صدیقه کیانی سلمی

با توجه به لزوم تقویت و توسعه صنعت گردشگری برای دستیابی به اعتبار و جایگاه واقعی خود در سطح بین المللی، بایستی بخش های مختلف این صنعت را شناسایی کرد و به بخش های پراهمیت تر توجه ویژه ای مبذول داشت. یکی از این بخش های مهم که قابلیت تبدیل شدن به امر فرابخشی در صنعت گردشگری را دارد andquot;ورزشandquot; است که از آن به عنوان گردشگری ورزشی نام برده می شود.امروزه گردشگری ورزشی، فراتر از یک صنعت به پدیده ای اجتماعی- اقتصادی در سطح جهانی تبدیل شده است و بسیاری از کشورها به عنوان منبعی مهم جهت بهبود وضعیت اقتصادی، اجتماعی و سیاسی خود از آن استفاده می کنند. پژوهش حاضر به دنبال شناسایی عوامل موثر و اولویت بندی فعالیت های گردشگری ورزشی در سطح استان چهارمحال و بختیاری می باشد. ابزار اصلی جمع آوری داده ها، پرسشنامه محقق ساخته ای است که روایی آن با استفاده از نظر متخصصان و پایایی آن نیز با محاسبه نرخ ناسازگاری به تأیید رسیده است. جامعه آماری 40 نفر از کارشناسان ورزشی و گردشگری در استان چهارمحال و بختیاری هستند. تجزیه و تحلیل نتایج حاصل از پرسشنامه، با استفاده از روش ANPو در نرم افزار Super Decisionانجام شد. نتایج حاکی است در زمینه رتبه بندی عوامل موثر بر توسعه گردشگری ورزشی، تسهیلات اقامتی andndash;رفاهی با امتیاز 171852/0 و پس از آن امنیت، بیشترین تأثیر را دارا هستند و در اولویت بندی 6 گروه فعالیت های گردشگری ورزشی، ورزش های کوهستانی با 273932/0 امتیاز، در بالاترین رتبه قرار دارند و پس از آن ورزش های مبتنی بر طبیعت و زمین خشک و ورزش های آبی و تابستانی قرار می گیرد.

تحقیق حاضر تحلیل کالبدی اثر متغیر تصویر مقصد بر کیفیت ادراک شده از عوامل ملموس و ناملموس و ارزش ادراک شده را در مناطق گردشگری شهری بررسی کرده است. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران برای جوامع نامعلوم به تعداد 173 نفر محاسبه و در بین گردشگران بازدید کننده از منطقه دارآباد تهران توزیع شد. داده های اخذ شده با استفاده از آمار توصیفی، آزمون های آماری تی، رگرسیون خطی چندگانه در نرم افزار SPSS و مدل سازی معادلات ساختاری در نرم افزار AMOS تحلیل شده اند. یافته های حاصل از مدلسازی معادلات ساختاری و بارهای عاملی محاسبه شده در حالت استاندارد، بیانگر آن است عامل کیفیت عوامل ملموس با بار عاملی 70/0، به مقدار بیشتری تحت تأثیر تصویر ذهنی گردشگران قرار گرفته است. پس از آن تصویر ذهنی گردشگران با بار عاملی 64/0 بر کیفیت عوامل ملموس ادراک شده اثر داشته است و در ادامه تصویر ذهنی گردشگران بر ارزش ادراک شده از خدمات با بار عاملی 45/0 اثرگذار بوده است. نقش عوامل واسط کیفیت عوامل ملموس ادراک شده و کیفیت عوامل ناملموس ادراک شده بر ارزش ادراک شده از خدمات گردشگری با کاربرد رگرسیون خطی چندگانه مورد سنجش قرار گرفته است. براساس نتایج، کیفیت عوامل ملموس ادراک شده با مقدار آماره بتا به میزان 205/0 تأثیر بیشتری بر ارزش ادارک شده از خدمات در منطقه گردشگری دارآباد داشته است و بعد از آن کیفیت عوامل ناملموس ادراک شده با مقدار بتا به میزان 193/0 در جایگاه دوم اثرگذاری قرار می گیرد.

