات اللاهوتیه الفلسفیه والکلامیه. تتماشى إنجازات هذا المقال مع الطبیعه التوحیدیه للإنسان وأیضا، شرح دائره الإراده القویه نحو القدره الإلهیه. کما أن نظریه أهل البیت (ع) بعنوان "الأمر بین الأمرین" والنظر إلى مفهوم إراده الله والإنسان سوف تستجیب الی کل الأفتراضات والشکوک حول الشبوهات الکامنه حول الجبر فی فسخ العزائم الذی تم ذکرها فی الحکمه المذکوره وتؤدی إلى هذا الاستنتاج أن الإراده الإلهیه تؤثر علی الشروط المسبقه للعمل البشری مثل الدافع البشری لاتخاذ القرارات ولکن لیس لدیها التأثیر الذی یؤدی إلى الجبر. من التعابیر الأخری لتأثیر إراده الله یمکن ذکر النجاح الإلهی أو عکسه، أی الحیلوله. 
۷۳۲.

معناشناسی روایی، چیستی و مبانی اعتبار(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه علوم حدیث تطبیقی سال ششم پاییز و زمستان ۱۳۹۸شماره ۱۱ 147 - 168

کلیدواژه‌ها: معناشناسی قرآن روایات اهل بیت (ع) معناشناسی روایی حجیت قول لغوی استشهاد لغوی به روایات

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۲۰ تعداد دانلود : ۲۵۹
معناشناسی روایی قرآن، به معنای منبع دانستن روایات اهل بیت(ع) در معناشناسی این کتاب الهی، ضرورتی است که با توجه به برخی کمبودها و کاستی ها در عملکرد لغویان و نیز مختصات معناشناختی قرآن، پیش چشم داشتن آن در فرآیندهای قرآن پژوهی نتایج شگرفی به دنبال دارد. ارزیابی مبانی اعتبار و کارآمدی رویکرد معناشناختی به روایات اهل بیت(ع) در فهم قرآن کریم، مسأله اصلی این نوشتار است. بررسی مصادر اولیه لغت عربی نشان از آن دارد که عملکرد لغویان در بازنمایی واقعیت های زبانی آن روزگار با آسیب های جدی روبه رو است. در مقابل به دلیل اوج فصاحت و سخنوری اهل بیت، هم ترازی زبان ایشان با سبک زبانی قرآن، ساختارمندی دستگاه نقل حدیث شیعه و ناچیز بودن آسیب نقل معنا در آن، نه تنها استشهاد لغوی به روایات اهل بیت(ع) شایسته است، بلکه این منبع واژگانی کارآمدی بیشتری نسبت به دیگر مصادر لغوی در معناشناسی قرآن دارد. کلیدواژه ها: معناشناسی قرآن، روایات اهل بیت(ع)، معناشناسی روایی، حجیت قول لغوی، استشهاد لغوی به روایات.
۷۳۳.

مؤشرات الغایه الأخلاقیه فی مذهب علی(ع) الأخلاقی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات حدیثه فی نهج البلاغه السنه الثانیه ربیع و صیف ۱۳۹۸ (۱۴۴۰ق) العدد ۲ (المتوالی ۴) 41 - 48

کلیدواژه‌ها: الغائیه الأخلاقیه الأخلاق العلویه نهج البلاغه الأخلاق المعیاریه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۵ تعداد دانلود : ۲۴۱
یعتبر نهج البلاغه وتعالیمه السامیه ساحه أخلاقیه. وتستند جمیع کلمات الإمام علی (ع) فی مختلف المواقف إلى جوهر الأخلاق والعقل. وقد أثیرت قضایا الاهتمام بالغایه ونتائج الأمور الأخلاقیه فی العدید من الحالات من نهج البلاغه. وبالنظر إلى أن الغایه الأخلاقیه هی من النظریات الأخلاقیه المعیاریه التی تبحث عن معیار القیم الأخلاقیه فی نتائج الفعل الخلقی، ومن خلال التحقیق فی المدرسه الأخلاقیه للإمام نلاحظ أن توجد للغایه مؤشرات یمکن أن ترتبط بوجود العلاقه بین الواجبات الأخلاقیه وثمار أفعال الواجبات وضروره تلک الأفعال والنزعه الأخرویه التی تشمل التدقیق فی الاعمال والثواب والعقاب. ومن ناحیه أخرى، مع المفاهیم الأخلاقیه الغائیه فی نهج البلاغه، لم یلجأ الإمام أبدًا لأیه مخالفات لکسب المزید من الأرباح. فی هذه المقاله، سنستعین بالمنهج الوصفی لفحص العوامل المذکوره فی کلام الإمام علی (ع) من وجهه نظر نهج البلاغه.
۷۳۴.

