درخت حوزه‌های تخصصی

پدیده وحى به مثابه مبنا و مستند نبوت در ادیان ابراهیمى از اهمیت ویژه‏اى برخوردار است . در این میان ماندگارى متن مقدس دین اسلام به پدیده وحى در این آیین آسمانى اهمیتى مضاعف بخشیده است . در این زمینه دیدگاه‏هاى متعددى براى شناخت ماهیت این رابطه الوهى - بشرى در حوزه‏هاى مختلف فرهنگ و اندیشه اسلامى پدید آمده است . به علاوه برخى دیدگاه‏هاى دیگر در حوزه‏هاى معرفتى دیگر ادیان نیز در فهم و تحلیل وحى قرآنى مؤثر بوده‏اند; از این روى بررسى تطبیقى این دیدگاه‏ها در مسیر دستیابى به فهمى جامع و دقیق از این پدیده ضرورى مى‏نماید . آن چه پیش روى دارید، گزارشى کوتاه از نظریات تفسیر و تحلیل وحى است .

شبهات عقیدتى و کلامى از رایج‏ترین بحثهایى است که امروزه در عرصه مباحث انتقادى دینى مطرح مى‏شود . پاسخگویى به این گونه شبهات در دفاع از دین از مهمترین وظایف دین‏پژوهان دین‏باور است . مباحثى که در چند سال اخیر از جانب نویسنده محترم آقاى دکتر سروش مطرح شده است نوعا جنبه انتقادى نسبت‏به اینگونه باورها که قرنها از جانب متکلمان دینى پذیرفته شده است دارد . آنچه که در مقاله حاضر (به تعبیر بهتر مصاحبه) مطرح شده است‏به نظر این جانب از صریح‏ترین مقالات ایشان در همین عرصه است . در این بحث نویسنده به صراحت‏به مباحثى اشاره مى‏کند که شاید در مقالات دیگر از طرح صریح آن پرهیز داشته است . در این مقاله به گونه‏اى مساله ختم نبوت و دوام و جاودانگى احکام و معارف اسلامى، جهانى و فراعصرى بودن اسلام و حتى آسمانى بودن قرآن و وحى و شریعت زیر سؤال رفته است در این مقاله کوشیده‏ایم با دیده انصاف و کاملا تحقیقى و استدلالى به موضوعات مطروحه در این مقاله بپردازیم .

پیرامون قرآن کریم پژوهشهاى گوناگون صورت گرفته است. یکى از پژوهشهاى انجام شده تبیین و اثبات این امر است که الفاظ و تعابیر قرآن، وحى مستقیم الهى و یا غیر مستقیم و توسط فرشتگان مى‏باشد، نه این که حاصل تجربه و تلاشها و تعبیرهاى پیامبر یا شخص دیگر باشد، چنان که عده اندکى از نویسندگان بدان معتقدند. چنین مساله‏اى هم از جهت‏برون‏دینى و هم از جهت درون‏دینى قابل بحث و بررسى است. این مساله از جهت‏برون‏دینى در شماره دوم همین مجله، مورد بررسى قرار گرفت و در این مقال، از جهت درون‏دینى و تنها از دیدگاه قرآن مورد کاوش قرار مى‏گیرد.طبیعى است که از نظر منطقى، بررسى درون‏دینى صرفا براى مخاطبان معتقد و متدین، مناسب و قابل پذیرش است.