مهم ترین جنبه رفتار گردشگران طبیعت محورْ توجه به پایداری زیست محیطی است. بسیاری از پژوهش های زیست محیطی در حوزه گردشگری بر نقش ارزش ها، نگرش ها، باورها و هنجارها در شکل دادن رفتار زیست محیطی متمرکز شده است. در این پژوهش، با توجه به نظریه بیشتر روان شناسان مبنی بر تأثیر نگرش بر رفتار، از نگرش زیست محیطی گردشگران به عنوان متغیر میانجی در تبیین ارتباط میان دانش و رفتار زیست محیطی گردشگران در مناطق گردشگری تهران استفاده شده است. این پژوهش ازنظر هدف، کاربردی و ازلحاظ شیوه گردآوری اطلاعات، توصیفی پیمایشی است. برای انجام پژوهش، پرسش نامه ای پژوهشگرساخته با 75 متغیر تهیه و تنظیم، و پایایی آن با آزمون آلفای کرونباخ 939/0 و روایی آن به صورت صوری تأیید شد. جامعه آماری پژوهش، گردشگران مراجعه کننده به پنج منطقه گردشگری کوهستانی شهر تهران است و برای برآورد حجم نمونه 302نفری، از فرمول کوکران در شرایط جامعه نامعلوم استفاده شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها، روش مدل سازی معادلات ساختاری به کار رفت. نتایج تحلیلی مدل های رفتاری گردشگران طبیعت محور نشان می دهد رابطه مثبت و معناداری میان نگرش و رفتار زیست محیطی و همچنین میان نگرش و دانش زیست محیطی گردشگران با بارهای عاملی 68/0 و 82/0 در سطح معناداری کمتر از 05/0 وجود دارد. به این ترتیب می توان بیان کرد که وجود یک سیستم تجزیه و تحلیل شناختی به نام «دانش زیست محیطی گردشگران» در ترکیب با یک سیستم عاطفی به شکل گیری نگرش زیست محیطی در گردشگران منجر خواهد شد که می تواند مبنایی برای بهبود و بهینه سازی رفتارهای گردشگران در مقاصد گردشگری باشد.

امروزه غذا و خوراک در صنعت گردشگری جایگاه ویژه ای دارد و یکی از انگیزه های اصلی سفر است. لذا، اغلب رستوران ها، هتل ها و اقامتگاه ها به ترویج فرهنگ غذایی خود می پردازند. علاوه بر این، ایران نیز با تعدد انواع غذا، نوشیدنی و نان جزء یکی از مکاتب اصلی خوراک محسوب می شود. بنابراین، ضرورت پرداختن به گردشگری خوراک، اهمیت بسیاری در توسعهٔ گردشگری دارد. هدف از این پژوهش اثرسنجی غذاهای بومی در توسعهٔ گردشگری خوراک در رستوران های سنتی شهر تهران است که از لحاظ هدف کاربردی و به لحاظ ماهیت توصیفی - تحلیلی است. بدین منظور، از ابزار پرسش نامهٔ محقق ساخته با چهار شاخص توزیع مکانی رستوران ها، فضای داخلی، غذای بومی و جذابیت انگیزشی گردشگری، که روایی آن از طریق صوری و پایایی آن با آلفا کرونباخ ۸۵۹/0 تأیید شد، بهره گیری شد. پرسش نامه با نمونه گیری تصادفی توسط ۳۵۰ گردشگر و ۲۵۰ مدیر رستوران سنتی در ۱۴۰۰ تکمیل شد. تحلیل داده ها نیز از طریق آزمون های تی تک نمونه ای، LSD و مدل سازی معادلات ساختاری انجام شد. نتایج نشان داد که، در شاخص توزیع مکانی، عامل نزدیکی رستوران های سنتی به جاذبه های تاریخی با بار عاملی 56/0 و رعایت توزیع مکانی رستوران ها با بار عاملی ۳/۰ به ترتیب بیشترین و کمترین اثرگذاری را دارند. از نظر شاخص غذای بومی، متغیر جذابیت غذا با بار عاملی 67/0 بیشترین و استفاده از غذاهای بومی شهر تهران در رستوران با بار عاملی ۱۸/۰ کمترین اثر را دارند. از نظر شاخص فضای داخلی، القای احساس آرامش با بار عاملی 57/0 بیشترین و شناخت گردشگران از غذاهای بومی با بار عاملی ۱۰/۰ کمترین تأثیر را دارد. از نظر شاخص جذابیت انگیزشی گردشگری، تنوع در تهیه و سرو غذاهای بومی با بار عاملی 67/0 بیشترین تأثیر و به اشتراک گذاشتن تجربهٔ سرو غذای محلی با دیگران با بار عاملی ۴۴/۰ اهمیت کمتری دارند. درنتیجه، می توان بیان کرد که وجود غذاهای بومی در رستوران های سنتی شهر تهران در رونق صنعت گردشگری خوراک بسیار مؤثر است.

گردشگری به عنوان نیروی اصلی اقتصادی و فرهنگی در دنیا شناخته شده است و همچون ابزاری نیرومند در راستای ایجاد منفعت برای جوامع محلی در نظر گرفته می شود. از عوامل موثر در افزایش روند گردشگری توجه به جامعه میزبان در محیط های گردشگری و میزان رضایتمندی و خشنودی آنها از این فعالیت ها است. از این رو درک و فهم ساکنان از اثرات گردشگری برای دستیابی به حمایت های ایده آل از توسعه گردشگری ضرورت می یابد. هدف کلی این تحقیق، شناسایی ابعاد عملکرد گردشگری و          مکانیسم اثرگذاری آن بر حمایت از توسعه گردشگری در گردشگاه سیاسرد شهر بروجن است. ابزار پژوهش پرسشنامه ای محقق ساخته است که روایی آن با نظر متخصصان و پایایی آن با استفاده از آزمون آلفای کرونباخ به به تأیید رسیده است. جامعه آماری پژوهش ساکنان شهر بروجن بوده و حجم نمونه 155 نفر است. برای تحلیل داده ها از قابلیت های آماری در نرم افزار SPSS و مدلسازی معادلات ساختاری در نرم افزار AMOS استفاده شده است. برآیند ارزیابی ها مطابق با تحلیل های صورت گرفته نشانگر آن است بیشترین اثرات گردشگری در حوزه اجتماعی مشاهده شده است که این وضعیت را می توان ناشی از یک فرآیند پیچیده تغییر و مبادله بین گردشگران، سکونتگاه های میزبان و مقاصد گردشگری دانست. دیگر اثر مهم ناشی از توسعه گردشگری، مربوط به عامل کالبدی است. چنانچه گردشگری در منطقه مورد مطالعه تغییرات نامطلوبی همچون تضاد در بافت قدیمی و جدید بواسطه از بین رفتن معماری سنتی، الگو برداری از خانه های تاریخی در ساخت مسکن و رواج ویلاهای گردشگری ایجاد کرده است. در واقع می توان گفت توسعه گردشگری با ایجاد رضایتمندی در گردشگران مطابق نظریه تبادل اجتماعی منجر به حمایت از توسعه گردشگری گردیده است.  

مطالعه حاضر به شناسایی عوامل مؤثر بر جذب و افزایش مدت زمان اقامت و ماندگاری گردشگران در شهر کاشان می پردازد. ابزار پژوهش پرسشنامه محقق ساخته بوده است که گردشگران بازدید کننده از کاشان به آن پاسخ گفته اند. حجم نمونه با استفاده از نرم افزار سمپل پاور به تعداد 200 نفر محاسبه و به طور تصادفی در اختیار گردشگران قرار گرفت. تحقیق به لحاظ هدف کاربردی و به لحاظ ماهیت ازجمله تحقیقات توصیفی تحلیلی مبتنی بر مطالعات میدانی بوده است. این پژوهش برای اولین بار با رویکردی جامع و سیستماتیک در منطقه صورت گرفته است.. نتایج حاصل از آزمون تی بیانگر اثرگذاری جاذبه های تاریخی، فرهنگی - مذهبی، طبیعی، خرید و موقعیت و دسترسی بر جذب گردشگران در شهر کاشان است. اولویت بندی عوامل اثرگذار بر جذب گردشگران با استفاده از مدل سازی معادلات ساختاری صورت گرفته است. کسب بار عاملی 78/0 برای مؤلفه جاذبه های فرهنگی – مذهبی نشان می دهد این عامل، اثرگذارترین مؤلفه بر شکل گیری انگیزه سفر به کاشان بوده است. در ادامه، شناسایی عوامل اثرگذار بر افزایش مدت زمان ماندگاری و اقامت گردشگران با استفاده از تحلیل عاملی، عامل خدمات و تسهیلات گردشگری موجود در شهر کاشان از بین شش عامل شناسایی شده، تبیین کننده 46/15 درصد واریانس کل مجموعه مورد تحلیل بوده است. به عبارت دیگر، بهبود خدمات و تسهیلات در شهر کاشان قادر خواهد بود بیش از سایر عوامل منجر به افزایش مدت زمان حضور و اقامت گردشگران در شهر کاشان گردد.

بهره برداری بهینه و اصولی از منابع طبیعی سرزمین و سامان دهی کاربری اراضی بر اساس توان طبیعی (اکولوژیکی) آن، نقش مهمی در مدیریت و جلوگیری از تخریب محیط در راستای توسعه ی پایدار دارد. در این تحقیق تلاش شده است تا از طریق به کارگیری سیستم اطلاعات جغرافیایی و ارزیابی توان اکولوژیک، مناطق مناسب برای توسعه ی گردشگری در محدوده ی گردشگری مجتمع پتاس خور و بیابانک شناسایی شوند و درنهایت برآورد ظرفیت پذیرش واقعی گردشگر در منطقه ارزیابی گردد. برای دستیابی به هدف پژوهش، از سیستم اطلاعات جغرافیایی و تکنیک روی هم گذاری لایه ها به عنوان ابزاری مناسب برای ارزیابی سرزمین و قابلیت سنجی سایت ها استفاده گردید. بدین منظور، ابتدا داده های پارامترهای شیب، جهت شیب، رده ی خاک، سنگ بستر، پوشش گیاهی، دما، ساعات آفتابی، محدودیت ها و دسترسی تهیه گردید و با رعایت اصول و شرایط مدل مزبور و همچنین اعمال آستانه های آن، نقشه های مناطق مناسب از منظر هر پارامتر ترسیم شد. سپس با تلفیق نقشه های مناطق مستعد، مبادرت به تهیه ی نقشه ی نهایی توسعه ی تفرج گسترده ی اکوتوریسم گردید. بر اساس نتایج حاصل از تحقیق، منطقه ی موردمطالعه از قابلیت اکولوژیکی لازم برای گسترش توریسم طبیعی برخوردار است؛ به گونه ای که پهنه های بسیار مناسب و دارای قابلیت برای توسعه ی گردشگری 1764 کیلومتر فراهم است. 3316 کیلومتر از وسعت منطقه، پهنه هایی است که به لحاظ قابلیت توسعه ی گردشگری در وضعیت مناسبی قرار دارند. قابلیت متوسط توسعه ی گردشگری در 20 درصد از وسعت منطقه برقرار است. همچنین 2260 کیلومتر با قابلیت نامناسب و 1403 کیلومتر فاقد قابلیت برای توسعه ی گردشگری بوده است. نتایج حاصل از محاسبه ی ظرفیت پذیرش واقعی گردشگری در منطقه ، حاکی از قابلیت پذیرش 8894 گردشگر در محدوده ی موردمطالعه است.  

