لیلا مرتضایی

در کشورهایی که سنت ایجاد پایگاه های اطلاعاتی نوپا است, طراحی پایگاه اطلاعاتی موضوعی مسایل و مشکلات فراوانی به همراه دارد. بخشی از این مسایل جزء ماهیت کار, و بین اغلب پایگاه های اطلاعاتی مشترک است و بخشی دیگر از ویژگی های زبانی و فرهنگی – اجتماعی ناشی میشود. در ایجاد بانک اطلاعات علوم تربیتی ایران, فقدان اصطلاحنامه تخصصی فارسی سبب گردید تا برای تدوین واژگان مهار شده از اصطلاح های علوم تربیتی فارسی و تطابق آن با توصیفگرهای اریک (ERIC) نیرو و وقت قابل توجهی صرف شود. انتخاب اصطلاح رایج مرجع در زبان فارسی با توجه به معادل آن در اصطلاحنامه اریک, کاری دقیق و حساس بود. استفاده از کاربرگه مناسب که در عین اختصار, امکان داده شود, مسئله ای بود که می بایست در همان مراحل ورود اطلاعات کتابشناختی انواع مدارک را داشته باشد و این اطلاعات پس از پردازش, به خوبی بازیابی و نمایش نخست حل گردد. با کمی مطالعه و مددگرفتن از تجربه بانکهای اطلاعاتی جهانی این مشکل رفع شد. معضل دیگر, دستیابی به نرم افزاری کارآمد بود که مشکل تقابل جهت خط فارسی (راست به چپ) با خط انگلیسی را برطرف کند, نمایش مناسبی از کلیدواژه های فارسی و انگلیسی ارائه دهد, و امکان بازیابی مؤثر را فراهم نماید. مقاله حاضر بازگوی همین تجربه ها است.

بانک‌های‌ اطلاعاتی‌ فارسی‌، پیش‌ از آن‌ که‌ فرهنگستان‌ زبان‌ معیارهای‌ لازم‌ را برای‌کاربرد اصطلاحات‌ علمی‌ و رسم‌الخط فارسی‌ تعیین‌ کند شکل‌ گرفتند. مجریان‌بانک‌های‌ اطلاعاتی‌ و نمایه‌سازان‌، خواسته‌ یا ناخواسته‌ ـ با مسائل‌ واژه‌ گزینی‌ و جنبه‌هایی‌ از زبانشناسی‌ درگیر شدند. در کار واژه‌ گزینی‌، اطلاع‌‌رسانان‌ ـ به‌ لحاظ ماهیت‌ حرفه‌خود ـ واژه‌های‌ رایج‌ در جامعه‌ تولیدکنندگان‌ و استفاده‌ کنندگان‌ از اطلاعات‌ را مد نظردارند و خود را مجاز به‌ واژه‌سازی‌ و اعمال‌ سلیقه‌ نمی‌دانند. واژه‌های‌ تازه‌ ساخت‌ نیز تازمانی‌ که‌ در جامعه‌ مقبولیت‌ لازم‌ را به‌ دست‌ نیاورده‌ باشند و در مدارک‌ به‌ کرات‌ دیده ‌نشوند، در نظام‌های‌ ذخیره‌ و بازیابی‌ اطلاعات‌ یا ظاهر نمی‌شوند و یا میهمان‌ چندروزه‌اند. بخش‌ قابل‌ توجهی‌ از مشکلات‌ نمایه‌‌سازان‌ از رواج‌ و کاربرد واژه‌ ناشی‌ می‌شود.متخصصان‌ برای‌ یک‌ مفهوم‌ واحد اصطلاحات‌ متفاوت‌ به‌ کار می‌برند. حتی‌ متخصصانی‌که‌ در یک‌ رشته‌ و در یک‌ جامعه‌ کوچک‌ کار می‌کنند خود را ملزم‌ به‌ هماهنگی‌ در کاربرد واژه‌های‌ تخصصی‌ نمی‌بینند. به‌ علاوه‌ برای‌ بسیاری‌ از اصطلاح‌های‌ وارداتی‌ معادل‌های ‌متفاوت‌ در زبان‌ فارسی‌ وجود دارد که‌ در مواردی‌ همه‌، کم‌ و بیش‌، به‌ یک‌ اندازه‌ کاربرد دارند. این‌ گونه‌ مطالب‌ به‌ علاوه‌ مسائل‌ رسم‌الخط فارسی‌، آوانویسی اسامی‌ عناصر وترکیبات‌ شیمیائی‌، سرواژه‌ها و کوته‌‌نوشته‌ها سبب‌ شده‌ است‌ تا ذخیره‌ اطلاعات‌ به‌ زبان‌فارسی‌ با کندی‌ صورت‌ گیرد و جستجو و بازیابی‌ کارایی‌ مطلوب‌ را نداشته‌ باشد. در این‌ مقاله‌ سعی‌ خواهد شد نمونه‌ هایی‌ از تجربه‌های‌ واژه‌ گزینی‌ در ذخیره ‌اطلاعات‌ ارائه‌ شود تا با‌ توجه‌ به‌ آنها، شاهد تسریع‌ و تسهیل‌ ذخیره‌ و بازیابی ‌اطلاعات‌ به‌ زبان‌ فارسی‌ باشیم‌.