بررسی دیدگاه آیت الله فاضل لنکرانی در تخصیص عمومات قرآن با خبر واحد ثقه(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه علوم حدیث تطبیقی سال ششم پاییز و زمستان ۱۳۹۸شماره ۱۱ 119 - 130

کلیدواژه‌ها: عمومات قرآن تخصیص خبر واحد حجیت خبر تخصیص کتاب

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۰۲ تعداد دانلود : ۳۲۰
هدف از پژوهش حاضر، بررسی موضوعی مهم از فروع علوم قرآن است. موضوع تحقیق « تخصیص عمومات قرآن با خبر واحد ثقه » می باشد. با توجه به اختلاف علماء در موضوع مذکور، بازخوانی و اعتبارسنجی ادله طرفین نزاع ضروری است و طی تحقیق حاضر، ضمن تقسیم عمومات قرآن و مخصصات آنها و نیز یادکرد از آراء موجود در مسأله، ادله مانعین و مجوزین به صورت تفصیلی بررسی شده و جواز تخصیص عمومات قرآن با خبر واحد ثقه، قولی مستدل، متقن و غیر قابل خدشه شناخته شده است. هدف از پژوهش حاضر ، بررسی موضوعی مهم از فروع علوم قرآن است . موضوع تحقیق « تخصیص عمومات قرآن با خبر واحد ثقه » می باشد . با توجه به اختلاف علماء در موضوع مذکور، بازخوانی و اعتبارسنجی ادله طرفین نزاع ضروری است و طی تحقیق حاضر، ضمن تقسیم عمومات قرآن و مخصصات آنها و نیز یادکرد از آراء موجود در مسأله ، ادله مانعین و مجوزین به صورت تفصیلی بررسی شده و جواز تخصیص عمومات قرآن با خبر واحد ثقه ، قولی مستدل ، متقن و غیر قابل خدشه شناخته شده است . روش تحقیق از نوع توصیفی و تحلیلی بوده و رویکرد غالب بحث، تأکید بر دیدگاه آیت الله فاضل لنکرانی ( رضوان الله تعالی علیه ) است .
۷۳۵.

بررسی روایات مورد استنادی مشهور فقیهان در عدم تساوی زن و مرد در قصاص و دیات(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: حدیث پژوهی سال یازدهم بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۲۱ 51-68

کلیدواژه‌ها: بررسی سندی تعارض اسناد عدم تساوی قصاص زن و مرد مشهور فقها

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۱۴ تعداد دانلود : ۶۹۲
برخی از فقهای معاصر برخلاف نظر مشهور فقیهان مبنی بر عدم تساوی زن و مرد در قصاص و دیات قائل به تساوی میان آنان شده اند. ایشان ضمن نقد مستندات روایی مشهور، به روایات دیگری به عنوان روایات معارض با روایات مستند مشهور، استناد جسته اند. مقاله حاضر، در صدد بیان این تعارض و ارائه راه حل برای رفع احتمالی آن است. به نظر می رسد با تحلیل انجام شده مستندات روایی مشهور، دارای اعتبار و حجیت لازم است و قول خلاف مشهور قابل دفاع نیست. این قول(خلاف مشهور) که سابقه چندانی ندارد به دلیل اینکه مستند روایی قابل توجهی ندارد، سعی کرده است بین روایات تعارض برقرار کند و آ ن ها را از اساس مخدوش نماید درحالی که روایات مورد استناد قول مشهور از نظر سند و دلالت متقن و غیر قابل تشکیک می باشد.
۷۳۶.

