علی اکبر عنابستانی

علی اکبر عنابستانی

مدرک تحصیلی: استاد گروه جغرافیا، دانشگاه فردوسی مشهد

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین

فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۶۱ تا ۸۰ مورد از کل ۲۱۳ مورد.
۶۱.

تحلیل پیشران های کلیدی مؤثر بر پذیرش گردشگری جامعه محور در سکونتگاه های روستایی با رویکرد آینده پژوهی مطالعه موردی: شهرستان شیروان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و توسعه زمستان ۱۴۰۰ شماره ۶۵ 171 - 202

کلیدواژه‌ها: جامعه محلی گردشگری جامعه محور آینده پژوهی شهرستان شیروان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۶ تعداد دانلود : ۲۳۳
دهه پایانی قرن بیستم بسیاری از برنامه ریزان اجتماعی - اقتصادی، گردشگری را روش مطمئن با چشم انداز بسیار روشن برای توسعه روستاها، به ویژه محروم ترین آن ها معرفی کرده اند. به طوری که مشارکت جوامع محلی و تمرکززدایی از مراجع برنامه ریزی دیرزمانی است، به عنوان یکی از اصول پذیرفته شده در برنامه های توسعه پیراشهری کشورهای پیشرفته به کار گرفته می شود. لذا هدف پژوهش حاضر این است که عوامل کلیدی و پیشران های اصلی بر پذیرش گردشگری جامعه محور در سکونتگاه های روستایی شهرستان شیروان شناسایی و تحلیل شود. روش تحقیق این پژوهش از نوع کاربردی و بر اساس ماهیت، توصیفی- تحلیلی است، جمع آوری اطلاعات به روش اسنادی و میدانی بوده است. پرسش نامه جهت استخراج پیشران های کلیدی مؤثر بر شکل گیری گردشگری جامعه محور در سکونتگاه های روستایی شهرستان شیروان، در قالب پرسشنامه میک مک تهیه و در بین اعضای جامعه نمونه توزیع و تکمیل شده است. تعداد 25 پرسشنامه برای کارشناسان حوزه روستایی، ارگان های مربوطه در نظر گرفته شد. جهت تجزیه وتحلیل داده ها و تحلیل ساختاری تأثیرگذاری هریک از شاخص های مؤثر بر شکل گیری گردشگری جامعه محور سکونتگاه های روستایی از نرم افزار Micmac استفاده شد. نتایج به دست آمده نشان داد، با توجّه به امتیاز بالای اثرگذاری مستقیم و غیرمستقیم، عوامل16 گانه در 4 گروه اصلی پیشران های کلیدی در آینده توسعه گردشگری سکونتگاه های روستایی شهرستان شیروان شناسایی شدند که عوا ملی از قبیل فزونی درآمد فعالیت های وابسته به بخش گردشگری، مستقیم(+2) غیرمستقیم (961+)، رضایت کلی بازدیدکننده ها از جاذبه های گردشگری و رتبه بندی با توجه به هدف بازدید مستقیم(2+) غیرمستقیم(487+)، تنوع سرمایه گذاران در بخش گردشگری و افزایش سرمایه گذاری های غیردولتی در روستا مستقیم(1+)غیرمستقیم(513+)، اقلیم مناسب گردشگری، وجود چشم اندازهای زیبا، شگفت انگیز و منحصربه فرد و مراتع غنی و انواع گیاهان دارویی و خوراکی، مستقیم (1+)غیرمستقیم (297+) از مهم ترین عوامل به شمار می رود.
۶۲.

تحلیل اثرگذاری شاخص های روستای خلاق بر پایداری سکونتگاه های روستایی (مورد شناسی: منطقه سیستان)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و آمایش شهری - منطقه ای سال یازدهم بهار ۱۴۰۰ شماره ۳۸ 71 - 96

کلیدواژه‌ها: اثرگذاری روستای خلاق پایداری روستایی معادلات ساختاری منطقه سیستان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۳۳ تعداد دانلود : ۵۲۸
تجارب حاصل از نظریات توسعه روستایی نشان دهنده ناکارآمدی برخی از طرح های گذشته روستایی است؛ بنابراین در بازه زمانی کنونی، رهیافت روستای خلاق به عنوان دیدگاهی نو و مؤثر در زمینه توسعه روستایی تلاش دارد تا بستر زندگیِ باکیفیت و خلاقانه را در مناطق روستایی مهیا سازد. پژوهش حاضر با هدف بررسی اثرگذاری شاخص های روستایی خلاق بر پایداری سکونتگاه های روستایی سیستان انجام شده است. این پژوهش بر پایه روش، توصیفی-تحلیلی استوار بوده و از نظر هدف، کاربردی است. برای گردآوری اطلاعات روش های اسنادی و میدانی به کار رفت. نمونه آماری، شامل 20 روستا با جمعیت 9762 خانوار است که براساس فرمول کوکران، تعداد 308 نفر انتخاب و با روش تصادفی ساده از آن ها نظرسنجی شد. برای آزمون مدل مفهومی پژوهش و بررسی تأثیر شاخص های روستای خلاق بر پایداری سکونتگاه های روستایی، آزمون T تک نمونه ای و نرم افزار Smart PLS به کار رفت. براساس مقادیر مربوط به ضریب مسیرها در مدل نهایی تحقیق، به طورکلی عامل خلاقیت با ضریب اثر (97/0 درصد) پایداری روستایی را تبیین می کند. همچنین مؤلفه های انعطاف پذیری، ابتکار، ترویج و آموزش، خطرپذیری، رهبری و مشارکت به ترتیب با ضرایب 182/0، 162/0، 148/0، 149/0، 155/0، 169/0 درصد به طور غیرمستقیم بر پایداری روستایی اثرگذارند. براساس آزمون (T تک نمونه ای)، میانگین به دست آمده برای تمامی ابعاد (متغیر مستقل و وابسته) بیشتر از میانگین نظری (3) است. در این بین مؤلفه های اجتماعی (با میانگین 45/3)، اقتصادی (با میانگین 37/3) و کالبدی (با میانگین 31/3) بیشترین اثرگذاری را بر پایداری و مؤلفه های ترویج و آموزش (با میانگین 46/3)، انعطاف پذیری (با میانگین 43/3) و ابتکار (با میانگین 42/3) بیشترین اثرگذاری را بر خلاقیت روستایی دارند.
۶۳.