این پژوهش با هدف ساخت پرسشنامه انگیزه های مشارکت زنان در ورزشهای تفریحی آبی و تأیید روایی و پایایی آن انجام شده است. در این تحقیق تعداد 283 نفر از زنان استان خراسان رضوی از بین 4000 نفر که در ورزشهای تفریحی آبی شرکت داشتند به روش خوشه ای تصادفی به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. در این مطالعه پس از بررسی روایی محتوا جهت بررسی روایی سازه از تحلیل عاملی اکتشافی و جهت بررسی پایایی از آلفای کرونباخ و جهت تحلیل داده ها از نرم افزار spss نسخه 18 استفاده شد. بر اساس تحلیل عاملی پرسشنامه انگیزه های مشارکت زنان در ورزش های آبی در هشت گروه تحت عناوین کسب لذت و آرامش (7 گویه)، تناسب اندام (4 گویه)، سلامتی و بهداشت (4 گویه)، مهارت (3 گویه)، بعد اجتماعی (6گویه)، کسب موفقیت وشناخت (7 گویه)، پیشگیری و درمان بیماریها (3 گویه) و برتری طلبی (3 گویه) تقسیم بندی شد. پایایی پرسشنامه نیز با استفاده از ضریب همبستگی آلفای کرونباخ 890/0 محاسبه شد. کسب لذت و آرامش (53/0±43/4)، تناسب اندام (57/0±39/4) و سلامتی و بهداشت (59/0±26/4) مهمترین انگیزه های مشارکت زنان در ورزش های تفریحی آبی بودند. نتایج این مطالعه نشان داد، پرسشنامه 37 سئوالی بدست آمده، مقیاس مناسبی برای سنجش انگیزه های زنان برای حضور در ورزشهای تفریحی آبی است.

پیش از رواج کامپیوتر، ذخیره و بازیابی اطلاعات بوسیله کارتهای منگنه ای و بصورت دستی یا نیمه خودکار انجام می گرفت، لیکن با بهره‌گیری هر چه بیشتر از کامپیوتر، استفاده این گونه برگه ها بتدریج کاهش یافته است. اما ویژگیهای این نوع برگه ها، در ذخیره و بازیابی اطلاعات تخصص و نیز اقتصادی بودن آنها، موجب گردیده است که کاربرد برگه های لبه منگنه در اشاعه اطلاعات تخصصی و ضبط نتایج تحقیقات فردی یا گروهی اهمیت خود را همچنان حفظ کند. بدین جهت در این نوشته سعی شده تا چگونگی استفاده از برگه های لبه منگنه، در کار ذخیره و بازیابی اطلاعات با بیانی ساده توضیح داده شود و از بیان مطالب نظری و پیچیده خودداری گردد، و نیز از میان روشهای مختلف و مطالب گوناگون روشهای علمی، مناسب و متداول مورد بررسی قرار گیرد.