رهیافتی به ضوابط معیار قرار گرفتن تاریخ برای ارزیابی روایات(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم حدیث سال ۲۴ بهار ۱۳۹۸ شماره ۱ (پیاپی ۹۱) 148 - 169

کلیدواژه‌ها: معیارهای ارزیابی روایات عرضه حدیث بر تاریخ نقد روایات

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۸ تعداد دانلود : ۹۴
حدیث پژوهان برای ارزیابی روایات صحیح از ناصحیح معیارهای گوناگونی را برشمرده اند. عرضه حدیث بر مسلّمات تاریخ یکی از این معیارها است. پژوهش گران حدیث همواره از معیار مذکور برای ارزیابی احادیث بهره برده اند؛ ولی تا کنون اصول و ضوابط عرضه روایات بر مسلّمات تاریخ، به گونه ای شایسته مورد توجّه قرار نگرفته است؛ لذا در این نوشتار شروط و ضوابطی برای این معیار برای پالایش روایات بیان گردیده تا روشمندانه از معیار نامبرده استفاده شود. از جمله این ضوابط می توان به اجماع مورخان، سکوت مورخان، استمرار عمل در زمان اصحاب و نقادی کردن به شیوه محدثان اشاره کرد. در این نوشتار، همچنین آرای صاحب نظران درباره چرایی ملاک قرار گرفتن تاریخ برای اعتبارسنجی احادیث آورده شده که از جمله می توان به اعتماد پیشینیان به تاریخ برای ارزیابی، یقینی و قطعی دانستن مسلّمات تاریخی و نیز اجتهادی و استنباطی نبودن قضایای تاریخی اشاره کرد.
۷۳۷.

درآمدی بر ترجمه ساخت های کنایی در صحیفه سجّادیّه(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:
منبع: حدیث و اندیشه بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۲۷ 105 - 131

کلیدواژه‌ها: ترجمه صحیفه سجادیه ساخت های کنایی معادل یابی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۴۳ تعداد دانلود : ۴۸۰
ترجمه به مثابه فرآیندی هدفمند جهت رفع موانع زبانی و فرهنگی است و در پیام رسانی متون اهمیت دارد، لذا ارائه ترجمه ای همسنگ متون موثق دینی جهت انتقال مفاهیم والای آن، ضرورت می یابد. در صحیفه سجادیه، تعابیر کنایی فراوانی است که مترجمان در معادل یابی و ترجمه صحیح آن با چالش هایی رو به رو هستند. غایت نوشتار حاضر ترجمه ساخت های کنایی صحیفه سجّادیّه در ترجمه ی فارسی سه تن از مترجمان معاصر (ارفع، بلاغی و سجّادی) می باشد. بدین منظور با روش توصیفی- تحلیلی فرآیند ترجمه و معادل یابی کنایی در صحیفه مورد بررسی قرار گرفته است. مترجمان در ساختهای کنایه از صفت، اغلب به ترجمه کنایی و معنایی روی آورده اند و در ساختهای کنایه از موصوف، بیشتر به ترجمه تحت اللفظی و معنایی گرایش داشته؛ در کنایه از نسبت نیز به ترجمه تحت اللفظی پرداخته اند، امّا در برخی موارد به علّت عدم توجّه به معادل یابی ، مفهوم و ساختار نحوی و بلاغی نتوانسته اند معنای مناسب را ارائه دهند.
۷۳۸.

تحلیل قلمرو محتوایی قاعده «خذوا بما رووا و ذروا ما رأوا»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم حدیث سال ۲۴ بهار ۱۳۹۸ شماره ۱ (پیاپی ۹۱) 3 - 27

کلیدواژه‌ها: بنی فضال امام عسکری (ع) خذوا بما رووا روایت رأی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۱ تعداد دانلود : ۸۳
یکی از مهم ترین روایات قاعده ساز، روایت «خذوا بما رووا و ذروا ما رأوا» درباره کتاب های بنی فضال است که از امام حسن عسکری7 نقل شده است. این روایت از گذشته محل مناقشه بوده و برداشت ها و استدلال های مختلف و گاه متناقضی درباره این روایت مطرح شده است. برداشت هایی چون: وجوب رجوع به راویان حدیث، تقلید از میت، توثیق عام، عدم اشتراط ایمان در وثاقت راوی و غیره. نگارندگان در این مقاله درصدند ضمن بیان دیدگاه های مختلف درباره قلمرو محتوایی «خذوا بما رووا»، با شیوه ای توصیفی- تحلیلی محتوای روایت را مطالعه کرده و صحت یا سقم برداشت ها و استدلال های متنوع را تبیین نمایند. مقاله حاضر به این نتیجه رسیده است که علت اصلی اختلافات عالمان در تفسیر روایت، معنای دو فعل «رووا» و «رأوا» است. در این روایت «رووا» به معنای ظاهری خود حمل می شود و تنها اشاره به نقل روایت دارد. «رأوا» نیز به معنای اجتهاد و نظر شخصی بنی فضال است. بر همین اساس، برخی از برداشت ها صحیح و بقیه نادرست است.
۷۳۹.