شناسایی چالش های پیش روی توسعه اکوسیستم کسب وکارهای کارآفرینانه گردشگری روستایی (موردمطالعه: بخش ساردوئیه در شهرستان جیرفت)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های روستایی دوره دوازدهم زمستان ۱۴۰۰ شماره ۴ (پیاپی ۴۸) 700 - 715

کلیدواژه‌ها: اکوسیستم کارآفرینانه توسعه گردشگری کسب وکارهای گردشگری آینده پژوهی معادلات ساختاری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۷ تعداد دانلود : ۳۲۱
مطالعه حاضر با استفاده از رویکرد آینده پژوهی اقدام به شناسایی چالش های مؤثر بر توسعه اکوسیستم کسب وکارهای کارآفرینانه گردشگری در مناطق روستایی شهرستان جیرفت و معادلات ساختاری میان آن ها نموده است. برای این کار، ابتدا به جمع آوری کدهای تلفیقی از مدل ها و پژوهش های به کاررفته در زمینه کسب وکارهای کارآفرینانه گردشگری و همچنین نظرخواهی از 15 کارآفرین روستایی جهت اصلاح آن ها اقدام شد. سپس در قالب نرم افزار MICMAC، عوامل شناسایی شده از بعد تاثیرگذاری یا تاثیرپذیری مورد بررسی قرار گرفت. جامعه آماری این پژوهش را 54 نفر از صاحبان کسب وکارهای گردشگری در سه دهستان واقع در بخش ساردوئیه تشکیل می دهند. در ادامه با روش دلفی و نظرسنجی از کارشناسان و صاحب نظران در زمینه کسب وکارهای کارآفرینانه گردشگری به روابط ساختاری حاصل از این پیشران ها اقدام شد. برای این کار از نظر 50 کارشناس به روش نمونه گیری غیراحتمالی قضاوتی، در قالب آزمون تحلیل مسیر در نرم افزار SPSS اقدام شد. نتایج نشان داد، مسائل مالی و اقتصادی بالاترین ضریب تاثیرگذاری را دارند. ریشه این مشکلات را می توان در عواملی همچون بازاریابی و مسائل مالی و بودجه محدود کارآفرینان و حمایت های ضعیف از آن ها جستجو کرد که می تواند تاثیر بسزایی در توسعه اینگونه کسب وکارها در آینده داشته باشد.
۶۴.

تحلیل اثرگذاری عوامل ساختاری نوآوری بر فرآیند کارآفرینی روستایی (نمونه ی موردمطالعه: شهرستان فاروج)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات جغرافیایی مناطق خشک دوره ۱۲ پاییز ۱۴۰۰ شماره ۴۵ 58 - 77

کلیدواژه‌ها: عوامل ساختاری ویژگی های فردی نوآوری کارآفرینی روستایی شهرستان فاروج

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۸ تعداد دانلود : ۱۱۰
امروزه نوآوری اهمیت روزافزونی در توسعه و کارآفرینی جهان دارد و عامل مهمی در تولید ثروت و درآمد خصوصاً در کشورهای توسعه یافته محسوب می شود. نوآوری، نیروی محرکه ی کارآفرینی و عامل ایجاد اشتغال مولد، بهره وری منابع انسانی، رفاه اجتماعی و توسعه است. هدف از این پژوهش، تحلیل میزان اثرگذاری عوامل مؤثر بر نوآوری در فرآیند کارآفرینی شهرستان فاروج است تا با شناخت و تقویت عوامل اثرگذار گامی در مسیر توسعه ی مناطق روستایی برداشته شود. برای رسیدن به هدف تحقیق، از روش تحقیق ترکیبی (توصیفی-تحلیلی) استفاده شده است. جامعه ی آماری، کلیه ی کارآفرینان و افراد نمونه و موفق در روستاهای شهرستان است که طی 10 سال به عنوان باغدار و کشاورز نمونه بوده اند و به تعداد 63 نفر به صورت تمام شماری انتخاب شده اند. روایی ابزار پژوهش با بهره گیری از نظرات کارشناسان و پایایی آن با ضریب آلفای کرونباخ (898/0=α) تأیید شد. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها در دو سطح آمار توصیفی و استنباطی از نرم افزار spss و متناسب با مقیاس متغیرها از آزمون های خی دو، فریدمن، همبستگی پیرسون و تحلیل مسیر استفاده شد. نتایج آمارهای توصیفی پژوهش مشخص می کنند که شاخص ویژگی های فردی با آماره ی 3.37 و شاخص فرهنگی و قانون گذاری با آماره ی 3.29 بالاترین میانگین را به عنوان شاخص های ساختاری نوآوری روستایی دارد. نتایج آزمون فریدمن به منظور مقایسه ی میزان تأثیر و اولویت بندی هر یک از شاخص های مؤثر در نوآوری نشان می دهد که ویژگی های فردی (با میانگین رتبه ای 5.86) بالاترین اولویت و شاخص خارجی، کم ترین اولویت را دارد. با توجه به نتایج همبستگی پیرسون مشخص شد بین شاخص های فردی، آموزش و پژوهش، اقتصادی و زیرساختی با سطح کارآفرینی آن ها رابطه ی مثبت و معناداری وجود دارد. همچنین بر اساس نتایج حاصل از تحلیل مسیر شاخص فردی با ضریب تأثیر 0.334 و در مرتبه ی بعد شاخص آموزش و پژوهش با ضریب تأثیر 0.238 و شاخص اقتصادی با ضریب تأثیر 0.131 بیش ترین تأثیر را بر شکل گیری کارآفرینی روستایی  دارند.
۶۵.

تحلیل اثرگذاری فناوری دیجیتالی بر توسعه سکونتگاه های پیراشهری کلان شهر مشهد(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: توسعه فضاهای پیراشهری سال سوم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲ (پیاپی ۶) 1 - 26

کلیدواژه‌ها: فناوری دیجیتالی سکونتگاه های پیراشهری توسعه روستایی کلان شهر مشهد

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲۸ تعداد دانلود : ۱۸۶
پژوهش حاضر، به منظور تحلیل اثرگذاری فناوری دیجیتالی بر توسعه سکونتگاه های پیراشهری مشهد به انجام رسیده است. روش تحقیق در پژوهش حاضر توصیفی - تحلیلی و برای جمع آوری اطلاعات از روش های اسنادی و میدانی استفاده شده است. جامعه آماری پژوهش حاضر شامل 8 روستای پیرامون کلان شهر مشهد است که دارای دفتر ICT روستایی، جمعیت بالای 1000 خانوار و در مجاورت شهر مشهد قرارگرفته اند. با توجه به تعداد خانوارهای کل در جامعه نمونه (20813 خانوار=N) و با خطای 0.07 درصد در فرمول کوکران حجم نمونه ای برابر 194 خانوار محاسبه که با روش تصادفی سیستماتیک از جامعه روستایی انتخاب شدند. تحلیل فضایی متغیر های اصلی با استفاده از مدل های FGRA و MABAC انجام شد که روستاهای گرجی سفلی، حسین آباد قرقی و دهرود دارای بالاترین، و روستاهای کال زرکش و چهار برج دارای پایین ترین سطح استفاده از خدمات فناوری دیجیتالی (RICT) و توسعه روستایی است. در ادامه برای آزمودن مدل مفهومی پژوهش و بررسی تأثیر فناوری دیجیتالی (RICT) بر توسعه روستایی، ضمن تائید همبستگی مثبت و معنی داری این دو متغیر با آزمون همبستگی پیرسون، از فن مدل سازی معادلات ساختاری با رویکرد تکنیک حداقل مربعات جزئی (PLS) استفاده گردیده است. با توجه به نتایج، بُعد اقتصادی با در نظر گرفتن اثرات مستقیم و غیرمستقیم، با ضریب 363/0، تأثیر بیشتری نسبت به دو بعد اجتماعی و محیطی- کالبدی بر توسعه سکونتگاه های روستایی نمونه داشته است. در بین شاخص های پژوهش نیز بیشترین تأثیرگذاری مستقیمِ استفاده از فناوری دیجیتالی در "توسعه کشاورزی" با ضریب 20/0 و "ارتقاء سطح ارتباطات" با ضریب 199/0 می باشد. درنهایت متغیر فناوری دیجیتال روستایی با ضریب 786/0، تأثیر خیلی زیادی بر شکل گیری توسعه سکونتگاه های روستایی نمونه داشته است. در کل با توجه به مقدار ضریب تعیین (R2) برای متغیر توسعه روستایی (990/0) مشخص گردید تأثیرگذاری فناوری دیجیتالی (RICT) بر توسعه روستایی در سطح قوی است؛
۶۶.