 برند سازی گردشگری، ابزاری بسیار ارزشمند در مقاصد گردشگری است که به نوعی اثربخش، فرصت های خارجی و داخلی را مدیریت نموده و از آن ها مزیتی برای رقابت خلق می کند. این مزیت رقابتی می تواند ازطریق ویژگی های منحصربه فرد آن مقصد در مقایسه با سایر مقاصد رقیب، گزینه ای برای ایجاد تعامل با هویت بی نظیر مقصد گردشگری باشد. ازسوی دیگر، توجه و اعتلای برند گردشگری موجب ایجاد هویت فرهنگی مختص به فضا و مکان خواهد شد. بر این اساس، شناخت نقاط ضعف و قوت، همچنین شناسایی عوامل اثرگذار بر برند مقصد گردشگری، لازم و ضروری است. به همین منظور در پژوهش حاضر، با بهره گیری از روش های کمّی در نرم افزار SPSS و مدل سازی معادلات ساختاری در محیط نرم افزار AMOS به تبیین عوامل شکل دهنده ارتقای برند گردشگری در شهر کاشان پرداخته شده است. بدین منظور، 173 پرسش نامه به صورت تصادفی در اختیار گردشگران در دسترس در مکان های گردشگری کاشان قرار گرفت که پایایی آن به میزان 833/0 به وسیله آزمون آلفای کرونباخ تأیید گردید. روایی ابزار تحقیق نیز با بهره گیری از روایی صوری مورد تأیید قرار گرفت. یافته های پژوهش در تحلیل های آزمون T با سطح معناداری کمتر از 05/0 وفاداری گردشگران را پایین تر از حد میانگین برآورد کرده است. نتایج حاصل از کاربرد مدل سازی معادلات ساختاری در تشخیص مهم ترین متغیرهای شناسایی برند گردشگری کاشان نشان می دهد شاخص تصویر برند مقصد گردشگری متوسط ارزیابی شده است. مهم ترین شاخص تبیین کننده برند گرشگری کاشان با بار عاملی 99/ و 96/0، به شاخص های تصویر اقلیمی برند و تصویر محیطی از برند تعلق گرفته است.

به منظور توسعه پایدار روستایی و برخورداری جوامع محلی از معیشت پایدار می توان از فعالیت های مکمّل کشاورزی در نواحی روستایی بهره گرفت. در این میان گردشگری می تواند نقش منحصربه فردی در بهبود وضعیت روستاها ایفا نماید. پژوهش حاضر با هدف بررسی ادراک جوامع محلی نسبت به شاخص های توسعه پایدار گردشگری به انجام رسیده است. جامعه آماری پژوهش ساکنان مناطق روستایی بخش مرکزی شهرستان نطنز به تعداد 4046 نفر بوده است که از این تعداد 301 نفر به عنوان حجم نمونه تعیین و به صورت تصادفی ساده انتخاب گردیده اند. ابزار تحقیق پرسشنامه ای با 72 سوال است که پایایی آن با ضریب آلفای 927/0 مورد تأئید قرار گرفت. داده های گردآوری شده با استفاده از تحلیل های توصیفی و آزمون های استنباطی تی، لون، آنوا، LSD در نرم افزار SPSS مورد تحلیل قرار گرفته اند. هم چنین برای مدل سازی اثر ارتقای شاخص های فرهنگی بر تمایل به توسعه گردشگری از مدل سازی معادلات ساختاری و نرم افزار AMOS استفاده گردیده است. نتایج حاصل از آزمون آنوا حاکی از عدم برابری میانگین اثرات گردشگری بر ارتقای شاخص هاست. یافته های تکمیلی پس آزمون LSD نشان می دهد، گردشگری به ترتیب بر ارتقای شاخص های فرهنگی، اجتماعی و در انتها اقتصادی اثرگذار بوده است. یافته های حاصل از مدل سازی معادلات ساختاری نشان می دهد ارزش ها و آداب و رسوم به عنوان دو عامل تشکیل دهنده متغیر پنهان بعد فرهنگی بر متغیر آشکار حمایت از توسعه گردشگری اثر معناداری داشته است. این اثر با بارهای عاملی 25/0 و 24/0 مورد تأئید قرار می گیرد. 

شواهد نشان می دهد که در محلات شهری،کیفیت واحدهای فیزیکی (محله) منطبق با رفتارهای اجتماعی است. بزهکاری و چگونگی برخورد با پدیده جرم و ناهنجاری های اجتماعی نیز ازجمله مسائل و مشکلات اکثر شهرهای امروز است. ازاین رو هر محله ای مشخصاتی جدا از سایر محلات شهری دارد که این مسئله در وقوع جرم و پیشگیری از آن مؤثر می باشد. هدف اصلی این پژوهش،بررسی نقش و میزان تأثیرگذاری مؤلفه های سرمایه اجتماعی در پیشگیری از وقوع جرائم شهری در بافت قدیم شهر کاشان می باشد. در این تحقیق از روش توصیفی-تحلیلی استفاده شده است و داده های موردنیاز توسط یک مطالعه پیمایشی از طریق تکمیل پرسشنامه و مصاحبه حضوری از جامعه نمونه و سایر داده های موردنیاز جهت استخراج چارچوب مفهومی مبانی نظری تحقیق از طریق مطالعات اسنادی و کتابخانه ای و بررسی پژوهش های صورت گرفته در این حوزه گردآوری شده است که درنهایت 6 مؤلفه اصلی سرمایه اجتماعی (اعتماد، امنیت، مشارکت، آگاهی، انسجام و پیشگیری از جرم) جهت سنجش میزان تأثیرگذاری آن ها بر پیشگیری از جرائم شهری در محدوده موردمطالعه معرفی شده است. در تعیین حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران 200 نفر از اهالی بافت قدیم شهر کاشان جهت تکمیل پرسشنامه ها تعیین و نتایج حاصل، از روش معادلات ساختاری(SEM) و با استفاده از نرم افزارAmos تجزیه وتحلیل و اولویت بندی شده اند. یافته های پژوهش نشان می دهد که پتانسیل های سرمایه اجتماعی در پیشگیری از جرائم شهری در بافت قدیم شهر کاشان مؤثر بوده است. زیرا سطح معنی داری(P-value) برای هر دو مسیر کمتر از 05/0 بوده است. بر همین اساس با توجه به تحلیل های صورت گرفته مؤلفه اعتماد دارای بیشترین تأثیرگذاری بر پیشگیری از میزان جرم با میزان بار عاملی 0.82 و مؤلفه انسجام 0.48 با بار عاملی دارای تأثیرگذاری حداقلی می باشد.

 هدف از پژوهش حاضر، بررسی چالش های ناشی از رکود گردشگری در دوران همه گیری (اپیدومی) کرونا در حوزه حمل ونقل هوایی با تأکید بر فرودگاه کاشان است. روش پژوهش، کیفی و مبتنی بر رویکرد تحلیل مضمون است. جامعه آماری این پژوهش شامل مسئولان، دست اندرکاران و مدیران کسب وکارهای وابسته به صنعت گردشگری در شهر کاشان است که با استفاده از روش نمونه گیری در دسترس و براساس روش اشباع نظری انتخاب شدند. جمع آوری اطلاعات تا اشباع نظری داده ها ادامه یافت و تعداد 17 مصاحبه فردی نیمه ساختاریافته انجام گرفت. به منظور شناسایی چالش های حمل ونقل هوایی فرودگاه کاشان و راهکارهای مقابله با این بحران ها از روش تحلیل مضمون در سه سطح شناسایی مضامین پایه، سازمان دهنده و فراگیر انجام گرفت و درنهایت به منظور برقراری رابطه بین مفاهیم تولیدشده در مرحله کدگذاری کدها و مؤلفه ها وارد محیط نرم افزار مکس کیودا ِورژن 2020 شد و درنهایت مدل نهایی ارائه گردید. نتایج نشان داد که چالش های حمل ونقل هوایی فرودگاه کاشان ناشی از شیوع ویروس کرونا شامل وقوع مشکلات عملیاتی و کاهش فعالیت های زنجیره ای، وقوع بحران های مالی، مشکلات مربوط به نیروی انسانی، ناتوانی در سیاست گذاری و برنامه ریزی هدفمند و بروز ناهنجاری های اجتماعی و روان شناسی است. همچنین راهکارهای مقابله با این بحران ها شامل ارائه تسهیلات حمایتی در سطح کلان، ارتقای راهبرد های سازمانی و فراسازمانی و اتخاذ رویکردهای مطلوب برای پیشگیری و درمان است.