روایت «لا یُقاتل معی، مَن علیه دَین»، در ترازوی نقد(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم حدیث سال ۲۴ پاییز ۱۳۹۸ شماره ۳ (پیاپی ۹۳) 158 - 176

کلیدواژه‌ها: سیّدالشهداء علیه السلام دین عاشورا حدیث «لایقاتل...»

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۵ تعداد دانلود : ۹۲
در منابع اهل سنت خبری از سیّدالشهداء7 نقل شده که در آستانه روز عاشورا خطاب به یارانش فرمود: «لایُقاتل معی، مَن علیه دَین». طبق این خبر، امام7 کسانی را که بدهکاری مالی داشته اند، از همراهیِ با خود در جهاد و شهادت منع کرده و خواستار خروج آنان از جمع دیگر یاران خود شده است. این خبر، اهمیّت حق الناس و لزوم ادای آن را مورد تأکید قرار داده و فراوان، مورد استناد واقع می شود. مقاله پیش رو ضمن بررسی محتوایی این خبر، تلاش دارد به درستی یا نادرستی آن دست یابد. یافته های تاریخی، حکایت از آن دارد که گزارش مورد نظر، ضعیف و غیرقابل اعتماد است. گویا چنین خبری ساخته شده تا از زبان سیّدالشهداء7، اهمیت فوق العاده پرداخت «دَین» نسبت به تکالیف دیگر، حتی در بالاترین سطح آن، یعنی جهاد و نبرد با دشمنان فرزند رسول خدا9 و محافظت از جان ایشان را دست کم در میان پیروان و شیعیان آن حضرت نهادینه نماید.
۷۴۰.

تحلیل سندی و متنی حدیث «ردّوا الحجر من حیث جاء» و تطبیق آن با قاعده مقابله به مثل(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: حدیث پژوهی سال یازدهم بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۲۱ 7-26

کلیدواژه‌ها: نهج البلاغه ردوا الحجر شر مقابله به مثل عفو و صفح

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۳۱ تعداد دانلود : ۴۸۱
در کتاب نفیس نهج البلاغه که گزیده ای از عالی ترین و زیباترین سخنان امام علی R است، حدیثی ذکر شده که می فرماید: «ردّوُا الحجرَ مِن حیثُ جاء، فإنّ الشرَّ لا یدفَعُه إلا الشّرُّ.» این روایت که پس از نهج البلاغه در منابع متعدد شیعه و اهل سنّت منعکس شده است، بر دفع بدی با بدی یا همان مقابله به مثل تذکر می دهد؛ درحالی که این معنا علاوه بر آنکه می تواند بستری برای ورود شبهه تلافی جویانه بودن آموزه های دین مبین اسلام فراهم آورد، با آیات و روایات متعددی که دالّ بر صفح و احسان در مقابل بدی و شر است، متعارض می نماید. در نگاشته حاضر پس از ارزیابی سندی و اعتبارسنجی روایت مذکور و نیز شرح و تبیین کامل آن، تعارض این روایت با ادله قرآنی و روایی دیگر نمایان شده و سپس از رهگذر تبیین رابطه منطقی میان دو قاعده دفع شر با نیکی و مقابله به مثل، تعارض مذکور برطرف گردیده و در نهایت این نتیجه حاصل آمد که روایت مورد بحث نه تنها به هیچ رو دلالت بر انتقام جویی و یا تلافی ظالمانه ندارد، بلکه گاه در مواردی، اتخاذ هر موضع دیگری غیر از موضع مقابله ای، زیان آور و غیرمنطقی است.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان