محمدرضا امام جمعه

باور عمومی این است که تکلیف شب بر یادگیری و عملکرد تحصیلی اثرگذار است، ولی در تحقیقات این مقاله حاصل یک پژوهش کیفی است که با روش تطبیقی و به کمک الگوی بردی، برنامه درسی آموزش شیمی سبز در کشورهای آمریکا، استرالیا، چین و انگلستان را بررسی کرده است. مقاله حاضر تلاش می کند، عناصر اساسی برنامه درسی آموزش شیمی سبز را در کشورهای مورد مطالعه بررسی کند. نتایج به دست آمده، شباهت ها و تفاوت های بین منطق، اهداف، محتوا، روش های تدریس و شیوه های ارزشیابی در بین کشورهای مورد مطالعه و ایران را نشان می دهد. شباهت ها بیشتر در منطق و اهداف برنامه درسی قصد شده موجود دارد، اما تفاوت ها بیشتر در محتوا، روش های تدریس و شیوه های ارزشیابی دیده می شود. نتایج به دست آمده از این پژوهش می تواند به برنامه ریزان آموزشی و مؤلفان کتاب های درسی کمک کند تا با دید وسیع تری نسبت به بهبود برنامه درسی شیمی سبز اقدام نمایند.

معلمان آینده، دانشجومعلمان کنونی هستند که آموزش آنان به منظور معلمی در عرصه پیوند نظر و عمل، با تمرکز بر توسعه دانش معلمی در برنامه کارورزی به عنوان جز مهمی از برنامه تربیت معلم تدوین شده است. یکی از مولفه های اثرگذار در این برنامه پیش از خدمت در مدارس، مربی است که این پژوهش در صدد مطالعه آن است. پژوهش حاضر با استفاده از روش کیفی- پدیدارشناسی و با تمرکز بر چهار شرکت کننده، از میان 22 مورد مطالعه انجام شده است . همچنین مصاحبه نیمه ساختاری با مربیان آنان صورت گرفته است. داده ها از طریق کدگذاری و مقوله بندی اشتراس و کوربین تجزیه و تحلیل شده اند. تحلیل داده ها نشان از آن دارد که مربی، نقش را گاه به صورت مربی به عنوان مقلد، گاه به شکل شریک تجارب و گاه به شکل مجموعه ای از بازاندیشی ها نشان می دهد.

این پژوهش با هدف بررسی رابطه بین رهبری فکورانه با اثربخشی مدارس ابتدایی شهر قدس بر اساس الگوی پارسونز انجام شده است. روش پژوهش توصیفی و از نوع همبستگی است. از بین مدارس ابتدایی شهر قدس 24 مدرسه به روش نمونه گیری تصادفی ساده  و از هر مدرسه 12 معلم  به عنوان نمونه پژوهش  به تصادف انتخاب شدند و با تکمیل پرسش نامه محقق ساخته رهبری فکورانه و اثربخشی مدارس در این پژوهش شرکت کردند. روایی محتوایی هر دو پرسش نامه به وسیله اساتید صاحبنظر تأیید شد و برای تأیید پایایی، آلفای کرونباخ پرسش نامه رهبری فکورانه96/0 و پرسش نامه اثربخشی مدارس86/0 محاسبه گردید. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون، تحلیل رگرسیون هم زمان و رگرسیون گام به گام انجام گرفت. نتایج ضریب همبستگی و رگرسیون هم زمان نشان دادند که رهبری فکورانه و مؤلفه های آن با اثربخشی مدارس ابتدایی شهر قدس رابطه ای معنادار دارند. هم چنین، نتایج رگرسیون گام به گام نشان دادند که بهترین پیش بینی کننده   اثربخشی مدارس از میان مؤلفه های رهبری فکورانه، مؤلفه بازخورد است.

هدف پژوهش حاضر، بررسی تأثیر کارورزی فکورانه در برنامه درسی تربیت معلم بر رشد شایستگی های حرفه ای دانشجومعلمان است. روش پژوهش از لحاظ هدف، کاربردی و در زمره طرح های پژوهشی شبه آزمایشی، از نوع پیش آزمون و پس آزمون با گروه کنترل است. جامعه ی آماری شامل کلیه ی دانشجو معلمان دانشگاه فرهنگیان تهران است که در سال تحصیلی 94-1393 برای اولین بار برنامه جدیدکارورزی را گذرانده اند؛ روش نمونه گیری از نوع نمونه گیری در دسترس بود. حجم نمونه، 66 نفر بود که درگروه آزمایش 34 نفر و در گروه کنترل 32 نفرشرکت داشتند. ابزار سنجش پژوهش حاضر، پرسش نامه محقق ساخته بود. روایی آن مورد تایید متخصصان دانشگاهی قرار گرفته و پایایی آن با محاسبه ضریب آلفای کرونباخ 90/0 به دست آمد. داده های گردآوری شده در دو سطح آمار توصیفی و آمار استنباطی (آزمون t مستقل و t همبسته، کوواریانس) مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد میزان شایستگی حرفه ای دانشجو معلمانی که با برنامه درسی کارورزی فکورانه آموزش دیدند نسبت به گروهی که با روش سنتی کارورزی را آموزش دیدند؛ بیشتر بود. در مجموع می توان نتیجه گرفت که در توسعه شایستگی های دانشجو معلمان، حضور و عمل و بازاندیشی بر عمل توسط دانشجومعلمان در کلاس درس، تعامل مدرسه و دانشگاه، حمایت استاد کارورزی و معلم راهنما، اهداف مشترک و هماهنگ مدرسه و دانشگاه، مسأله یابی، سمینار، کارگاه و پژوهش روایتی مؤثر است.

این مقاله، با پژوهش در مورد یکی از تازه ترین نظریه های مطرح شده در تربیت معلم یعنی «تربیت معلم فکور» با بررسی نظریه ها و رویکردهای متنوعی که در این زمینه وجود دارد، تبیین تازه ای از آن ارایه داده است. و با تاکید بر قابلیت عام معلمان فکور در ادراک موقعیت و توانایی آنان در چارچوب بندی های گوناگون از مسایل و ارایه راه حل های جدید و خلاقانه برای آنها و قضاوت و ارزیابی در مورد پیامدهای این راه حل ها، که به چارچوب بندی های جدید و در نهایت به ادراک گسترده تر و تامل بیشتر و عمیق تر منجر می شود، رویکردی «فراگیر» برای تربیت معلمان فکور پیشنهاد نموده است. این پژوهش با تاکید بر جایگاه ارزنده هنر و کارورزی فکورانه در پرورش این قابلیت ها، رویکردی به عنوان مبنای برنامه درسی تربیت معلم فکور ارایه نموده است که اضلاع چارچوب نظری آن را؛ تربیت هنری؛ کارورزی فکورانه؛ روان شناسی وجودگرای ادراکی؛ و رویکرد یاددهی- یادگیری ساخت و سازگرایی تشکیل می دهند.