Impact of Targeted Subsidies Implementation on Inequality in Iranian Rural Area (Case Study: Villages of Neishabour County)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش و برنامه ریزی روستایی سال دهم بهار ۱۴۰۰ شماره ۳۳ 51-77

کلیدواژه‌ها: Targeted subsidies Inequality in rural areas Structural Adjustment policies Neishabour Iran

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۴ تعداد دانلود : ۲۳۴
Purpose-The implementation of targeted subsidies policy in Iran is among the actions that, have been taken with the aim of reduction of poverty, reducing social class differences between different deciles of society and specially upgrading rural indicators in rural areas. The present study has been conducted with the purpose of evaluating the impacts of targeted subsidies on expansion of inequality in rural areas. Design/methodology/approach -This fundamental-exploratory research has been done by descriptive-analytical method. The required data were collected through both field and documentary methods. In this study, first, the research indicators were investigated during two six-year courses before targeted subsidies (2005-2010) and after targeted subsidies (2011-2016) at the level of all villages in the country and the average of each indicator was compared between the two periods before and after targeted subsidies and then the obtained results of this part were compared with the results of field research in the study sample. In this study, 22 villages of Neishabour county were selected as a sample by systematic random method using Cochran's formula. Finding- Findings of this study show that cash subsidies accounted for 7.56% of a household income portfolio in the case study in 2019. But the Gini coefficient in the period after targeted subsidies was higher than the period before the targeted subsidies, while the ratio of 10% 0f the wealthiest to 10% of the poorest population in the rural areas of the sample in 2018 was equal to 20.67. Also, despite the original goal of targeted subsidy plan, the lower deciles are far more pressured by rising energy prices, and household food expenditures are spent on food groups. However, the average caloric intake of each person in the tenth decile is seven times that of the first decile. Also, in 70% of the households of the first decile, there were no employed people. In general, the villages of the country have faced a worsening situation in seven indicators, both in the macro dimension and in a case study, but an improvement has been observed in case of one indicator.
۶۷.

تأثیر هویت مکانی بر زیست پذیری سکونت گاههای روستایی پیراشهری کلانشهر مشهد(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آمایش جغرافیایی فضا سال یازدهم بهار ۱۴۰۰ شماره ۳۹ 69 - 90

کلیدواژه‌ها: هویت مکانی زیست پذیری روستاهای پیراشهری معادلات ساختاری کلانشهر مشهد

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۴ تعداد دانلود : ۲۴۳
مسئله تحقیق: هویت مکانی در سکونتگاههای روستایی پیراشهری مورد مطالعه از نظر ساکنان در چه وضعیتی قرار دارد؟ هویت مکانی به چه میزان بر زیست پذیری سکونتگاههای پیراشهری به ویژه در حاشیه کلانشهرها تأثیرگذار است؟ هدف تحقیق بررسی تأثیر هویت مکانی بر زیست پذیری روستاهای پیراشهری شهر مشهد می باشد. روش تحقیق: جامعه آماری پژوهش طبق آمار سرشماری 1395، روستاهای دهستان تبادکان شهرستان مشهد در بخش مرکزی شهرستان مشهد است که در پژوهش به دو محور سیمان و کلات تقسیم شده است. طبق فرمول کوکران تعداد نمونه لازم جهت تکمیل پرسش نامه 169 خانوار به دست آمد. جهت تجزیه تحلیل داده ها از آزمون های، تی تک نمونه ای، پیرسون و  معادلات ساختاری Smat PLS و برای رتبه بندی روستاها از روش تصمیم گیری چند معیاره ویکور استفاده شده است. بحث اصلی: یافته های پژوهش نشان می دهد میانگین هویت مکانی در بین روستاهای مورد مطالعه پایین است و ابعاد هویت مکانی در این پژوهش که شامل تمایز، تداوم، عزت نفس و خودکارآمدی بوده اند با متغیر زیست پذیری دارای رابطه معناداری بوده اند بدین صورت که هرچه هویت مکانی بالاتر زیست پذیری در بین روستاییان بالاتر باشد، متغیر تمایز به میزان 100/0 اثر مستقیم بر متغیر زیست پذیری دارد؛ بدین معنی که متغیر تمایز به میزان 10 درصد توانسته است اثر مستقیمی بر سازه زیست پذیری بگذارد؛ همچنین متغیر تداوم به میزان 297/0- اثرمستقیم و معکوس بر سازه زیست پذیری دارد؛ یعنی با افزایش در سازه تداوم به میزان یک واحد، شاهد کاهش در سازه زیست پذیری به میزان 297/0- خواهیم بود. متغیر عزت نفس نیز به میزان 318/0 و متغیر خودکارآمدی به میزان 621/0 اثرمستقیم بر سازه زیست پذیری دارد. همان طورکه مشاهده می شود متغیر خودکارآمدی به نسبت سایر متغیرها اثر مستقیم بیشتری به میزان 1/62 درصد بر سازه زیست پذیری اثر مستقیم دارد.
۶۸.

شناسایی و اولویت بندی مسیرهای عمده کسب کسب و کارهای گردشگری مناطق روستایی شهرستان جیرفت با استفاده از عملگرهای فازی

نویسنده:
منبع: مطالعات توسعه پایدار شهری و منطقه ای دوره دوم پاییز ۱۴۰۰ شماره ۵ 1 - 20

کلیدواژه‌ها: پهنه بندی مسیر کسب و کارهای گردشگری مناطق روستایی عملگرهای فازی شهرستان جیرفت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۶۴ تعداد دانلود : ۳۱۰
تعیین مسیرهای عمده گردشگری رهیافتی جهت تعیین الگوی تراکم حرکتی گردشگران در راستای رونق بخشی به کسب و کارهای گردشگری روستایی است. پژوهش حاضر با استفاده از عملگرهای فازی در محیط GIS، به پهنه بندی مسیرهای عمده گردشگری که تاثیر بسزایی در موفقیت کسب و کارها دارد، می پردازد. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی و مدل های تصمیم گیری چندمعیاره است. نتایج تحقیق نشان می دهد روستاها در چهار مسیر جاذب گردشگری واقع شده اند که این مسیرها می تواند به عنوان الگویی برای رفت و آمد عمده گردشگران  مقصدهای روستایی باشد. در ادامه تلاش شد در قالب مسیرهای چهارگانه، به بررسی امکانات و تسهیلات طول مسیر و مقصد گردشگران، جاذبه های طبیعی و انسانی هر مسیر، مشخص کردن روستاهای هدف آن و وضعیت ایجاد کسب و کارهای گردشگری در روستاهای واقع در این مسیرها بررسی شود. نتایج این بخش نشان داد مسیر شماره یک با فاصله از ایده آل مثبت(1875/0) و ایده آل منفی(0678/0) و درجه نزدیکی(7346/0)، بیشترین امتیاز را به خود اختصاص داد(با محوریت جاده اصلی به سمت امامزاده سلطان سید احمد(ع)).
۶۹.

تحلیل پیشران های کلیدی موثر بر افزایش اثربخشی برنامه های راهبردی-عملیاتی شهر و شهرداری ها با رویکرد آینده پژوهی در شهرهای استان خراسان رضوی

نویسنده:
منبع: مطالعات توسعه پایدار شهری و منطقه ای دوره دوم زمستان ۱۴۰۰ شماره ۶ 43 - 68

کلیدواژه‌ها: اثربخشی برنامه راهبردی برنامه عملیاتی آینده پژوهی خراسان رضوی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۹ تعداد دانلود : ۲۱۵
تهیه طرح های راهبردی-ساختاری با گذشت چند دهه از شروع آن در انگلستان و امریکا در دهه 1370 توسط وزارت مسکن و شهرسازی مورد توجه قرار گرفت. در اواسط دهه 1390دستورالعمل تهیه و تدوین برنامه های راهبردی- عملیاتی شهر و شهرداری توسط وزارت کشور به دفاتر امور شهری استانداری های ذی ربط ابلاغ گردید. بنابراین، پژوهش حاضر به دنبال شناسایی  و تحلیل محرک ها و پیشران های مؤثر بر افزایش اثر بخشی برنامه ها در افق 20 ساله آن هاست. پژوهش حاضر، از حیث هدف «کاربردی» و به لحاظ روش و ماهیت «توصیفی - تحلیلی» است. برای جمع آوری اطلاعات از روش های اسنادی و میدانی استفاده شده است. جامعه آماری در این پژوهش، 35 شهر استان خراسان رضوی که برنامه های آن دریافت شده است و بر این اساس تعداد 48 مشاور و کارشناس در شهرداری های تابعه برای تکمیل پرسشنامه ها مورد پرسشگری قرار گرفتند. روایی پرسشنامه ها بر اساس نظر متخصصین و به ویژه مشاوران و پایایی آن بر پایه آلفای کرونباخ بالای 7/0 و مورد تایید قرار گرفت . جهت تجزیه و تحلیل داده ها و تحلیل مولفه های اثرگذار بر افزایش اثربخشی برنامه های راهبردی-عملیاتی شهر و شهرداری از نرم افزار Micmac استفاده شد.  نتایج بدست آمده با توجّه به امتیاز بالای اثرگذاری مستقیم و غیرمستقیم، عوامل 45 گانه در 4 مولفه اصلی پیشران های کلیدی در افق برنامه ها، نشان داد که عواملی از قبیل پشتیبانی دفتر امور شهری استانداری و نظارت بر نحوه عملکرد شهرداری ها در تدوین و اجرای برنامه های راهبردی با اثرمستقیم (8+) و غیرمستقیم (2548+)، هماهنگی بیشتر مدیران شهری و دستگاه های اجرایی در فرایند تهیه و اجرای برنامه های راهبردی- عملیاتی با اثرمستقیم (7+) و غیرمستقیم (1880+)، تغییر نگرش مدیران، مجریان و کارفرمایان به سوی برنامه ریزی استراتژیک در حوزه های توسعه شهری و منطقه ای با اثرمستقیم (6+) و غیرمستقیم (1970+)، در رده محرک ها و پیشران های کلیدی به شمار می روند.
۷۰.

Challenges of Physical Planning in Iranian Villages with Emphasis on Rural Guidance [Hadi] Plans(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش و برنامه ریزی روستایی سال دهم زمستان ۱۴۰۰ شماره ۳۶ 103 - 119

کلیدواژه‌ها: Physical planning Rural Guidance Hadi Plan rural settlement Iran

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۰ تعداد دانلود : ۱۹۱
Purpose- Basically, one of the physical planning patterns in Iran is the rural guidance [Hadi] plan that has been considered in the path of rural development planning since the victory of the Islamic Revolution of Iran. Preparing and implementing rural guidance [Hadi] plans with more than three decades of experience is one of the most fundamental proceedings is executed to enhance the physical development of Iranian villages. The implementation history of these plans over many periods indicates many challenges in the process of preparing, approving and implementing guidance [Hadi] plans. Design/methodology/approach- The main purpose of the present study was to analyze the challenges in the process of preparation, approval and implementation. For this purpose, we interviewed 12 individuals who had a background in conducting the guidance [Hadi] plan. Therefore, in this study, the research method was based on qualitative method and was used to analyze the data collected by MAXQDA software. Finding- The results show that the challenges in the process of preparing the conductor plans are Service description (29.73%), Partnership (33.78%), Organizational and systems (29.73%) and Consultants Characteristics (6.76%). In challenges existing in implementing Guidance [Hadi] plans, 2 main axes are also addressed by the interviewees, including participation and the rules. In the partnership axis, the limited participation of villagers in the implementation of plans with the weight of 100 was more important than other sub-axes. Since the villagers have minimal participation in the two processes of plan preparation and approval, it is, therefore, foreseeable to have limited participation in the process of implementation. Originality/value - This is significant because for the first time, a study is being conducted at this level on the challenges of preparing and implementing a Rural Guidance [Hadi] Plans.  The paper should be of interest to readers in the areas of Middle East & world.
۷۱.

مکان یابی پایدار صنایع تبدیلی کشاورزی (مطالعه موردی: بخش زنجان رود، استان زنجان)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: توسعه پایدار محیط جغرافیایی سال دوم پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۳ 52 - 66

کلیدواژه‌ها: مکان یابی صنایع تبدیلی تحلیل سلسله مراتبی سیستم اطلاعات جغرافیایی بخش زنجان رود

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۴ تعداد دانلود : ۱۶۶
با توجه به این که برنامه ریزی توسعه منطقه ای بین برنامه ریزی ملی و محلی قرار دارد، برای ایجاد تعادل بین مناطق کشور باید تمهیداتی اندیشیده شود و یکی از عواملی که این تعادل را بر هم می زند مهاجرت های روستایی است که ایجاد صنایع تبدیلی می تواند مانعی بر مهاجرت شود. با توجه به امتیازی که صنایع تبدیلی کشاورزی در ایجاد اشتغال و درآمد دارد، و به دلیل برخورداری بخش زنجان رود از پتانسیل کشاورزی باید نسبت به مکان یابی صنایع در این بخش مطالعه پهنه بندی صورت گیرد. در این پژوهش با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP) به پهنه بندی زمین برای مکان یابی صنایع اقدام شده است، به این نحو که ابتدا لایه ها با استفاده از ضوابط در ArcGIS حریم گذاری شده و سپس با استفاده از دستور Weighted overlay لایه ها در هم ترکیب شده و نقشه نهایی به دست آمده است. شاخص هایی که در این تحقیق به کار رفته است 15 شاخص طبیعی و انسانی می باشد که بنا بر نظر کارشناسان و اساتید به اولویت بندی آن ها پرداخته شده است. در این پژوهش حریم عارضه ها با توجه به ضوابط و معیارهای استقرار صنایع ارائه شده از طرف سازمان حفاظت محیط زیست (معاونت محیط زیست انسانی) تعیین شده و در پایان نقشه مطلوب ترین مکان با در نظر گرفتن برخی از شاخص ها از نقشه ی نهایی با استفاده از نرم افزار ArcGIS به دست آمده است. به این ترتیب که با استفاده از روش VIKOR روستاها را از نظر برخورداری از خدمات روستایی رتبه بندی می کنیم و مناطقی که روستاهای با رتبه بالا در آن قرار دارند و همچنین برخی از شاخص های دیگر از جمله نزدیکی به راه اصلی، راه آهن، نزدیکی به خط انتقال گاز و برق رودخانه زنجان رود و دوری از گسل به عنوان مطلوب ترین مکان انتخاب می شود.
۷۲.

ارزیابی استراتژیک زیست محیطی پسماندهای ناشی از کشتارگاه صنعتی شهر سبزوار(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مهندسی جغرافیایی سرزمین دوره چهارم پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۲ (پیاپی ۸) 391 - 403

کلیدواژه‌ها: ارزیابی استراتژیک پسماند کشتارگاه صنعتی شهر سبزوار

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۹
در کشتارگاه دام سبزوار نظیر اغلب صنایع غذایی، مواد زایدی تولید می شود که نیاز به مدیریت منسجم دارد و تاکید بر کمینه سازی زائدات و کاهش این مواد، سیاستی است که در دنیا طی دو دهه اخیر در مدیریت مواد زائد صنعتی مورد توجه قرار گرفته است . به دنبال تعدیل اثرات پسماندهای ناشی از کشتارگاه های صنعتی در محیط شهری سبزوار، ارزیابی زیست محیطی استراتژیک (SEA) با هدف نظارت یکپارچه زیست محیطی و بهداشتی جهت تقلیل تهدیدهای ناشی از اقدامات این کشتارگاه ها مورد توجه قرار گرفت. از این رو در پژوهش حاضر 15 راهبرد پیشنهادی توسط کارشناسان ارزیابی و 10 شاخص برآمده از چارچوب نظری پژوهش مبنای ارزیابی قرار گرفت که در قالب ماتریس دستیابی به اهداف اقدام به مقایسه دو دویی شاخص ها شد. این میان راهبرد جلوگیری از نفوذ فاصلاب به زمین های اطراف که به سمت عدد یک بیشترین گرایش را داشته، اولویت اول محسوب می شود بعد از آن، راهبردهای مدیریت نظارتی زیست محیطی به طرح ها و پروژه های کشتارگاه های صنعتی، بهسازی کیفی محیط کشتارگاه با هدف کنترل آلودگی های زیست محیط و مکان یابی مجدد جهت انتقال کشارگاه صنعتی به جهت فاصله نامناسب با فرودگاه جهت زدودن بوی استشمام شده در این فردودگاه که در فاصله بین عدد 1 و 0.5 قرار گرفته اند به ترتیب اولویت دوم را به خود اختصاص داده اند.
۷۳.

تحلیل فضایی تأثیر گردشگری تجاری بر توسعه ی پایدار مناطق روستایی (مطالعه ی موردی: محدوده ی تجاری دهشیخ- سیگار در شهرستان لامرد)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات جغرافیایی مناطق خشک دوره ۱۰ تابستان ۱۳۹۹ شماره ۴۰ 53 - 74

کلیدواژه‌ها: توسعه پایدار گردشگری تجاری سکونتگاه های روستایی منطقه ی تجاری دهشیخ- سیگار شهرستان لامرد

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۰ تعداد دانلود : ۱۱۴
اقتصاددانان در دهه های اخیر از گردشگری به عنوان کاتالیزوری کارآمد برای بازسازی و توسعه ی اقتصادی-اجتماعی نواحی روستایی یاد می کنند؛ به طوری که طی سال های اخیر از گردشگری به عنوان ابزاری برای حل چالش های اقتصادی- اجتماعی در نواحی روستایی حاشیه ای و یا روستاهایی که با کاهش فعالیت های کشاورزی سنتی روبه رو هستند، استفاده می کنند. در این راستا تحقیق حاضر، در پی ارزیابی فضایی شاخص های توسعه پایدار سکونتگاه های روستایی در منطقه ی تجاری دهشیخ-سیگار، شهرستان لامرد واقع در استان فارس است. روش تحقیق، توصیفی- تحلیلی است و جامعه ی آماری آن شامل تمامی 1968 خانوار روستایی با 7281 نفر جمعیت ساکن در 13 روستای منطقه ی تجاری دهشیخ -سیگار در شهرستان لامرد است که با استفاده از فرمول کوکران با سطح خطای 06/0، تعداد 235 خانوار به عنوان خانوارهای نمونه ی برآورد و به روش تصادفی مورد پرسشگری قرار گرفتند. برای تجزیه وتحلیل داده ها، از نرم افزارهای، آنتروپی شانون، MABAC، ArcGIS و آزمون T تک نمونه ای و رگرسیون خطی در نرم افزار SPSS استفاده گردیده است. یافته های پژوهش مؤید آن است که در تمامی متغیرهای تحقیق میزان اثرگذاری گردشگری تجاری بر توسعه پایدار سکونتگاه های روستایی در منطقه ی تجاری دهشیخ-سیگار، شهرستان لامرد بالاتر از میانه ی نظری (3) است. نتایج سطح بندی پایداری روستاهای مورد مطالعه متأثر از گردشگری تجاری با استفاده از مدل ماباک در روستاهای سیگار، دهشیخ و کره مچی بالاترین سطح را نشان می دهد. گردشگری تجاری با مقدار R (959/0) دارای بیش ترین میزان تأثیر بر توسعه پایدار سکونتگاه های روستایی در منطقه ی موردمطالعه بوده است. در تحلیل فضایی اثرگذاری گردشگری تجاری بر توسعه پایدار روستاهای موردمطالعه، روستاهای دولت آباد، حسن کمالی، فیروزآباد، کاکلی با مقدار R2 (992/0، 988/0، 986/0 و 983/0) دارای بیش ترین تأثیر و در روستاهای دهشیخ و سیگار با ضریب R2 (865/0 و 925/0) از عملکرد ضعیفی برخوردار است.
۷۴.

تحلیل فضایی اثرگذاری سرمایه اجتماعی بر تغییرات سطح توسعه پایدار در حوزه های روستایی مطالعه موردی: شهرستان بجنورد(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: برنامه ریزی فضایی سال دهم بهار ۱۳۹۹ شماره ۱ (پیاپی ۳۶) 1 - 28

کلیدواژه‌ها: سرمایه اجتماعی توسعه پایدار روستایی معادلات ساختاری رگرسیون موزون جغرافیایی بجنورد

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۷۵ تعداد دانلود : ۵۲۰
طرح مسئله: در دو دهه اخیر بر مفهوم سرمایه اجتماعی به واسطه ارتباط آن با مؤلفه های بنیادین اجتماعی شامل آگاهی، مشارکت، اعتماد، انسجام و شبکه اجتماعی در راستای توسعه پایدار جوامع به ویژه جوامع روستایی تأکید شده است؛ بنابراین برای رسیدن به توسعه پایدار روستایی، برخورداری از سرمایه اجتماعی از ضروریات است. هدف: هدف از انجام پژوهش حاضر، ارزیابی درجه اثرگذاری سرمایه اجتماعی بر توسعه پایدار سکونتگاه های روستایی و تحلیل فضایی آن در شهرستان بجنورد است. روش: پژوهش حاضر توصیفی تحلیلی و نوع آن ازنظر هدف، بنیادی است. برای گردآوری اطلاعات از روش های اسنادی و میدانی استفاده شده است. جامعه نمونه، 22 روستای با بیش از 20 خانوار در شهرستان بجنورد است و از مجموع 4849 خانوار ساکن در نقاط روستایی نمونه، با فرمول کوکران حجم نمونه 298 خانوار محاسبه شد. این افراد با روش نمونه گیری تصادفی انتخاب شدند. برای آزمون مدل مفهومی پژوهش و بررسی تأثیر سرمایه اجتماعی بر توسعه پایدار سکونتگاه های روستایی، تکنیک حداقل مربعات جزئی و نرم افزار Smart PLS و مدل رگرسیون موزون جغرافیایی به کار رفت. نتایج: با توجه به نتایج، ضرایب t بین متغیرهای اصلی پژوهش بیش از 58/2 است؛ یعنی رابطه معنادار و غیرمستقیم است؛ بدین ترتیب سرمایه اجتماعی بر توسعه پایدار سکونتگاه های روستایی تأثیر مثبت و معناداری دارد. براساس ضرایب کل، شبکه اجتماعی با ضریب 575/0، بیشترین و انسجام اجتماعی با ضریب 046/0، کمترین تأثیر را بر توسعه پایدار سکونتگاه های روستایی دارند. نتایج تحلیل فضایی با استفاده از مدل GWR نشان داد ضریب تأثیر سرمایه اجتماعی بر توسعه پایدار روستایی در روستای ایزمان کم است و در میان زو در بالاترین سطح قرار دارد. درمجموع حدود 6/36درصد روستاها و 41درصد جمعیت روستایی شهرستان بجنورد ضریب تأثیری بین 871/0 تا 885/0 داشته اند. نوآوری: در پژوهش حاضر برای نخستین بار بحث تحلیل فضایی اثرگذاری سرمایه اجتماعی بر توسعه پایدار با رگرسیون موزون جغرافیایی بررسی شده است.
۷۵.

تحلیل فضایی مکان یابی بهینه مراکز خدمات رسانی روستایی با روش های تصمیم گیری چند معیاره فازی. مطالعه موردی: بخش ساردوئیه-شهرستان جیرفت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آمایش جغرافیایی فضا سال دهم تابستان ۱۳۹۹ شماره ۳۶ 107 - 122

کلیدواژه‌ها: تحلیل فازی الگوهای فضایی روستاهای کانونی مرکزیت خدماتی ساردوئیه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۶ تعداد دانلود : ۲۷۸
از آنجایی که یکی از مشکلات اساسی موجود بر سر راه توسعه روستایی، گسیختگی سازمان فضایی و فقدان سلسله مراتبی مناسب مبتنی بر رابطه تعاملی میان سکونتگاه ها است. در این پژوهش سعی شده است تا با مکان یابی مراکز برتر به لحاظ خدمات رسانی، یک انسجام و رابطه منطقی بین این مراکز برقرار نمود. رویکرد حاکم بر این پژوهش، توصیفی - تحلیلی است که ماهیت آن می تواند کاربردی باشد. با توجه به اهمیت کاربردی شاخص های انسانی و طبیعی در این زمینه، برای دستیابی به الگوی بهینه در جهت تعیین مرکزیت خدمات روستایی از دو روش Index overlay و fuzzy Overlay در قالب نرم افزار سیستم اطلاعات جغرافیایی استفاده شده است. نتایج به دست آمده از مدل Index overlay، نشان داد اکثر روستاها در وضعیت کاملاً مناسبی قرار دارند که درمجموع 32 روستا در این طیف قرار دارد و از این تعداد، 19 روستا در دهستان ساردوئیه، 8 روستا در دهستان دلفارد و 5 روستا در دهستان گور واقع شده اند، اما نتایج به دست آمده با استفاده از روش Fuzzy overlay در محیط GIS با روش Index overlay، چندان همخوانی ندارد، به طوری که طیف وضعیت نامناسب، بیشترین آمار یعنی 14 روستا را در خود جای داده است که ازاین بین 8 روستا در دهستان ساردوئیه و 7 روستا در دهستان گور واقع شده اند. با توجه به آنچه گفته شد، می توان نتیجه گرفت تا زمانی که به روستاها به عنوان محل زیست و سکونت انسان ازیک طرف و مکان های تولیدی از سوی دیگر توجه ویژه صورت نگیرد، روستاییان با مشکل مواجه خواهند شد. راه حل آن شناخت صحیح از مناطق هدف و درک نیازهای مراکز روستایی با به کارگیری روش های دقیق و عملی است که می تواند گامی در جهت توسعه پایدار باشد.
۷۶.

تحلیل اثرات سرمایه های ارسالی مهاجران بین المللی بر توسعه پایدار روستاهای جنوب استان فارس(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اقتصاد فضا و توسعه روستایی سال نهم تابستان ۱۳۹۹ شماره ۲ (پیاپی ۳۲) 173-198

کلیدواژه‌ها: سرمایه های ارسالی مهاجرت بین المللی فعالیت های مقصد مهاجرت استان فارس

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۴۷ تعداد دانلود : ۴۵۲
یکی از پیامدهای مهم مهاجرت های فرامرزی نیروی کار، ارتباط آن با عرصه ها و مسائل اجتماعی و فرهنگی جامعه می باشد که به اشکال گوناگون می تواند شاخص هایی چون افزایش یا کاهش مهاجرت ها، افزایش درآمد، کاهش فقر، بهبود دسترسی ها و زیرساخت ها، ایجاد اشتغال، عدالت اجتماعی و ایجاد همبستگی های ملی و یا تبادل فرهنگی یک جامعه را متأثر سازد. در این راستا، تحقیق حاضر باهدف بررسی اثرات و پیامدهای سرمایه های ارسالی مهاجران بین المللی نیروی کار بر توسعه پایدار اجتماعی- فرهنگی مناطقی از جنوب استان فارس (شهرستان های لارستان و زرین دشت) انجام شده است. این تحقیق از نوع اکتشافی و روش انجام آن توصیفی – تحلیلی می باشد. جمع آوری اطلاعات به صورت کتابخانه ای و میدانی (پرسشنامه، مصاحبه و مشاهده) صورت گرفته است. جامعه آماری پژوهش شامل 18141 خانوار می باشند که در قالب 20 روستا و شهر منطقه پراکنده می باشند، که از این تعداد خانوار بر اساس فرمول کوکران حجم نمونه برابر با 314 خانوار انتخاب شده اند. تجزیه وتحلیل پرسشنامه با استفاده از روش آمار توصیفی و تحلیلی ازجمله آزمون های کی دو، تی، پیرسون، رگرسیون چند متغیره و تحلیل مسیر و تحلیل خاکستری (جهت رتبه بندی سکونتگاه ها) انجام گردیده است. نتایج نشان می دهد که بین سرمایه های ارسالی مهاجران و توسعه پایدار اجتماعی- فرهنگی منطقه رابطه معنادار و مستقیم وجود دارد. همچنین نتایج حاصل از رگرسیون چند متغیره و تحلیل مسیر نشان می دهد که سرمایه های ارسالی مهاجران با ابعاد توسعه اجتماعی و فرهنگی با ضریب 777/0 دارای رابطه ای مثبت با شدتی قوی است و شاخص تعاون، مشارکت و انسجام اجتماعی با ضریب تاثیر787/0 بیشترین میزان اثرگذاری بر متغیر توسعه پایدار اجتماعی- فرهنگی دارد.
۷۷.

ارزیابی توان اکولوژیک با هدف توسعه گردشگری پایدار با بهره گیری از روش های WLC و فازی در محیط GIS - مطالعه موردی: شهرستان نیشابور(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سپهر دوره ۲۹ پاییز ۱۳۹۹ شماره ۱۱۵ 161 - 177

کلیدواژه‌ها: توان اکولوژیک توسعه گردشگری پایدار شهرستان نیشابور

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۰۱ تعداد دانلود : ۸۷۳
گردشگری به عنوان یک قابلیت کم هزینه و در مقابل پرسود جهت دست یابی به توسعه پایدار برای هر کشوری تلقی می گردد. اما استفاده اصولی و بهینه از پتانسیل ها و توان های محیطی جهت توسعه گردشگری، در گرو شناخت قابلیت ها و توان های منطقه است تا بتوان ضمن استفاده اصولی از این توان ها از هدررفت  منابع جلوگیری نمود.  بنابراین هدف پژوهش حاضر، ارزیابی توان اکولوژیک و تأثیر آن بر توسعه گردشگری پایدار شهرستان نیشابور با استفاده از مدل هایWLC  و گامای فازی در محیط GISاست.  تنوع پارامترهای مورد مطالعه، استفاده از روش های ارزیابی چند معیاره (WLC)و فازی جهت ارزیابی توان گردشگری منطقه مورد مطالعه و مقایسه نتایج دو مدل با واقعیات منطقه را می توان از ویژگی های نوآوری مقاله به شمار آورد. در این تحقیق به منظور تهیه نقشه توان اکولوژیکی منطقه شش عامل توپوگرافی، اقلیم، منابع آب، پوشش زمین، عوامل کالبدی، منابع گردشگری و مخاطرات مورد بررسی قرار گرفت.  نقشه توان اکولوژیکی بر اساس این شش عامل و با روش های WLC  و عملگر گامای فازی با لانداهای  0.7،  0.8، و  0.9  در محیط GISتهیه گردید.  به منظور مقایسه دو روش توان سنجی جهت دقت تعیین توان ها، از ضریب کاپا استفاده شد.  نتایج ارزیابی نقشه ها نشان می دهد که شهرستان نیشابور دارای توان بسیار خوبی جهت توسعه گردشگری پایدار می باشد.  همچنین مقدار ضریب کاپا بدست آمده برای مدل WIC  برابر با   0.59  و برای گامای فازی با لانداهای  0.7،  0.8  و  0.9 به ترتیب برابر  0.84،  0.71  و  0.68 می باشد.  از این رو نتیجه حاصل نشانگر آن است که عملگر گامای فازی با لاندای  0.7  نسبت به سایر روش های مورد بررسی دارای مطلوبیت و تطابق بیشتری با واقعیت، برای توان سنجی منطقه جهت توسعه گردشگری پایدار می باشد.
۷۸.

تحلیل مقایسه ای اثرات الگوهای اسکان مجدد پس از وقوع مخاطرات طبیعی بر کیفیت زندگی روستاییان (موردمطالعه: زلزله سال 1376 شهرستان زیرکوه)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و مخاطرات محیطی تابستان ۱۳۹۹ شماره ۳۴ 119 - 144