استفاده از دستگاه فاکسی میلی یا پست تصویری از سالها پیش در کشورهای صنعتی رواج دارد. در ایران به لحاظ کًندی خدمات پستی, استفاده از فاکسی میلی در ارتباطابات بین شهری بخصوص در ارائه خدمات اطلاعاتی, به صورت امری ضروری درآمده است. چگونگی ارائه بموقع این گونه خدمات به متخصصان سراسر کشور, از مطالبی است که عموما مطرح می شود. در این مقاله, چگونگی استفاده از پست تصویری در ارائه خدمات اطلاعاتی به پزشکان مناطق دور افتاده, بررسی شده است.

وضعیت مراکز مدارک و کتابخانه های تخصصی ایران, از جهت استفاده از نیروی متخصص, روشهای جدید ذخیره و بازیابی اطلاعات و تجهیزات مورد بررسی قرار گرفته و مشکلات و پیشنهادات آنها در پایان مقاله درج شده است.

پروانة اختراع را می توان بعنوان امتیازی انحصاری که دولت برای مدت معین در قبال افشای یک اختراع مفید اعطا می کند، تعریف کرد. پروانه به شخصی داده می شود که ثابت کند کالا، دستگاه، ترکیب و یا روند جدید و مفیدی ارائه داده یا اصلاح جدید و مفیدی بعمل آورده است. این امتیاز بطور‌کلی فقط در محدوده کشور اعطا کننده اعتبار دارد و شخص مخترع چنانچه مایل به داشتن چنین امتیازی در کشورهای دیگر باشد باید از هر یک از کشورها پروانه درخواست کند. مدت اعتبار پروانه در کشورهای مختلف تفاوت می کند و معمولاً بین 15 تا 20 سال است.

از مدتها پیش برای شناخت نشریه ادواری نیاز به یک نشانه (Code) مختصر و منحصر بفرد استاندارد شده ای که بتواند بجای اطلاعات کتابشناسی آن بکار رود احساس میشد. بر این اساس طرح SSN بوسیله کمیته Z39 مؤسسه استانداردهای ملی آمریکا (ANST) که وظیفه اش استاندارد کردن امور کتابداری، اطلاع رسانی و امور وابسته به انتشارات در سطح ملی است، آماده شد. لیکن مبادله اطلاعات نشریات ادواری در سطح  جهانی بین سیستم های کامپیوترهای سازمانهای مختلف، به یک نشانه استاندارد شده بین المللی نیاز داشت. نشانه ای که الزاماً باید از اعداد تشکیل میشد. زیرا که یک الفبای واحد مورد استفاده این سازمانها نبوده و نیست.

گردشگری ورزشی مهمترین بخش توسعه یافته ی صنعت گردشگری است. هدف از این تحقیق طراحی مدل توسعه ی گردشگری ورزشی مناطق پنهان است که با روش تحقیق کیفی انجام گرفت. در این پژوهش با استفاده از رویکرد ظاهرشونده(گلیزری)، در روش شناسی نظریه داده بنیاد، با 16 نفر خبره و متخصص در زمینه مدیریت ورزشی و گردشگری ورزشی، مصاحبه ی عمیق صورت گرفت. نتایج حاصل از تحلیل مصاحبه ها و کدگذاری نشان داد که نقش فرهنگی-اجتماعی جامعه ی محلی و منطقه، نقش سیاست های دولتی، ویژگی های جغرافیایی منطقه، ویژگی های گردشگران، ویژگی-های عمومی و ورزشی مناطق پنهان و نقش سازمان های مسئول مناطق پنهان در توسعه گردشگری ورزشی مناطق پنهان تاثیر فراوانی دارد و درآمدزایی، اشتغال زایی، رفاه اجتماعی و ترویج فرهنگ به عنوان پیامدهای توسعه معرفی شد. در حال حاضر کشور ما در زمینه ی گردشگری ورزشی بالاخص مناطق پنهان، عملکرد خوبی ندارد؛ همچنین برنامه ی مدونی در زمینه ی گردشگری ورزشی نداریم. بنابراین اگر در این زمینه توسعه پیدا کنیم از منظر سیاسی، ارتباطات تقویت می شوند. همچنین تبادلات فرهنگی مثبت و ترویج فرهنگ و آداب سنتی مناطق پنهان و معرفی برند کشور در حوزه های مختلف اثرات اجتماعی مثبت بسیاری برای کشور ما به ارمغان خواهد آورد. در انتها پیشنهاداتی برای توسعه گردشگری ورزشی مناطق پنهان ارائه شد.

این تحقیق با هدف مقایسه انگیزه های مشارکت زنان در ورزش های تفریحی آبی استان خراسان رضوی انجام گرفت. آزمودنی های این پژوهش 283 نفر از زنان استان خراسان رضوی (از پنج منطقه شمال، جنوب، شرق، غرب و مرکز استان) بودند که به روش خوشه ای تصادفی به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. ابزار تحقیق پرسشنامه محقق ساخته ای شامل دو بخش مشخصات فردی (سن، وضعیت تأهل، شغل، میزان تحصیلات و ...) و بخش انگیزه های مشارکت زنان در ورزش های تفریحی آبی بود. داده های پژوهش با استفاده از روش های آمار توصیفی و استنباطی تجزیه وتحلیل شد. نتایج نشان داد که بین اولویت انگیزه های مشارکت زنان در ورزش های تفریحی آبی تفاوت معناداری وجود دارد و انگیزه کسب لذت و آرامش مهم ترین انگیزه مشارکت زنان در ورزش های آبی است. انگیزه پیشگیری و درمان بیماری ها در زنان متأهل به طور معناداری بیشتر بود و بین آزمودنی ها با سطوح تحصیلی مختلف در عامل مهارت به عنوان یکی از انگیزه های مشارکت زنان در ورزش های تفریحی آبی تفاوت معناداری مشاهده شد. نتایج این تحقیق می تواند در توسعه برنامه هایی که موجب افزایش مشارکت زنان در ورزش های تفریحی آبی می شود، مفید باشد.

هدف از این پژوهش واکاوی کیفی عوامل مؤثر بر توسعه برند شخصی مربیان ورزشی کشور با بهره گیری از رویکرد نظریه داده بنیاد است. پژوهش حاضر از لحاظ هدف کاربردی، و روش گردآوری داده ها در آن به صورت کتابخانه ای-میدانی بود. این پژوهش از نوع پژوهش های کیفی بود و با روش نظریه داده بنیاد انجام گرفت. نمونه گیری با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند در مرحله اول و گلوله برفی در مرحله دوم انجام گرفت و تا رسیدن به اشباع نظری دنبال شد که در مجموع 18 نفر در مصاحبه شرکت کردند. برای گردآوری داده ها از مصاحبه نیمه ساختاریافته استفاده شد. براساس یافته ها پس از کدگذاری، در مجموع 93 مفهوم، 25 مقوله و 6 بعد به دست آمد که نشان داد «شخصیت»، «رویکرد رفتاری مربی»، «سبک زندگی خارج از میدان ورزش»، «ترویج»، «تخصص، عملکرد و مهارت مربی» و «عوامل محیطی» مهم ترین عوامل مؤثر بر توسعه برند شخصی مربیان ورزشی کشور هستند. مربیان و مدیران کشور می توانند با تکیه بر این عوامل بستر لازم برای توسعه برند شخصی مربیان ورزشی کشور را فراهم آورند و به افزایش درآمد و اعتبار آنان کمک کنند.