کلیدواژه‌ها: زلزله بازسازی جابه جایی تجمیع کیفیت زندگی شهرستان زیرکوه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۵۳ تعداد دانلود : ۳۲۷
مخاطرات طبیعی به خصوص زلزله در اغلب موارد، تلفات سنگین جانی و مالی بر سکونتگاه های انسانی وارد می سازد. اسکان مجدد در قالب سه رویکرد بازسازی (درجاسازی)، جابه جایی و تجمیع، یکی از رویکردهای اصلی برای بازسازی سکونتگاه های روستایی پس از وقوع زلزله است. هدف از انجام تحقیق حاضر، بررسی تأثیرات الگوهای سه گانه اسکان مجدد روستاهای آسیب دیده از زلزله 1376 شهرستان زیرکوه بر میزان کیفیت زندگی ساکنان جوامع روستایی است. جامعه آماری این پژوهش، خانوارهای محلی ساکن در 6 نقطه روستایی محدوده مطالعاتی است که با راهبردهای سه گانه اسکان مجدد (جابجایی، تجمیع یا ادغام و درجاسازی یا بازسازی) همراه بوده اند؛ که با استفاده از فرمول کوکران تعداد 144 سرپرست خانوار به عنوان حجم نمونه و به روش تصادفی ساده تعیین شدند. پایایی پرسش نامه تهیه شده با استفاده از فرمول ویژه آلفای کرونباخ و مقدار آلفای 885/0 مورد تأیید قرار گرفت. تجزیه وتحلیل داده های پژوهش حاضر در دو بخش آمار توصیفی و استنباطی و با استفاده از نرم افزار SPSS و آزمون های T تک نمونه ای و تحلیل واریانس انجام شد. نتایج پژوهش حاضر نشان می دهد سیاست های اسکان مجدد روستاها توانسته بهبود نسبی در کیفیت زندگی ساکنان روستایی با میانگین 2.57 ایجاد کند که در بعد اجتماعی- فرهنگی با میانگین 2.717 بالاترین و در بعد اقتصادی با میانگین 2.15 کمترین سطح رضایت مندی از شرایط موجود وجود دارد. با توجه به نتایج آزمون آنالیز واریانس نیز، سطح کیفیت زندگی روستاییان در سه الگوی اسکان مجدد تفاوت معناداری نداشته ولی سطح معناداری در 7 شاخص کیفیت اشتغال، کیفیت درآمد، کیفیت آموزش، کیفیت مشارکت، کیفیت انسجام اجتماعی، کیفیت زیرساخت و کیفیت محیط پایین تر از 0.05 است؛ بنابراین سطح رضایت مندی پاسخگویان از کیفیت زندگی در هر سه الگوی اسکان مجدد تا حدودی یکسان است.
۷۹.

الگوی ساختاری-تفسیری عوامل تأثیرگذار بر توسعه ی تاب آوری روستاییان غرب دریاچه ارومیه در برابر تغییر اقلیم (با تأکید بر خشک سالی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات جغرافیایی مناطق خشک دوره ۱۱ زمستان ۱۳۹۹ شماره ۴۲ 1 - 22

کلیدواژه‌ها: تاب آوری الگوی ساختاری-تفسیری تحلیل اثرات متقاطع خشک سالی غرب دریاچه ی ارومیه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۰ تعداد دانلود : ۸۷
روستاها، به عنوان قلب تولیدی جوامع مبتنی بر معیشت کشاورزی، ازجمله زیست بوم های زنده ای هستند که در شرایط بحرانی خشک سالی خسارات عدیده ای را متحمل می شوند. از طرفی دیگر، توجه به راهبرد های ظرفیت سازی اجتماعات محلی (ساکنان مناطق روستایی) در مواجهه با بحران و ارتقای ظرفیت های آنان در بازیابی شرایط خود (راهبرد های تاب آورانه) در برابر خشک سالی و رکود کشاورزی ناشی از آن حائز اهمیت فراوان است؛ لذا هدف از مطالعه ی حاضر، بررسی عوامل تأثیرگذار بر توسعه ی تاب آوری روستاییان غرب دریاچه ی ارومیه در برابر تغییر اقلیم (با تأکید بر خشک سالی) با استفاده از الگوی ساختاری-تفسیری است. جامعه ی آماری مطالعه ی حاضر را نخبگان محلی، کشاورزان پیشرو و سایر افراد ساکن در مناطق روستایی موردمطالعه که به نوعی مطلع محلی بودند (30 نفر)، تشکیل می دهند. گردآوری داده ها جهت بررسی عوامل تأثیرگذار بر توسعه ی تاب آوری به دو صورت اسنادی و پیمایشی صورت گرفت. ابزار پژوهش، پرسشنامه و مصاحبه بود. برای تجزیه وتحلیل ساختاری اطلاعات جمع آوری شده از نرم افزار میک مک استفاده شده است. نتایج پژوهش و نحوه ی توزیع و پراکنش متغیرهای استخراجی در صفحه ی پراکندگی نشان داد که سیستم موردمطالعه ناپایدار است. همچنین بر اساس نتایج اثرات مستقیم و غیرمستقیم 20 متغیر به عنوان عوامل کلیدی انتخاب شدند که از میان آن ها 12 عامل به معیار اقتصادی، 3 به معیار اجتماعی و 3 به معیار فنی مربوط شده و بیش ترین تأثیر را بر توسعه ی تاب آوری روستاییان ساکن در غرب دریاچه ی ارومیه در مقابل خشک سالی دارند.
۸۰.

تحلیل اثرات اجرای طرح های هادی بر کیفیت محیطی سکونتگاه های روستایی (مطالعه موردی: شهرستان هامون)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: برنامه ریزی توسعه کالبدی سال پنجم بهار ۱۳۹۹شماره ۱ (پیاپی ۱۷) 11 - 24

کلیدواژه‌ها: طرح هادی کیفیت محیطی روستا شهرستان هامون

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۷ تعداد دانلود : ۲۳۳
طرح های هادی با هدف دستیابی به زندگی مطلوب و رضایت بخش در مناطق روستایی اجرا شده است. بر این اساس، ارزیابی کیفیت محیطی روستاهایی که در آن ها طرح هادی اجراشده، با توجه به اثرگذاری آن بر فضاهای اکولوژی به عنوان رویکردی اجتناب ناپذیر در حوزه برنامه ریزی روستایی امری ضروری به نظر می رسد. با توجه به اهمیت موضوع، در این تحقیق تلاش شده است تا تأثیر اجرای طرح های هادی بر بهبود کیفیت محیطی سکونتگاه های روستایی مورد بررسی قرار گیرد. روش تحقیق حاضر، توصیفی- تحلیلی و مبنی بر بررسی منابع اسنادی و بررسی های میدانی با تکیه بر تکمیل پرسشنامه بوده است. جامعه آماری تحقیق، شامل تمامی روستاهایی (18 روستا) که در آن ها طرح هادی اجرا و از میان آن ها هشت روستا که حداقل پنج سال از زمان اجرای طرح هادی سپری شده به روش نمونه گیری انتخاب و  سپس با توجه به تعداد خانوارهای ساکن در روستاهای نمونه و استفاده از فرمول کوکران، تعداد 227 خانوار به عنوان حجم نمونه خانوار محاسبه شد. تجزیه وتحلیل اطلاعات، با استفاده از نرم افزارهای ArcGIS و SPSS انجام گرفته است. نتایج آزمون ویلکاکسون گویای آن است که اجرای طرح هادی در روستاهای محدوده موردمطالعه بر بهبود کیفیت محیطی سکونتگاه های روستایی مؤثر بوده است. همچنین، نتایج حاصل از آزم ون تحلیل واریانس یک طرفه نشان می دهد که اجرای طرح های هادی بر مؤلفه های کالبدی – فیزیکی، زیباشناختی و ادراک بص ری تأثی رگذاری بیشتری نسب به سایر مؤلفه ها در کیفیت محیطی سکونتگاه های روستایی بر جای گذاشته است.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان